جوانی

جوانی؛ دوره‌ای میان نوجوانی و میان‌سالی.

جوانی به‌معنای جوان بودن است و به دوره‌ای از زندگی انسان اشاره دارد که توان و استعدادهای او در اوج شکوفایی است. به کسی که در این دورۀ سنی است «جوان» می‌گویند.

مفهوم‌شناسی

جوان در لغت به‌معنای برنا، تازه، نو و چیزی است که از عمر آن، زمان زیادی نگذشته است. در فرهنگ عربی، دو تعبیر رایج در مورد جوان وجود دارد: 1. «فَتی» که از ریشۀ فَتَیَ و به‌معنای طراوت و شادابی گرفته شده؛ 2. «شاب» که از ریشۀ «شَبَبَ» و به‌معنای شکوفایی و برخورداری از حرارت است.

جوانی، به مرحله‌ای از زندگی انسان اشاره دارد که در آن، توان جسمی و روحی او در بالاترین حد خود قرار گرفته است. در حقیقت، در این دورۀ زندگی، توان و استعدادهای درونی و بیرونی فرد، در اوج شکوفایی و ثمردهی است. به‌همین دلیل انسان‌ها در زندگی خود همواره آرزوی دوران جوانی را دارند. در ایران، به افرادی که در فاصلۀ سنی 18 تا 35 سال قرار دارند، جوان می‌گویند.

دورۀ جوانی

دورۀ جوانی، دوران اوج بروز عواطف، قدرت غرایز و حکومت احساسات در انسان است. جوان، پس از دوران کودکی و نوجوانی، ساختمانی متفاوت از دوره‌های قبلی پیدا می‌کند. در این دوره، محبت و دوستی برای انسان دارای معنا می‌شود. روابط و برخوردها جهت‌دار و حتی سؤال برانگیز می‌شوند. رفتارها توسط جوان دنبال شده و از آنها نتیجه‌گیری می‌کند. جوان، گاهی با کوچک‌ترین برخورد و تحقیر، ناراحت شده و خشم سرتاسر وجود او را فرا می‌گیرد و در بیشتر مواقع نیز خیلی زود از این میزان خشم، پشیمان می‌شود. فرد جوان در این دوره یاد می‌گیرد که چگونه استقلال خود را در جامعه و خانواده به‌دست آورد. تربیت صحیح و آموزش درست در این دوره، بیش از هر دورۀ دیگری در آیندۀ آدمی أثرگذار بوده و هر فعالیت سازنده‌ای، دارای ارزش مضاعف است.

ویژگی‌ها

برخی از ویژگی‌های دورۀ جوانی به شرح زیر هستند:

خصوصیات عاطفی

در این دوره، روح و روان فرد در کنار تغییرات زیستی و هورمونی، دچار تلاطم شده و همین منجر به پیدا شدن روحیات و عواطف تازه‌ای در جوان مانند «حساسیت»، «سرگردانی»، «هیجان‌های درونی»، «تنوع خصلت‌های رفتاری»، «عدم اطمینان به بزرگترها»، «احساس نگرانی در برخورد با واقعیات»، «احساس ناکامی و ناتوانی»، «تلاش برای استقلال خود در زمینه‌های عاطفی»، «علاقه به دوستی با همسالان»، «عدم کنترل رفتار، هنگام خشم»، «علاقه به محیط مساعد برای رشد ذهنی» و «حبّ ذات (دوست داشتن خود)» می‌شوند.

خصوصیات اجتماعی

ویژگی‌های اجتماعی جوان نیز همچون خصوصیات عاطفی او، رشد کرده و وارد مراحل تازه‌ای می‌شود؛ مانند:

1. مرحلۀ الگوپذیری و تقلید: آن‌چه که در این مرحله حائز اهمیت بوده، انواع تقلید است که گاهی به‌صورت کورکورانه و گاهی نیز آگاهانه اتفاق می‌افتد. در تقلید کورکورانه، مقلد از هر عمل مضر یا غیرمضر فرد به‌صورتی ناآگاهانه پیروی می‌کند، اما در تقلید آگاهانه، شخص مقلد، نکات مثبت اعمال مقلد را انتخاب نموده و اعمال ناشایست را تشخیص می‌دهد.
2. افتخار به شخصیت: جوان، در این دوران، به نوع لباس، نوع آرایش مو و چهره و نیز نوع واکنش‌های خود در برخورد با دیگران افتخار می‌کند. او، در جوانی، به ابراز شخصیت و خودنمایی پرداخته و از این طریق می‌خواهد به دیگران بفهماند که بزرگ شده است.
3. میل به آزادی؛ میل به آزادی، در این دوران به‌صورت بی‌قید و شرط و بدون حد و حصر است.
4. مرحلۀ اطاعت: والدین باید در این مرحله مراقب بوده و دریابند که این اطاعت در غیاب آنها چگونه رخ می‌دهد.

