غار علیصدر

غار علیصدر؛ بزرگ‌ترین غار آبی جهان در روستای علیصدر از توابع استان همدان.

غار علیصدر یکی از شگفت‌انگیز‌ترین غار‌های دنیا و جاذبه گردشگری اعجاب‌انگیزی است که در بخش غربی استان همدان و در دل رشته‌کوه‌های زاگرس قرار گرفته است. این غار آبی، تنها غاری است که برای بازدید از آن لازم است از تجهیزات قایق‌رانی استفاده کرد. این غار بیست‌و‌سومین اثری است که در فهرست آثار طبیعی ایران ثبت شده است.

جغرافیا

غار علیصدر در دل کو‌‌ه‌های زاگرس و در ارتفاعات ساری‌قیه و در روستای علیصدر قرار دارد. این غار در 75 کیلومتری شمال غربی همدان است. غار علیصدر در طول جغرافیایی 48 درجه و 18 دقیقه و عرض 35 درجه و 18 دقیقه و در ارتفاع 1980 متر از سطح دریا قرار گرفته است.

نام‌گذاری

برخی معتقدند در روزگاران گذشته، مردمان محلی از این غار به‌عنوان مخزن و سد استفاده می‌کردند و به‌همین دلیل آن را «علی‌سد» نامیده‌ بودند. اکنون نیز برخی مردمان محلی این غار را به علی‌سد می‌شناسند. در سال 1350ش که جاده‌ای برای روستا احداث شد، پیمان‌کار در تابلوی راهنمای این پروژه، نام جاده را علیصدر نوشت و پس از آن، این روستا و غاری که در آن قرار داشت به علیصدر شهرت یافت.

پیشینه

یکی از مرموز‌‌ترین و زیبا‌‌ترین مکان‌های دیدنی جهان غار‌ها هستند. کارشناسان با مطالعة سنگ‌های موجود در غار علیصدر دریافتند که قدمت این جاذبه طبیعی به‌ 190 میلیون سال پیش باز می‌گردد. مردم محلی در همة زمان‌ها از آب موجود در غار علیصدر برای مصارف گوناگون استفاده می‌کردند و از قدیم‌الایام از وجود این غار مطلع بودند، اما اولین مستندات علمی درباره غار علیصدر به سال 1342ش مربوط است. به‌دلیل تنگ بودن دهانة این غار، بازدید از محیط داخلی آن جز برای کوهنوردان حرفه‌ای امکان‌پذیر نبوده؛ اما از سال 1355ش امکان بازدید از محیط داخلی غار برای عموم فراهم شد.

ویژگی

غار علیصدر یک سازة طبیعی است که طول آن 2 کیلومتر و عرض آن از 5/1 متر تا 60 متر متغیر است. این غار آبی بسیار زیبا دارای محوطه‌ای مملو از راهرو‌‌های تو‌در‌تو و دالان‌های متعدد است. همچنین وجود سازه‌های خاصی از جنس استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌ها زیبایی خاصی به درون غار بخشیده است. برخی از این ساختارهای منحصر‌به‌فرد بر اساس شکل ظاهری خاصی که دارند به پنجه عقاب، ستون بزرگ‌ سنگی، آبشار سنگی و پنجه اژدها معروف هستند. وجود دریاچة عمیق و زلال درون غار، از دیگر ویژگی‌های جذاب غار علیصدر بوده که امکان بازدید از آن با قایق ممکن است. آب این غار از سفر‌‌ه‌های زیر‌زمینی و چشمه‌های طبیعی که در اعماق غار وجود دارد تأمین می‌شود. عمق آب در قسمت‌های مختلف غار از 1 متر تا 12 متر متغیر است. همچنین وجود قندیل‌ها، تالاب‌ها و باریکه‌های رسوبی که در محوطة داخلی غار هستند، زیبایی خاصی به غار علیصدر داده است. هر یک از این ساختار‌های سنگی طبیعی، دارای شکل بسیار زیبا و منحصر‌به‌فردی است، مانند تالار قندیل بزرگ که نوعی ستون سنگی بزرگ در میان بخشی از غار علیصدر است. وجود ساختار‌های طبیعی متشکل از استالاگمیت‌ و استالاکتیت‌ در سقف، دیواره‌های داخلی و کف غار علیصدر، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. نور‌پردازی مناسب محیط داخلی غار، امکان بازدید از این پدیده‌های طبیعی و حیرت‌انگیز درون غار را برای بازدید‌کنندگان ممکن کرده است. غار علیصدر از جمله غار‌های زنده دنیا است، اما به‌دلیل نداشتن نور طبیعی فاقد حیات جانوری است. همچنین آب داخل غار مملو از املاح معدنی مختلف و عاری از هر گونه رنگ، بو و مزه است. از دیگر ویژگی‌های شگفت‌انگیز غار علیصدر عدم ریزش محیط داخلی غار است.

