فرحزاد
فرحزاد؛ محله‌ای واقع در شمال تهران و بخشی از منطقة شمیرانات.
فرحزاد، منطقه‌ایی ییلاقی و از خوش آب‌وهواترین مناطق تهران است که گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. این منطقه در شمال غربی تهران و در ارتفاع ۱۸۰۰ متر از سطح دریا، امروزه میان مناطق ۲ و ۵ شهرداری واقع شده و بخشی از منطقة شمیرانات محسوب می‌شود. فرحزاد از ۳ محله تشکیل شده است؛ فرحزاد بالا در شمال بزرگراه یادگار امام، فرحزاد پایین در جنوب بزرگراه یادگار امام و محلة امامزاده. در فصل بهار، درختان این منطقه شکوفه زده و صحنه‌های بکر و زیبایی خلق می‌کنند. در پاییز درختان این منطقه به رنگ‌های مختلف درآمده و تابلوی زیبایی از نقاشی طبیعت را به‌وجود می‌آورند و در زمستان، یک‌دست سفیدپوش می‌شوند. امامزاده داوود یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری مذهبی در نزدیکی فرحزاد است. آرامگاه این امامزاده، در منطقة کن واقع شده و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.[۱]
واژه‌شناسی
نام صحیح فرحزاد، فرّه‌زاد یا فرّزاد است. فرّه در زبان پهلوی به‌معنی شکوه و عظمت آمده است.[۲] نام این محل در گذر زمان و استفادة فراوان مردم به واژة عربی فرح تغییر یافته و فرحزاد شده است.[۳] برخی منابع بیان کرده‌اند که این منطقه به‌دلیل داشتن آب‌وهوای فرح‌انگیز، فرحزاد نامیده شده است.[۴]
تاریخچه
این منطقه در منابع جغرافیایی دورة اسلامی از توابع ری واقع در قصران خارج به‌شمار می‌رفت.[۵] نام فرحزاد، نخست در سدة ۵ قمری توسط ابنطباطبا در کتاب منتقله الطالبیه آورده شده است.[۶] قزوینی رازی در سدة ۶ قمری از این منطقه با نام برزاد یاد کرده و اهالی آن را از مذهب زیدی دانسته است.[۷] یاقوت حموی در سدة ۷ قمری این روستا را یکی از روستاهای ری معرفی کرده است.[۸] در زمان صفویان نام شمیران، جایگزین نام قصران و فرحزاد از توابع شمیران شد. در دوران حکومت ناصرالدین شاه (۱۲۲۷-۱۲۷۵ش)، فرحزاد از جمله تفرجگاه‌های او بود.[۹] این منطقه توسط مستوفی‌الممالک (صدراعظم ناصرالدین شاه) آباد شد.[۱۰] بیش‌تر ساکنان این منطقه به کشاورزی و باغداری می‌پرداختند. برخی با کرایه دادن قاطر به زائران امامزاده داوود، کسب درآمد می‌کردند. اهالی این منطقه انواع غلات، نخود، توت، انار، گردو و یونجه کشت می‌کردند. آب مورد نیاز اهالی فرحزاد از رود تنگة یونجه‌زار و از قنات و چشمه‌های این منطقه تأمین می‌شد.[۱۱] این روستا به دلیل اتراق زائران امامزاده داوود، آب‌وهوای مناسب و داشتن مسیر ارتباطی، کم‌کم رونق اقتصادی یافته و مشهور شد.[۱۲]
جاذبه‌های گردشگری
درة فرحزاد؛ این دره در بخش غربی منطقة فرحزاد و در دامنه کوهستان البرز ، حدود ۱۰ کیلومتر طول دارد. درة فرحزاد میان مناطق پونک و سعادت‌آباد قرار داشته و رودخانة فرحزاد نیز در آن جاری است. دره فرحزاد امروزه از غرب به بزرگراه اشرفی اصفهانی و از جنوب به بزرگراه یادگار امام منتهی می‌شود. در گذشته، بخش عمدة ساکنان فرحزاد در این دره می‌زیستند. در این دره تعداد زیادی درخت توت وجود دارد و در تابستان صحنه‌های دل‌انگیزی برای گردشگران مهیا می‌کنند.
