شاندیز

شاندیز؛ شهری خوش آب‌وهوا و سرسبز در نزدیکی شهر مشهد.

شاندیز، شهری در استان خراسان رضوی است که از ویژگی‌های منحصر به فردی برای گردشگری برخودار است. این منطقه، طبق مصوبه‌ای در 1384ش، به‌عنوان منطقۀ نمونۀ بین‌المللی گردشگری در ایران شناخته شد.

تاریخچه و نام‌گذاری

مورخان، منطقۀ شاندیز را دژی طبیعی در برابر دشمنان و راهزنان معرفی کرده‌اند که در زمان‌های پیش از اسلام در ایران، مکانِ امنی برای پادشاهان، حاکمان و سپاهیان آنها به شمار می‌رفته و به‌همین دلیل این منطقه را «شاهان‌دژ» می‌خواندند. قلعۀ ساخته‌شده در این منطقه نیز برای حفاظت، بسیار أثرگذار بوده است. نام شاهان‌دژ، به‌مرور زمان به «شاه‌دیز»، «شاه‌دژ» و در نهایت «شاندیز» تبدیل شد. این منطقه، در ابتدا به‌صورت یک روستا بود و در 1333ش، به شهر تبدیل شد و جمعیت آن نیز افزایش یافت. امروزه، شاندیز، یکی از معروف‌ترین مناطق گردشگری در ایران است.

موقعیت جغرافیایی

شاندیز، شهری در 25 کیلومتری شمال‌غرب شهر مشهد است. شاندیز با ارتفاع 1400 متری از سطح دریا و مساحت 37,825 کیلومتری، از شمال با دهستان میان‌ولایت، از جنوب با شهرستان نیشابور، از شرق با شهر طُرقبه و از غرب با شهر گلمکان و گلبهار همسایگی دارد.

رشته‌کوه‌ها

سلسله ارتفاعات بینالود، در جنوب این شهر واقع شده‌اند که به «بام خراسان» معروف بوده و بلندترین نقطۀ شاندیز، قلۀ «شیرباد» در منطقۀ زُشک است.

آب‌وهوا

شهر شاندیز، به‌عنوان یک منطقۀ ییلاقی و خوش آب‌و‌هوا، همواره مورد توجه گردشگران و مردم بوده است. این منطقه، دارای زمستان‌های به شدت سرد و تابستان‌های خنک و دلنشین است. کارشناسان، بهترین زمان سفر به این منطقه را دو فصل بهار و تابستان می‌دانند.

پوشش گیاهی

شهر شاندیز، دارای پوشش گیاهی انبوه و فضایی سبز است. در روستاهای این شهر، درختان میوه‌ای همچون گیلاس، زردآلو، هلو و گلابی به‌صورت فراوان و با کیفیتی بالا وجود دارند. همچنین، پارک جنگلی شاندیز که به‌عنوان «بوستان طبیعت پردیس شاندیز» نیز شناخته می‌شود، از جمله فضاهای سرسبز با انبوه درختان بلند در این منطقه است.

منابع آبی

شاندیز، دارای رودخانه‌هایی است که در فصول مختلف سال به‌صورت دائمی یا فصلی، جریان دارند؛ مانند رودهای مغان، مایان، دِهبار، جاغرق، کَنگ و زُشک. رودخانه‌های شاندیز، همگی از رشته‌کوه بینالود سرچشمه می‌گیرند.

آمار جمعیتی

در سرشماری سال 1395ش، جمعیت این شهر در حدود 13,987 نفر بوده است.