گردشگری

غار علیصدر به‌عنوان یک جاذبة طبیعی گردشگری یکی از دیدنی‌های بسیار جذاب و شگفت‌انگیز در استان همدان است. قایق‌سواری در محیط داخلی غار علیصدر بر‌روی دریاچة بزرگ و عمیق موجود در فضای رمز‌آلود غار، تجربة جالب و شگفت‌انگیزی است که نظر هر گردشگری را به‌خود معطوف می‌کند. قسمت‌های مختلفی از غار علیصدر هنوز کشف نشده‌اند؛ اما گردشگران با توجه به مناطق قابل بازدیدی که در غار وجود دارد، می‌توانند حدود دو کیلومتر از قسمت‌های مختلف غار را بازدید کنند.

امکانات رفاهی

غار علیصدر منطقة گردشگری است که به‌دلیل شهرت بالایی که در میان گردشگران و توریست‌های خارجی دارد، سالانه بازدید‌کنندگان بسیاری به‌منظور دیدن این جاذبة طبیعی به این مکان سفر می‌کنند. توجه به‌ جذب توریسم و گردشگر در این منطقه، سبب شده که مسئولان در محوطة اطراف این غار، امکانات رفاهی نسبتاً خوبی را فراهم کنند. رستوران‌ها، بازارچه‌های سنتی، سرویس بهداشتی، هتل و میهمانسرا، از جمله امکانات رفاهی است که شرایط را برای اقامت گردشگران در این مکان تفریحی فراهم می‌آورد.

مسیر دسترسی

برای دسترسی به این غار سه مسیر مجزا وجود دارد که عبارت‌اند از :

• مسیر اول: شهرهمدان، شهرستان کبودر‌آهنگ، سه‌راهی نوژه، روستای علیصدر، غار علیصدر؛
• مسیر دوم: شهر همدان، لالجین، بیجار، غار علیصدر؛
• مسیر سوم: شهر همدان، صالح‌آباد، غار علیصدر.

منابع

• آزادی، فاطمه و لطفی، حیدر، «بررسی پتانسیل‌های گردشگری با تأکید بر ژئو‌توریسم در غار علیصدر همدان»، همایش ملی گردشگری جغرافیا و محیط زیست پاک، 1394ش.
• ابراهیم‌زاده، عیسی، «توسعه توریسم و تحولات کار‌کردی آن در ایران در‌حال گذار»، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیا، شماره 8، 1386ش.
• پیشوا، فرانه و صنایعیان، هانیه، «بررسی تأثیرات اکو‌توریسم بر توسعه پایدار روستایی»، پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهر‌سازی، 1394ش.
• جعفری، غلام‌حسین، «سطح‌بندی روستا‌های هدف گردشگری در دامنه‌های کوهستان الوند استان همدان»، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره 6، 1396ش.
• چرامین و همکاران، «نقش اکو‌توریسم گردشگری در حفاظت محیط زیست و توسعه پایدار»،دومین همایش ملی توسعه پایدار استان کهکیلویه و بویر‌احمد، 1395ش.
• «غار علیصدر همدان»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.
• «غار علیصدر کبودر‌آهنگ»، وب‌سایت سفر مارکت، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.
• مدادی، محمد، «غار و اهمیت آن»، مجله رشد، 1394ش.
• مطرانلویی، پریسا، مروری بر وضعیت صنعت گردشگری و نقش بخش خصوصی، تهران، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران، 1394ش.
• ملکی، مجید و همکاران، «نقش گردشگران در انحلال کارستی ثانویه درون غارها (مورد مطالعه موردی: غار علیصدر همدان)»، پژوهشنامه جغرافیایی، 1394ش.