جوانرود

جوانرود؛ شهر و شهرستانی زیبا با طبیعتی بکر در استان کرمانشاه.

شهرستان جوانرود

تقسیمات کشوری

شهرستان جوانرود، براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای دو بخش (مرکزی، کلاشی)، چهار دهستان (پلنگانه، بازان، شروینه و کلاشی) و یک شهر به‌همین نام است.

همسایگان

شهرستان جوانرود، از سمت شمال به شهرستان پاوه، از سمت شرق به شهرستان کامیاران (استان کردستان)، از سمت غرب به ثلاث باباجانی و از سمت جنوب به شهرستان‌های کرمانشاه و اسلام‌آباد غرب می‌رسد.

توسعه

جوانرود، تا پیش از 1368ش، به‌عنوان یکی از بخش‌های شهرستان پاوه محسوب می‌شد، اما، پس از آن، به شهرستانی با مرکزیت شهر جوانرود تبدیل شد. این شهرستان، در ابتدا شامل سه بخش مرکزی، باباجانی و روانسر بود که در 1381ش، بخش ثلاث باباجانی از آن جدا شد. در 1383ش نیز بخش روانسر از این شهرستان جدا شده و به یک شهرستان تبدیل شد.

جغرافیا

بیشترین بخش این شهرستان را مناطق کوهستانی تشکیل می‌دهند که بخش وسیعی از آن، شامل رشته‌کوه‌های زاگرس است. از مهم‌ترین و بلندترین قله‌های این شهرستان می‌توان به کوه‌های ملک‌شاه با ارتفاع 2370 متر، زیانی میانی با ارتفاع 2363 متر، بندگز با ارتفاع 2242 متر و قلعه انوشیروان با ارتفاع 2135 متر اشاره کرد.

منابع آبی

چند رودخانه، از کوه‌های موجود در این شهرستان سرچشمه می‌گیرند که یکی از آنها به‌نام رودخانه «لیله (لیلا)» دائمی است. از این رودخانه، ریزآبه‌هایی نیز جریان یافته‌اند که یکی از آنها به «جوانرود» یا «بالاخان» مشهور است. رودخانه لیله، از زیرشاخه‌های رودخانه سیروان است که از کوه بندگز، در بخش مرکزی جوانرود، نشأت می‌گیرد. این رودخانه، با عبور از چند روستا، به رودخانه بالاخان پیوند خورده و در ادامه به رودخانه سیروان می‌ریزد. این آب‌ها، در نهایت، در خاک عراق، سد دربندنجان، آرام می‌گیرند.

اقتصاد

دامداری، اصلی‌ترین پیشه مردم در این منطقه بوده است. شرایط زندگی مردم در شهرستان جوانرود، زندگی عشایری رایج در این منطقه و فاصله کوتاه مناطق گرمسیر و سردسیر از یکدیگر، منجر به رواج دامداری در جوانرود شده است. طبیعت موجود در این منطقه، برای کشاورزی و باغداری مساعد نیست. تنها، برخی از محصولات کشاورزی مانند گیاهان علوفه‌ای، تره‌بار، میوه، گندم و جو، در این شهرستان، به‌صورت محدود می‌رویند. از دیگر منابع درآمدی مردم، تولید صنایع دستی است. گلیم‌های عشایری، با طرح و نقش‌های کردی و جاجیم‌های باکیفیت و کم نظیر این منطقه، تولید می‌شوند.

امروزه، شهرستان جوانرود، به‌عنوان یکی از شهرستان‌های مرزی کشور که دارای موقعیت جغرافیایی و طبیعت چشم‌نواز است، در زمینه توسعه گردشگری و تجارت نیز رو به پیشرفت است.

جمعیت

براساس سرشماری‌های صورت‌گرفته، در 1385ش، جمعیت شهرستان جوانرود، در حدود 62,259 تن بود که در 1395ش، به 75,169 تن افزایش یافته است. بخش زیادی از جمعیت جوانرود، در گذشته، طوایف کوچنده‌ای از ایل جوانرود بودند. مهمترین طوایف این ایل شامل طوایف ولدبیگی، درودی، باباجانی، قبادی، ندری، کلانی، تایجوری، منوچهری، میرکی، علی‌آقایی، ملایی، نقده و بیگزادگان بودند.

