امامزاده شاه خراسان

امامزاده شاه خراسان؛ آرامگاه سید بهاءالدین از نوادگان امام هفتم شیعیان در شهرستان لِنجان.

امامزاده شاه خراسان، آرامگاه سید بهاءالدین است که نَسَب او با هشت واسطه به امام موسی کاظم می‌رسد. آرامگاه این امامزاده که با معماری دوران صفویان و قاجاریان بازسازی و مرمت شده، در اسفند 1387ش، به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سید بهاءالدین

شاه خراسان، با نام اصلی «علی» ملقب به «بهاءالدین» بوده که در شهر مرو سکونت داشته است. در دوران خوارزمشاهیان، در دیار مرو، قیامی به رهبری پدر بهاءالدین صورت می‌گیرد که به شهادت پدر و حامیان او ختم می‌شود. پس از آن، بهاءالدین وارد اصفهان شده و ارشاد دینی مردم را در آن دیار بر عهده می‌گیرد، اما در پی فشارهای سیاسی و تهدیدات حاکمان وقت، بهاءالدین به منطقۀ عشایر بختیاری مهاجرت کرد. او برای مدتی به‌صورت ناشناس میان عشایر به چوپانی پرداخت، اما همزمان معارف قرآن و احکام شرعی را به آنها می‌آموخت. او بخش زیادی از دستمزد خود را به نیازمندان می‌بخشید و مردم به خاطر رفتار و اخلاق کریمانه‌اش، وی را «بزرگ چوپانان» یا «شیخ عشایر» نامیدند. پس از آن‌که هویت اصلی بهاءالدین فاش شد، او به سفر حج رفت و در بازگشت به‌ منطقه بختیاری با دختر یکی از بزرگان آن دیار ازدواج کرد. ثمرۀ این ازدواج، سه پسر و یک دختر بود. او پس از عمری تلاش فرهنگی، در نیمۀ دوم از قرن ششم هجری رحلت کرد و در همان منطقه، به خاک سپرده شد. آرامگاه سید بهاءالدین که نزد مردم با نام امامزاده شاه خراسان شناخته می‌شود، امروزه زیارتگاه و مکانی مقدس است و در طول تاریخ نیز مورد توجه بسیار بوده است.

موقعیت جغرافیایی

آرامگاه شاه خراسان، در 75 کیلومتری جنوب غرب شهر اصفهان و در فاصلۀ 25 کیلومتری از زرین‌شهر، مرکز شهرستان لنجان، بخش باغ بهادران، دهستان زیرکوه و روستای هاردنگ واقع شده است.

زیارت و گردشگری

بارگاه شاه خراسان، در حدود 11 هکتار مساحت دارد که به‌دلیل قرار گرفتن بین دو استان چهارمحال و بختیاری و جادۀ اصفهان- خوزستان، دارای آب‌وهوایی معتدل بوده و به منطقه‌ای گردشگری و تفریحی تبدیل شده است. از جمله جاذبه‌های طبیعی این آرامگاه می‌توان به چشمۀ آبی اشاره کرد که در محوطۀ امامزاده و کوهستان اطراف آن جریان دارد. براساس گزارش‌های ثبت شده، سالانه در حدود 150 هزار نفر به این منطقه سفر کرده و از آن دیدن می‌کنند. این محوطۀ کوهستانی، به‌دلیل وجود باغات روستا و نیز چشمۀ جاری، به نوعی پارک طبیعی تبدیل شده که در ایام نوروز و تابستان، مکان مناسبی برای زیارت و حضور گردشگران به‌شمار می‌رود. مسئولان منطقه‌ای، برای رفاه حال مردم و زائرینی که به این منطقه سفر می‌کنند، در جوار این آرامگاه، برخی امکانات تفریحی، سیاحتی، ارتباطی و رفاهی را تدارک دیده‌اند.

به‌دلیل آن‌که امام رضا در فرهنگ ایرانیان با لقب «شاه خراسان» شناخته می‌شود، بسیاری از مردم استان چهارمحال و بختیاری، هرساله و همزمان با سال‌روز شهادت امام رضا به آرامگاه شاه خراسان هاردنگ می‌آیند و در این امامزاده، مجلس عزا برپا می‌کنند؛ آنها در این مراسم، سفره‌های احسان و نذری خود را به‌منظور بزرگداشت یاد امام رضا و نیز برآورده شدن حاجات خود، در صحن امامزاده شاه خراسان پهن می‌کنند.

معماری

آرامگاه شاه خراسان از گنجینه‌های نفیس معماری، کاشی‌کاری و گچبری در ایران به‌شمار می‌رود. اولین بنایی که برای مرقد شاه خراسان ساخته شد، بقعه‌ای از خشت و گِل بود. پس از آن، اتابکان لرستان، بر آرامگاه شاه خراسان، بنایی از آجر با تزیینات هنری ساختند. درب چوبی این بنا در دوران صفویان ساخته و بنای آرامگاه نیز در همین دوران، ترمیم و تکمیل شد. ساختمان کهن، تا پیش از اجرای طرح جدید در سال 1380ش، شامل صحن، گنبد، حرم، ایوان ورودی، چندین کتیبه و ضریحی چوبی بود. بقعۀ کنونی امامزاده که بخش زیادی از آن تجدید بنا شده، جلوه‌هایی از شکوه و زیبایی معماری دوران صفویه و قاجاریه را به‌همراه دارد. امامزاده شاه خراسان در 26 اسفند ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منابع

• «امامزاده شاه خراسان»، دانشنامۀ اسلامی، تاریخ بازدید: 26 فروردین 1403ش.
• «بازدید 15 هزار گردشگر از امامزادگان شاخص لنجان»، خبرگزاری نبض وطن، تاریخ بارگذاری: 7 فروردین 1402ش.
• «تجدید میثاق دوبارۀ عاشقان ائمۀ اطهار با امامزاده شاه خراسان»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ بارگذاری: 17 آبان 1397ش.
• کشاورز، راضیه، «امامزاده شاه خراسان پناهگاهی خاص برای عبادت عشاق»، پایگاه خبری صاحب نیوز، تاریخ بارگذاری: 18 شهریور 1392ش.
• نکته‌سنج، عبدالرضا، «امامزاده سید بهاءالدین محمد موسوی و احفادش»، وقف میراث جاویدان، شمارۀ 95-96، 1395ش.