تربیت جنسی در اسلام

تربیت جنسی در اسلام؛ هدایت غریزه جنسی برای رسیدن انسان به کمال.

تربیت جنسی، به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که به‌ صورت تدریجی و مرحله‌ای موجب رشد متعادل غریزۀ جنسی می‌شود. دیدگاه‌های موجود دربارۀ تربیت جنسی به سه دستۀ کلان شامل دیدگاه سرکوبگرانه، دیدگاه ولنگارانه و دیدگاه متعادل، تقسیم می‌شود. اسلام برای تربیت جنسی انسان‌ها راهکارهایی در سه حوزه فردی، خانوادگی و اجتماعی ارائه داده است.

مفهوم‌شناسی

تربیت به‌معنای پروراندن چیزی تا حد کمال است و تربیت جنسی عبارت است از اقدامات مربوط به غریزۀ جنسی که در جهت رشد متعادل آن، صورت می‌گیرد. تربیت جنسی، امری تدریجی و مرحله‌ای است که به‌صورت زمان‌بندی شده و متناسب با مقتضیات سنی، به پیروی از عقل و مبتنی بر شناخت نیازها، ویژگی‌ها، استعدادها و توانایی‌های افراد درجهت کمال مطلق صورت می‌گیرد.

دیدگاه‌ها دربارۀ نیاز جنسی

درباره نیاز جنسی و شیوۀ پاسخ‌گویی به آن، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد:

دیدگاه اول:

از منظر کلیسای قرون وسطایی، ارضای نیاز جنسی، آدمی را از رسیدن به کمال باز می‌دارد و باید سرکوب شود. این اعتقاد باعث شد که پرداختن به امور جنسی، برای روحانیان کلیسا ممنوع شود.

دیدگاه دوم:

افرادی چون «فروید» و «راسل»، محدودیت‌های جنسی را عامل خشونت‌ها، ناهنجاری‌ها و اضطراب‌های فردی و اجتماعی ‌دانسته‌اند. آنها با اعتقاد به ارضای جنسی بدون قید، ولنگاری جنسی را رواج دادند.

دیدگاه سوم:

آموزه‌های اسلام، بر پاسخ‌گویی به نیاز جنسی در چار چوب ازدواج، با رعایت قوانین شرعی و دوری از انحرافاتی مثل خودارضایی و همجنس‌بازی تأکید کرده است. رویکرد برگرفته از آموزه‌‌های اسلام، مروج گونه‌ای از تربیت جنسی است که هدف آن، پاسخ‌گویی درست به نیاز جنسی، بقای نسل انسان و ایجاد جامعه‌ای بهنجار است که موجب آرامش، رشد معنوی و تکامل فرد و جامعه را در پی داشته باشد.

راه‌کارهای تربیت جنسی در اسلام

راه‌کارهای فردی

از منظر آموزه‌های اسلام، تنها راه ارضای غریزه جنسی، ازدواج است و اسلام، کسانی را که هنوز امکان ازدواج برای آنها فراهم نشده به خویشتن‌داری سفارش کرده است. مقصود از خویشتن‌داری این است که فرد به‌صورت درونی، خواهش‌های غریزی را کنترل کند. فرد می‌تواند از طریق پرورش بعد مادی و معنوی، خویشتن‌داری را در خود تقویت کند.

مهار گرایش جنسی از طریق پرورش بُعد مادی

در روایتی آمده است که هریک از اعضای بدن بهره‌ای از زنا دارند؛ بنابراین لازم است انسان چشم، گوش، حس بویایی و لامسه را از گناه جنسی حفظ کند. نگاه کردن به نامحرم، عکس‌ها و فیلم‌های تحریک‌کننده، گوش کردن به صدای نامحرم، آواز و محتواهای تحریک‌کننده و هر کاری که میل جنسی را تحریک می‌کند از عوامل محرک‌ به‌شمار می‌آید و فرد با دوری از آنها می‌تواند گرایش جنسی را مهار کند. پرکردن اوقات فراغت با ورزش و کارهای مفید نیز در ایجاد روحیه‌ی خویشتن‌داری اثر دارد.

مهار گرایش جنسی از طریق پرورش بعد معنوی

دعا کردن، نماز خواندن، پناه بردن به خدا و بزرگ شمردن حیا و عفت، از مواردی است که در کنترل شهوت و خواهش‌های نفسانی، انسان را یاری می‌کند.