مردم‌شناسی

مردم در شهرستان جوانرود، به زبان کردی و گویش اورامی و جافی سخن می‌گویند. بیشترین جمعیت این شهرستان را مسلمانانِ اهل تسنن تشکیل داده‌اند که همگی از سنی‌های شافعی هستند.

شهر جوانرود

شهر جوانرود، مرکز شهرستانی به‌همین نام در استان کرمانشاه است. مختصات جغرافیایی این شهرستان در حدود °۴۶ و ´۲۹ عرض شمالی و °۳۴ و ´۴۸ طول شرقی است. این شهرستان، همچنین، در ارتفاع 1300 متری از سطح دریا، واقع شده است.

همسایگان

این شهر از سمت شمال به اورامان لهون و پل دو آب، از سمت جنوب به شهرستان سرپل ذهاب، از سمت شرق به کرمانشاه و از سمت غرب به خاک عراق می‌رسد.

موقعیت طبیعی و جغرافیایی

متخصصان بر این باورند که هنوز، جنگل‌های طبیعی و بکر بلوط در این شهر وجود دارند که دستخوش تغییرات انسانی نشده‌اند. همچنین، شهر جوانرود، به‌دلیل موقعیت مرزی خود، به‌عنوان یکی از راه‌های تجاری در مسیر ایران و عراق قرار گفته و درنتیجه بازارچه پررونقی در این شهر ایجاد شده است.

جوانرود، همچنین، به‌دلیل داشتن ویژگی‌هایی همچون امنیت، مراکز اقامتی مناسب، آب و هوای معتدل، طبیعت زیبا و بکر و نزدیکی به مناطق گردشگری از جمله طاق بستان، بیستون، سد داریان و روستاهای اورامانات، از استقبال بیشتری نسبت به سایر مرزهای غربی ایران برخوردار است. همه‌ی این عوامل، منجر به کسب عنوان گردش‌پذیرترین شهر مناطق غربی کشور را برای جوانرود به ارمغان آورده است.

اماکن دیدنی

جوانرود، از جمله مناطق کهن ایران است که دارای اماکن دیدنی و تاریخی است. از جمله این مناطق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. بازارچه مرزی جوانرود: این بازارچه که در مرکز شهر قرار دارد، از بیش از 350 غرفه و تعداد بسیاری پاساژ و مغازه تشکیل شده است. این بازارچه، محل فروش محصولات و لوازم بسیاری مانند آرایشی و بهداشتی، پوشاک، صنایع دستی، لوازم خانگی و لوازم الکتریکی است.
2. غار کاوات: این غار، یکی از منابع اصلی تأمین آب شرب این منطقه است.
3. روستای سفیدبرگ: از مراکز اصلی پرورش ماهی قزل‌آلا، در استان کرمانشاه است.
4. آبشار روستای سیاران نهرآب؛
5. قلعه بردزنجیر: این قلعه، یادگاری از دوره اشکانی_ساسانی است که سفال‌ها و آثار باستانی دیگری نیز در اطراف آن کشف شده است.
6. قلعه آلانی و نقاره خان؛
7. برج جوانرود؛
8. قلعه دوان؛
9. تپه صفی‌الدین خان؛
10. چشمه شفابخش ریزه: که از آب آن برای درمان مشکلات کلیوی استفاده می‌کنند.
    

منابع

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، به‌تحقیق سعید بختیاری، تهران، مؤسسه تحقیقاتی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۳ش.
• افشین، یدالله، رودخانه‌های ایران، تهران، وزارت نیرو، ۱۳۷۲ش.
• «جوانرود»، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (استان کرمانشاه)، تاریخ بازدید: 2 تیر 1401ش.
• «جوانرود کجاست؟»، سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 2 تیر 1401ش.
• شیدرنگ، سونیا و بیگلری، فریدون، گزارش بررسی غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای شهرستان جوانرود، استان کرمانشاه، کرمانشاه، اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه، 1388-1389ش.
• کریمی، آیت، «تحلیل ویژگی‌های ژئومورفولوژیکی مؤثر در پایداری بستر شهر جوانرود»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، 1391ش.
• فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش.
• فرهنگ جغرافیایی کوه‌های کشور، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۹ش.
• نامه‌های فرمانداری، شهرستان جوانرود به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
• نشریۀ عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری، معاونت سیاسی وزارت کشور، تهران، ۱۳۸۵ش.