خادم حسین فاضل ورسی

خادم‌حسین فاضل ورسی، نویسنده و عالم دینی افغانستانی.

خادم‌حسین فاضل ورسی، معروف به «آیه‌الله فاضل ورسی»، نویسنده، محقق و مدرّس معارف اسلامی در حوزه‌های علمیۀ افغانستان، عراق، ایران و سوریه است که از او آثار زیادی در موضوعات مختلف به‌جا مانده و اجازۀ نقل حدیث از برخی مراجع را نیز داشته است.

کودکی و نوجوانی

خادم‌حسین، در سال ۱۳۰۸ش در ولسوالی (شهرستان) ورس از توابع ولایت بامیان افغانستان در خانواده‌ای متدین و روحانی دیده به جهان گشود. او علاقۀ فراوانی به تحصیلات علوم و معارف اسلامی داشت و از سال 1321ش تحصیلات ابتدایی را نزد پدر خود علی‌جان کربلایی فراگرفت. سپس، بیشتر کتب رایج حوزوی را در حوزه‌های علمیه ورس، بهسود و یکه‌ولنگ آموخت.

جوانی

فاضل ورسی در سال 1335ش برای ادامۀ تحصیل به نجف مهاجرت کرد و سطوح تکمیلی دانش‌های حوزوی را فرا گرفت. وی در ســال 1351ش برای بار دوم به نجف مهاجرت کرده و در کلاس درس سید ابوالقاسم خويی، سید محمدباقر صدر و ميرزا جواد تبريزی حاضر شــد و کتاب‌های «مطول» و «قوانيــن» را نیز تدریس می‌کرد.

سیرۀ اخلاقی

سخت‌کوشی، ساده‌زیستی و تلاش فراوان جهت حل دعوی و مرافعات اجتماعی را از ویژگی‌های اخلاقی فاضل ورسی دانسته‌اند.

فعالیت‌ها

فاضل ورسی در دانش‌های فقه، اصول فقه، تفسیر قرآن، کلام، منطق و ادبیات عرب تخصص داشت و از سیدعبدالله شیرازی اجازۀ نقل حدیث گرفته بود. او همچنین از نظر علمی به مقام اجتهاد رسیده بود. فاضل ورسی در سال 1340ش از نجف به ‌زادگاه خود برگشت و در آن‌جا به تدریس، آموزش و تربیت شاگردان پرداخت. او مدت پانزده سال در مدارس دینی افغانستان مشغول تدریس در سطوح گوناگون حوزوی بود. همچنین در حوزۀ نجف و نیز در سوریه، دروس دینی و حوزوی را تدریس کرد. فاضل ورسی به تبلیغ ارزش‌های دینی، تربیت مردم و مبارزه با جور و ظلم خوانین نیز توجه ویژه‌ای داشت. او بســياری از دعاوی و نزاع‌های‌ ســابقه‌دار که حکومت و ريش‌ســفيدان از حلّ‌وفصل آنها ناتوان بودنــد را بــا نفــوذ معنوی خود به‌راحتی حل می‌کرد. وی پس از مهاجرت دوم به عراق، در ســال 1354ش دوباره به افغانستان بازگشــت و فعاليت‌های دينی و علمی خود را از سر گرفت تا زمانی‌که در ســال 1357ش و کودتای حزب خلق و پرچم (تَرَکی) و آزار و کشــتار علمای دينی به ايران آمد و پس از مهاجرت به چندين کشــور از جمله ترکيه، ســوريه و عراق سرانجام در مشهد ساکن شد. فاضل ورسی، پس از استقرار در مشهد به تألیف، تدريس و تبليغ دين و مذهب پرداخت.

دیدگاه‌ها

فاضل ورسی خواستار اجرای عدالت اجتماعی، برابری و برادری اقوام‌ افغانستان بود. او عقیده داشت که مردم هزاره در طول تاریخ تحت ستم و ظلم بوده و برای رسیدن به برابری و خودباوری به تلاش و اتحاد نیاز دارند.

شاگردان

فاضل ورسی در طول حیات علمی خود شاگردان زیادی را پرورش داد که از جمله معروف‎ترین آنها سیدمصطفی کربلایی، سید محمدعیسی کربلایی معلم، شیخ خدمت کربلایی و شیخ سلطان فاضل هستند.

آثار

فاضل ورسی از پیشگامان تحقیق و تألیف در مناطق مرکزی افغانستان است و آثاری در زمینه اخلاق، قرآن، تاریخ، منطق و ادبیات، نگاشت.

1. آثار چاپ شده:

۱- رموز تربیت و تکامل از نظر عقل و اسلام؛ ۲- العاشورا یا بزرگ‌ترین حادثه سال ۶۱ هجری؛ ۳- الحوادث المفجعه؛ ۴- ذخائرالعقبی یا تاریخ زندگانی فاطمه زهرا و زینب کبری؛ ۵- سیاسة‌السبطین؛ ۶- مباحث منطقیه( شرح حاشیه ملا عبدالله)؛ ۷- مبانی تفکر اسلام و مسیحیت؛ ۸- ندای وحدت‌آفرین قرآن؛

2. آثار قلمی:

۱- فوائد ورسیه ( شرح سیوطی) سه جلد؛ 2- رموز تربیت و تکامل از نظر عقل و اسلام، جلد 2 تا 4؛ 3- خلاصة‌الاثر یا تاریخ زندگانی امام موسی بن جعفر؛ 4- مکتب جاوید یا اسلام پاسخ‌گوی نیازهای بشر؛ 5- بانوان برگزیدۀ عالم؛ 6- علی میزان‌الحق؛ 7- وهابیت خطری برای اسلام؛ 8- شیعه از دیدگاه علمای اهل سنت.

درگذشت

آیت‌الله فاضل ورسی در سن 86 ســالگی، در 23 آبان 1394ش درگذشت و در بهشت رضا در شهر مشهد به خاک سپرده شد.

منابع

• «آیت‌الله خادم‌حسین فاضل ورسی در گذشت+زندگی‌نامه»، وب‌سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: 15 نوامبر 2015م.
• انصاری، ناصرالدین، «درگذشتگان»، وب‌سایت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تاریخ بازدید: 12 اسفند 1401ش.
• جعفری، اسدالله «ملاقات محمد محقق با آيت‌الله فاضل ورسي»، وب‌سایت پندارنو، تاریخ بازدید: 12 اسفند 1401ش.
• «مصاحبه با حضرت آیت‌الله فاضل ورسی عضو شورای مدرسین حوزۀ علمیه مشهد»، هفته‌نامه وحدت، شماره 137، سال چهارم، جوزا (خرداد) 1373ش.
• موسوی مشکات، سیدجمال، «آیت‌الله خادم‌حسین فاضل ورسی»، وب‌سایت افق اندیشه، تاریخ درج مطلب: 16 سرطان (تیر) 1401ش.