ارزش جوانی

جوانی، از با ارزش‌ترین، متنوع‌ترین و پیچیده‌ترین چشم‌اندازهای زندگی است که به دوران درخشندگی، شور و هیجان، سرور و شادی، نشاط و امید، دوران قوت و قدرت و نیز دوران کار و کوشش تعبیر می‌شود. هرچند جوان، در ابتدای این دوره، بی‌تجربه بوده و بیشتر به دنبال هویت گمشدۀ خود است، اما اگر به نیروها و استعدادهای فطری و با ارزش خود پی ببرد، می‌تواند از این فرصت طلایی استفاده کرده، پایه‌های زندگی خود را مستحکم کرده و در نهایت به خوشبختی و کمال برسد. بنابراین جوان باید در این دوره قدر و قیمت خود را بداند، حق‌پذیر و هدایت‌پذیر باشد، در حفظ فطرت پاک خود و پاکی عشق و محبت خود بکوشد، تربیت‌پذیر باشد، از قدرت جوانی، عزت و کرامت نفس خود استفاده کند، عدالت‌خواه باشد، طراوت و زیبایی خود را حفظ کند و در نهایت ایمان جوانی را قدر دانسته و در راستای حفظ آن بکوشد.

جوان و جامعه

بسیاری از کارشناسان، جوانان را سرمایه‌های بزرگی در جوامع می‌دانند که موفقیت و پیشرفت جوامع با موفقیت آنها گره خورده است. متخصصان بر این باورند که تشکیل جامعۀ آرمانی، مبتنی بر حضور جوانان در عرصه‌های مختلف زندگی است. به‌همین دلیل، دین اسلام نیز به جوان و جوانی توجه خاصی دارد.

اهمیت جوانی در اسلام

دین اسلام، جوانی را برترین و شایسته‌ترین مرحلۀ زندگی دانسته و بر نقش محوری و سازندۀ آن تأکید دارد. این موضوع، در بسیاری از احادیثِ امامان نیز مطرح شده است؛ برای مثال، امام علی در تفسیر آیۀ 77 از سورۀ قصص، به انسان‌ها تأکید می‌کند که تندرستی و نیرو و آسایش جوانی را فراموش نکرده و از آنها می‌خواهد که با این سرمایه‌های گران‌بها، آخرت خود را تأمین کنند.

جوانی از دیدگاه دیگران

بسیاری از روانشناسان، دورۀ آغازین جوانی را با تعابیر مختلفی توصیف کرده‌اند؛ برای مثال، «استانلی هال» جوانی را دورۀ طوفان و فشار ناگهانی؛ «موریس دبس» آن را دورۀ انقلاب، سرکشی و نوآوری؛ «افلاطون» آن را دورۀ مستی روحی و برخی دیگر نیز آن را دوران شراب‌زدگی روانی خوانده‌اند. در برخی آموزه‌های اسلامی نیز دورۀ جوانی به دورۀ غرور و سرمستی تعبیر شده است که باید با آموزش صحیح در اختیار رشد و بالندگی فردی و اجتماعی قرار بگیرد.

جوانی در ادبیات فارسی

واژۀ جوانی از دیرباز در ادبیات فارسی‌زبانان حضور داشته است؛ برای مثال، سعدی به این دوره از زندگی انسان‌ها اشاره کرده است:

پیری و جوانی پی هم چون شب و روزند

ما شب شد و روز آمد و بیدار نگشتیم

مولوی نیز در شعر خود از این واژه بهره گرفته است:

برخیز که جان است و جهان است و جوانی

خورشید برآمد بنگر نورفشانی

علاوه بر ادبیات رسمی، در ادبیات عامۀ مردم فارسی‌زبان، به واژۀ «جوانی» اشاره شده است؛ مانند «از جوانی تا پیری، از پیری تا به کی؟»؛ «جوانی است و هزارش چم و خم»؛ «جوانی کجایی که یادت به خیر»؛ «جهان را به چشم جوانی مبین» و «دریغا جوانی، دریغا جوانی». در برخی از ضرب‌المثل‌ها نیز واژۀ جوانی به «کم‌تجربه بودن» اشاره دارد.

روز پاسداشت

در جامعۀ جهانی، روز دوازدهم آگوست مصادف با 22 مرداد را به‌عنوان روز جهانی جوانان نام‌گذاری کرده‌اند. در ایران نیز روز جوان را روز ولادت حضرت علی‌اکبر (فرزند امام حسین) در نظر می‌گیرند که مصادف با یازدهم شعبان است.

منابع

• آمدی، ابوالفتح، غرر الحکم و درر الکلم، به‌تحقیق سید مهدی رجائی، قم، دارالکتاب الاسلامی، 1429ق.
• «ارزش جوانی»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.
• اکبرزاده، مریم، «جوان و ویژگی‌های دورۀ جوانی»، وب‌سایت تدبر، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.
• «بازتعریف مفهوم جوانی نیاز امروز جامعه»، وب‌سایت مؤسسه رحمان، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.
• «تاریخ دقیق روز جوان سال 1401ش در ایران و جهان»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.
• «تعریف جوانی»، وب‌سایت ادارۀ کل پژوهش‌های اسلامی رسانه، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.
• «جوان»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.
• دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.
• سعدی، مواعظ، غزلیات، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.
• «سن جوانی تغییر کرد»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ بارگذاری: 23 اردیبهشت 1398ش.
• عمید، حسن، فرهنگ فارسی، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.
• مولانا، دیوان شمس، غزلیات، وب‌سایت گنجور، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.
• «ویژگی‌های دوران جوانی»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: 29 آذر 1401ش.