عطر
عطر، ماده‌ای برای خوشبو کردن بدن
عطر ماده‌ی خوشبویی است که از گل یا چیز دیگر می‌گیرند.[۱] در زبان فارسی «عَطر» و در زبان عربی «عِطر» تلفظ می‌شود.[۲]
پیشینه
بنا بر اسطوره‌های ایرانی، نخستین سازندۀ عطر جمشید است که فردوسی این مسئله را چنین در شاهنامه بازگو می‌کند: دگر بوی‌های خوش آورد باز *** که دارند مردم به بویش نیاز[۳] زمانی که جمشید از سوی اهورامزدا فرمان یافت که دژی برای نگهداری مردم، چارپایان و گیاهان بسازد، در آن هنگام نیز تخم گیاهان خوشبو را به همراه خود برد.[۴] گذشته از این، در دوران هخامنشیان عطر از ضروریات جشن‌های شاهنشاهی بود.[۵] به گونه‌ای که شاه موهای خود را با موادی خوشبو می‌ساخت، از سویی دیگر پادشاهان هند برای پادشاهان ایرانی عطرهایی می‌فرستادند که حالت مستی به آدمی دست می‌داد.[۶] تاریخ‌نویسان از وجود 40 عطرساز در دربار داریوش سوم خبر داده‌اند.[۷]
صنعت عطرسازی در ایران
صنعت عطرسازی ایران در دورۀ اسلامی به کمال خود رسید؛ زیرا مردم آن دوره به حد وفور از مواد عطری استفاده می‌کردند. پیشینیان موفق به استخراج عطر گل‌‌ها از طریق تقطیر شده بودند و انواع مشك، عنبر رامك، زعفران، خلوق، ورس، غالیه، روغن زنبق، روغن گل سرخ، روغن خیری و روغن برشنان می‌ساختند که طرز تهیۀ بسیاری از آن‌ها را در کیمیاء العطر يعقوب اسحاق کندی می‌توان دید که از طریق تقطیر به دست می‌آوردند.[۸] در گذشته ایران همواره از پرآوازه‌ترین سرزمین‌ها در ساختن عطر بود؛ عطر ایران نه‌تنها در داخل کشور به کار می‌رفت بلکه تجارت آن جهانی بود.[۹]
عطر در آموزه‌های اسلامی
استحباب استعمال عطر
استعمال عطر و بوی خوش از سنت پیامبران است.[۱۰] بنا بر آموزه‌های اسلامی استفاده از عطر برای نماز، ورود به مسجد[۱۱] و روزهای جمعه و اعیاد مستحب است.[۱۲] همچنین در سنت نبوی صرف هزینة زیاد برای خرید عطر اسراف به شمار نمی‌آید.[۱۳]
موارد حرمت استعمال عطر
در کنار تأکید به استفاده از عطر در مواضعی به حرمت استعمال عطر اشاره شده است که از آن جمله؛ عطر زدن زن برای مرد نامحرم،[۱۴] انسان معتکف،[۱۵] برای زنی که شوهرش فوت کرده تا زمان اتمام عده وفات.[۱۶]
فواید استعمال عطر
بر اساس آموزه‌های اسلام، استعمال عطر و بوی خوش سبب تقویت قلب،[۱۷] افزایش میل جنسی[۱۸] و نشاط[۱۹] است.
پانویس
- ↑ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه عطر.
- ↑ معین، فرهنگ معین، ذیل واژه عطر.
- ↑ فردوسی، شاهنامه، در سایت گنجور.
- ↑ کریستین‌سن، نمونه‌های نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانه‌ای ایرانیان، ۱۳۶۸ش، ج2، ص305- 306.
- ↑ بریان، امپراتوری هخامنشی، ۱۳۸۱ش، ج1، ص457.
- ↑ بریان، امپراتوری هخامنشی، ۱۳۸۱ش، ج1، ص617.
- ↑ بریان، امپراتوری هخامنشی، ۱۳۸۱ش، ج1، ص546.
- ↑ مظاهری، زندگی مسلمانان در قرون وسطا، ص279.
- ↑ انصاری، تاریخ عطر در ایران، 1381ش، ص۲۱۴.
- ↑ شيخ حرعاملى، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، 1409ق، ج2، ص142.
- ↑ كاشف الغطاء، كشف الغطاء عن مبهمات الشريعة الغرّاء، بی‌تا، ج2، ص421-420.
- ↑ ابن‌ادريس، السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي(و المستطرفات)، 1410ق، ج1، ص318.
- ↑ شيخ حرعاملى، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، 1409ق، ج2، ص146.
- ↑ سبزواری، مهذب الاحکام فی بیان حلال و الحرام، بی‌تا، ج4، ص486.
- ↑ الطباطبائي الحكيم، مستمسك العروة الوثقى، 1391ق، ج8، ص588.
- ↑ النجفي الجواهري، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام،1362ش، ج32، ص276.
- ↑ شيخ حرعاملى، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، 1409ق، ج2، ص143.
- ↑ شيخ حرعاملى، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، 1409ق، ج2، ص143.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار،1403ق، ج63، ص291.
منابع
- ابن‌ادريس، محمد بن احمد، السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي، تحقیق: حسن بن احمد الموسوى و ابوالحسن ابن مسيح، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم، 1410ق.
- انصاری، شهره، تاریخ عطر در ایران، تهران، طبع و نشر، ۱۳۸۱ش.
- بریان، پیر، امپراتوری هخامنشی، ترجمۀ ناهید فروغان، تهران، انتشارات فرزان روز و شرکت نشر قطره، ۱۳۸۱ش.
- سبزواری، سید عبدالاعلی، مهذب الأحکام فی بیان حلال و الحرام، نشر دار التفسیر، قم، بی‌تا.
- حرعاملى، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، قم، انتشارات مؤسسة آل البيت عليهم السلام، 1409ق.
- الطباطبائي الحكيم، السيد محسن، مستمسك العروة الوثقى، انتشارات دار إحياء التراث العربي، بیروت، 1391ق.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1390ش.
- کریستن‌سن، آرتور، نمونه‌های نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانه‌ای ایرانیان، مترجم: ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران، نشر توس، ۱۳۶۸ش.
- كاشف الغطاء، الشيخ جعفر، كشف الغطاء عن مبهمات الشريعة الغرّاء، تحقیق مكتب الإعلام الإسلامي، مركز النشر التابع لمكتب الاعلام الاسلامي، بی‌تا.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار إحياء التراث العربي، 1403ق.
- مظاهری، علی‌اکبر، زندگی مسلمانان در قرون‌وسطا، مترجم: مرتضی راوندی، چاپ اول، تهران، مرکز نشر سپهر، 1348ش.
- معین، محمد، فرهنگ معین، انتشارات زرین، تهران، ۱۳۸۲ش.
- النجفي الجواهري، الشيخ محمدحسن، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، تحقیق محمود محقق، دار إحياء التراث العربي، بيروت، 1362ش.