راه‌کارهای خانوادگی

الف) والدین؛ پذیرش هویت جنسی و پرهیز از تشبه به جنس مخالف از دستورات اسلام است و والدین می‌توانند این روحیه را در فرزندان پرورش دهند. همچنین والدین با تکیه ویژگی اندیشه‌ورزی انسان می‌توانند به سؤالات یا ابهامات جنسی فرزندان به‌صورت واقع‌بینانه، به‌دور از تهییج جنسی، با رعایت حیا و متناسب با رشدشان پاسخ دهند و نوجوانان را نسبت به تغییرات جسمی هنگام بلوغ و طبیعی بودن آن‌، تبیین کارکردهای غریزه جنسی و پیامدهای نامطلوب بی‌بندوباری و ارضای غیر مشروع، آگاه کنند. در همین راستا، پرهیز والدین از انجام کارهای تحریک‌کننده در مقابل فرزندان و جداسازی بستر و جای خواب کودکان، زمینه‌های تحریک جنسی را در آنان کاهش دهند. پر کردن اوقات فعالیت فرزندان با فعالیت‌های مفید، دعا کردن برای دوری فرزند از انحراف جنسی، محبت کردن و ارزش دادن به فرزند، تأمین امنیّت، رعایت ادب و بزرگ‌انگاری حیا، عفّت و غیرت در فرزندان، از دیگر راه‌کارهای تربیت جنسی در قلمرو مسئولیت والدین است. ب) همسران؛ زن و شوهر با آگاهی نسبت به نیازها، احساسات، حقوق جنسی و فرآیند رابطه جنسی، می‌توانند از سردی تدریجی روابط و زمینهسازی انحرافات جنسی، جلوگیری کنند. در همین چارچوب، آشنایی با شرایط زمانی، مکانی و روانی مناسب برای ارتباط جنسی، ضروری است. با وضو بودن، در نظر گرفتن زیبایی‌ها و نقاط قوّت یکدیگر در هنگام آمیزش نیز در آموزه‌های اسلام، توصیه شده است.

راه‌کارهای اجتماعی

تربیت جنسی بر دو اصل ازدواج و خویشتن‌داری استوار است و جامعه در تقویت هر دو مؤثر است. قرآن، مسلمانان را به یاری یکدیگر در فراهم کردن زمینه‌ی ازدواج دعوت کرده است. کمک مالی، کمک در پیدا کردن همسر، ترغیب به ازدواج و هر اقدام دیگری که ثمره‌اش ازدواج باشد، از نظر قرآن پسندیده است. اگر به هر دلیلی شرایط ازدواج فراهم نشد؛ مسلمانان با سالم نگاه داشتن جامعه از عوامل تحریک‌کننده جنسی مثل پوشش و سخن گفتن نامناسب یا دیگر رفتارهای برانگیزاننده، می‌توانند خویشتن‌داری در هم‌نوعان را افزایش دهند. مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی می‌توانند با آگاهی دادن در زمینه‌ی آسیب‌های انحرافات جنسی، افراد را در پرورش روحیه‌ی خویشتن‌داری کمک کنند.

منابع

• قرآن کریم.
• نهج‌البلاغه.
• حسینی‌ سیستانی، سیدعلی، توضیح المسسائل، قم، دار المجتبی، 1395ش.
• خضرائی ‌راد، لیلا، «بررسی تاثیر تربیت جنسی در سلامت خانواده»، سومین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی ایران، 1396ش.
• دهواری، ابوذر و موسوی، سید محمدحسین، «تربیـت جنسی از دیدگاه اسلام»، اولین کنفرانس بینالمللی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران، 1395ش.
• راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالقلم، 1412ق.
• عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت، 1409ق.
• قرآنی، رسول، «تربیت جنسی (راهبردها و روش‌ها)»، کنگره ملی توانمندسازی جامعه در حوزه مشاوره، خانواده و تعلیم و تربیت اسلامی 1395ش.
• کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
• مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
• مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه‏، تهران، دار الكتب الإسلامية، 1371ش.
• ‏نجف پورثانی، حشمت و سالاری قادرآباد، رمضان‌علی، «فقه و تربیت جنسی در اسلام»، کنگره ملی توانمندسازی جامعه در حوزه مشاوره، خانواده و تعلیم و تربیت اسلامی 1395ش.
• هاشمی‌رفسنجانی، اکبر، فرهنگ قرآن، قم، بوستان کتاب، 1383ش.