شهرستان چالوس

شهرستان چالوس؛ شهرستانی در غرب استان مازندران.

شهرستان چالوس، با وسعت 1597.3 کیلومترمربع در قسمت غربی استان مازندران واقع شده است.

همسایگان

این شهرستان، از سمت شمال به دریای خزر، از سمت غرب به شهرستان تنکابن، از سمت شرق به شهرستان نوشهر، از سمت جنوب شرقی به شهرستان نور، از سمت جنوب غرب با شهرستان‌های عباس‌آباد و کلاردشت و از سمت جنوب نیز به کوه‌های البرز و شهرستان کرج می‌رسد.

تقسیمات کشوری

براساس آخرین تقسیمات کشوری، شهرستان چالوس دارای 2 بخش (مرکزی و مرزن‌آباد)، 4 دهستان (کلارستان شرقی، کلارستان غربی، کوهستان، بیرون‌بشم) و 3 شهر (چالوس، هچی‌رود و مرزن‌آباد) است.

تا پیش از 1325ش، چالوس، دهستانی از توابع بخش نوشهر در شهرستان شهسوار به‌شمار می‌رفت. پس از 1325ش، بخش نوشهر از شهرستان شهسوار جدا شده و به شهرستان ارتقا یافت. بنابراین دهستان چالوس به بخش تبدیل شد. در 1375ش، بخش چالوس، به مرکزیت شهر چالوس، به شهرستان تبدیل شد.

جغرافیا

چالوس، از نظر جغرافیا و طبیعت، به دو سرزمین کاملا متفاوت تقسیم می‌شود:

1. بخش جلگه‌ای که شامل باریکه‌ای ساحلی به پهنای 3 کیلومتر از ساحل دریا تا دامنه کوه است.
2. بخش کوهستانی که شامل کوه‌های پوشیده از جنگل البرز، روستاهای دامنه‌ای و بخش کلاردشت است که از جنوب تا قلۀ کنداون را فرا می‌گیرد.

منابع آبی

از مهم‌ترین منابع آبی این شهرستان، رودخانه چالوس است. این رودخانه، یکی از مهم‌ترین رودخانه‌های استان مازندران نیز محسوب می‌شود. شاخه اصلی رودخانه چالوس، از دامنه‌های شرقی کوه‌های تخت سلیمان سرچشمه گرفته و در مسیر راه خود به رودهای دیگری که از سمت غربی کوه‌های کندوان سرازیر شده‌اند، پیوند می‌خورد. این رودخانه، در حدود 3 هزار هکتار شالیزار را در دهستان‌های «قشلاق» و «کران» آبیاری کرده و در دو کیلومتری شهر چالوس، به دریای خزر منتهی می‌شود. طول این رودخانه، از سرچشمه تا دریا در حدود 80 کیلومتر است و پهنای آن نیز در برخی از نقاط به 70 متر می‌رسد. از دیگر رودخانه‌های این شهرستان می‌توان به رودخانه‌های «زوات» و «کلیاک» اشاره کرد.

ناهمواری‌ها

از جمله بلندی‌های این شهرستان، کوه‌های کردکتی (با ارتفاع 1300 متر) و مگس‌خانی (با ارتفاع 800 متر) هستند.

آب و هوا

اقلیم این شهرستان، دارای آب و هوای معتدل و مرطوب است.

اقتصاد

اقتصاد شهرستان چالوس، بیشتر بر پایۀ کشاورزی و دامداری است. خاک مساعد و حاصلخیز این منطقه و نیز آب و هوای مناسب آن، زمینه را برای فعالیت‌های کشاورزی مساعد کرده است. کاشت برنج، مرکبات و کِشت گندم و جو در شهرستان چالوس بسیار رایج است. دامداری نیز در این منطقه، به‌شکل سنتی صورت گرفته و شامل پرورش گاو و گوسفند است.

جمعیت

بر اساس سرشماری‌های صورت گرفته در 1395ش، جمعیت این شهرستان، در مجموع، به 116,542 نفر رسیده است.

مردم‌شناسی

مردم در این شهرستان، به زبان فارسی و گویش مازندرانی و گیلکی صحبت می‌کنند.

منابع

• افشین، یدالله، رودخانه‌های ایران، تهران، ۱۳۷۳ش.
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، به‌تحقیق سعید بختیاری، تهران، ۱۳۸۳ش.
• جعفری، عباس، دایرةالمعارف جغرافیایی ایران، تهران، ۱۳۷۹ش.
• سالنامۀ آماری مازندران، تهران، ۱۳۸۰ش .
• سرشماری عمومی نفوس و مسکن، مرکز آمار ایران.
• شایان، عباس، مازندران، تهران، ۱۳۶۴ش.
• شجاع شفیعی، محمدمهدی، تاریخ اسلام در نواحی شمالی ایران، تهران، ۱۳۷۹ش.
• فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور، چالوس ـ آمل، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۸۰ش.
• فرهنگ جغرافیایی کوه‌های کشور، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۶ش.
• مجموعه قوانین سال ۱۳۱۶ش، وزارت کشور، تهران، ۱۳۱۶ش.
• مجموعه قوانین سال ۱۳۷۵ش، روزنامۀ رسمی کشور، تهران، ۱۳۷۶ش.
• نشریۀ اسامی و عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری، وزارت کشور، تهران، ۱۳۸۷ش.