گردشگری

زیبایی‌های طبیعی شاندیز از جمله دره‌های زیبا و پرآب، رودخانه‌های روان، درختان کهن و سر به فلک کشیده، گل‌های وحشی و آب‌وهوای معتدل، هر ساله، گردشگران بسیاری را به این منطقه از استان خراسان رضوی جذب می‌کند. از مهم‌ترین مراکز گردشگری در شهر شاندیز می‌توان به پارک جنگلی شاندیز (با مساحت 30 هزار کیلومتر مربع)، پیست اسکی شیرباد (در انتهای درۀ بینالود)، پارک کوهستانی شاندیز و بوستان دوچرخه کوهستان شاندیز، مجموعه‌ها و مجتمع‌های توریستی مختلف، خیابان آبشار (از زیباترین خیابان‌های ایران)، رصدخانه نجوم رضوی شاندیز، تله‌کابین زشک، پاراموتور شاندیز، موزۀ شهرداری شاندیز (نمایشگاه آثار تاریخی و فرهنگی شاندیز) و رستوران‌های معروف شاندیز اشاره کرد. برخی آثار تاریخی نیز در این منطقه وجود دارند؛ مانند مسجد جامع تاریخی شهر شاندیز، درخت چنار کهن شاندیز (نماد معروف شاندیز با قدمتی بیش از 2700 سال)، آرامگاه شیخ حافظ ابردهی، رباط تاریخی (بنای به یادگار مانده از دورۀ تیموریان) و بقایای قلعۀ تاریخی شاهان‌دژ. برخی از روستاهای این منطقه مانند روستاهای زشک و ابرده، از جمله نواحی سرسبز و بکر در شهر شاندیز به شمار می‌روند. روستای ابرده، به «بهشت مشهد» معروف بوده و از آب‌وهوایی عالی برخودار است. در این روستا، پیست اسکی ورزش‌های زمستانی نیز وجود دارد.

نماد شاندیز

شاندیز، دارای درخت چناری با قدمت 2700 ساله است که به نماد این شهر تبدیل شده است. این نماد، در آرم و نشانۀ شهرداری این شهرستان نیز حک شده است. برخی از مورخان، داخل تنۀ این درخت را چنان بزرگ توصیف کرده‌اند که در آن، چند مغازه، قصابی و کفاشی بوده است.

سوغات و صنایع محلی

از جمله سوغاتی‌های این شهر کهن می‌توان به گیلاس (مهم‌ترین میوۀ باغ‌های شاندیز)، پوستین‌دوزی، پوست و محصولات پوستی، گلیم، آینه‌کاری، نمدبافی، ارغوان‌بافی (با استفاده از چوب) و سنگ‌تراشی، اشاره کرد.

غذاهای محلی

از معروف‌ترین غذاهای محلی این منطقه «شیشلیک شاندیز» و «دیزی» است.

مسیر دسترسی

اصلی‌ترین راه ارتباطی به شهر شاندیز، مسیر آسفالت شاندیز- مشهد است که مسافتی در حدود 20 کیلومتر دارد. پس از طی کردن مسافتی 18 کیلومتری در بلوار وکیل‌آباد، از دو راهی طرقبه – شاندیز، راه سمت راست به شهر شاندیز می‌رسد.

منابع

• اطلس راه‌های ایران، مؤسسۀ جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، تهران، 1385ش.
• «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395ش»، وب‌سایت مرکز آمار ایران.
• «جاهای دیدنی شاندیز مشهد»، وب‌سایت قاصدک24، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.
• جعفری، بهنام، «گذری بر شاندیز مشهد؛ شهری پر از جاذبه‌های تماشایی»، وب‌سایت علی بابا، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.
• رسائی‌زاده، سمیرا، «شاندیز مشهد، مقصدی رؤیایی برای مسافران»، وب‌سایت یابکس، مجلۀ سفر و گردشگری، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.
• «شاندیز مشهد، خوشمزه‌ترین شهر ایران»، وب‌سایت مجلۀ گردشگری اِلی گشت، تاریخ بارگذاری: 20 تیر 1401ش.
• «شاندیز»، وب‌سایت توریستگاه، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.
• محمدپناه، علی، «شاندیز مشهد کجاست؟»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بارگذاری: 6 خرداد 1401ش.
• «ییلاق شاندیز مشهد»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.