رودخانة فرحزاد؛ رودخانة فرحزاد در دل درة فرحزاد از جاذبه‌های طبیعی این منطقه به‌شمار می‌رود. این رودخانه از بزرگراه همت شرق عبور کرده و به رودخانة کن می‌ریزد. رودخانة فرحزاد نقش مهمی در آبادانی این منطقه دارد.
پارک ژوراسیک؛ پارک ژوراسیک یک مجموعة تفریحی-آموزشی است که در سال ۱۳۹۲ش به بهره‌برداری رسید. در این پارک مجسمه‌های متحرکی از انواع دایناسور در اندازة طبیعی وجود دارد.[۱۳]
پارک نهج‌البلاغه؛ این پارک دارای دومین پل معلق ایران و اولین پل معلق تهران است. این بوستان بزرگ‌ترین بوستان دره‌ای کشور است که در میان درة فرحزاد قرار دارد. در این بوستان شهربازی بیلینو، سرزمین شگفت‌انگیز، بانجی جامپینگ، لانگچر، سوئینگ، قایق پرش در آب، راپل هوایی و سینمای ۶ بعدی نیز قرار دارد.[۱۴]
زورخانة شهدای فرحزاد؛ زورخانة شهدای فرحزاد با قدمت بیش از ۵۰ سال، یکی از قدیمی‌ترین سالن‌های ورزشی تهران است.
حمام تاریخی فرحزاد؛ این حمام در مقابل حسینیه اعظم این منطقه قرار داشته و قدمت بیش از ۳۰۰ ساله دارد. دیوارهای این حمام از ساروج و کاه‌گل ساخته شده است.[۱۵]
جاذبة مذهبی
در منطقه فرحزاد، مقبرة امامزاده ابوطالب،[۱۶] امامزاده صالح (یکی از پسران امام موسی کاظم و برادر امام رضا)[۱۷] و یکی از نوادگان امامزاده داوود قرار دارد. مقبرة امامزاده صالح در شمال غربی این منطقه واقع شده است. مقبرة امامزاده ابوطالب در انتهای شمالی فرحزاد قرار دارد. قدمت این بنا به دوران قاجاریه می‌رسد. قبرستان‌هایی در حوالی مقبرة امامزاده صالح و امامزاده ابوطالب وجود دارند که سنگ قبرهای آن به‌صورت عمودی در بالای قبرها هستند. قدمت این قبرستان‌ها به حدود ۲۰۰ سال قبل باز می‌گردد.[۱۸]
دسترسی‌ها
فرحزاد از شمال به مناطق سعادت‌آباد و شهرک غرب، از جنوب به مناطق پونک و مرزداران، از شرق به خیابان گلپاد و جاده قدیم امامزاده داوود و از غرب به دره و رودخانه فرحزاد منتهی می‌شود. بخش غربی دره فرحزاد تا بزرگراه یادگار امام امتداد داشته و مرز شرقی این منطقه، شهرک‌های مسکونی مشرف به تپه‌های فرحزاد قرار دارند. امکان دسترسی راحت به این منطقه از بزرگراه یادگار امام و بلوار فرحزادی در شهرک غرب وجود دارد. دسترسی به این منطقه از طریق وسایل نقلیة عمومی نیز امکان‌پذیر است. مسیر اتوبوسرانی از مناطق سعادت‌آباد و شهرک غرب به‌سمت سه‌راه فرحزادی وجود دارد و اتوبوس‌های بی‌آر‌تی در مسیر بزرگراه اشرفی اصفهانی نیز به فرحزاد می‌رسند. اتوبوس و تاکسی نیز در میدان‌های صادقیه و پونک به طرف فرحزاد تردد می‌کند. جهت دسترسی به این منطقه با استفاده از مترو باید به ایستگاه میدان صنعت رفته و سپس در بلوار فرحزادی با تاکسی به فرحزاد رفت. می‌توان تا میدان صادقیه نیز با مترو و بعد از آن تا فرحزاد را با تاکسی پیمود.[۱۹]
پانویس
- ↑ بهزادی منش، «فرحزاد»، سایت کجارو.
- ↑ اقبال آشتیانی، «دولاب ـ تجریش ـ ونک ـ فرحزاد ـ فیروز بهرام»، ۱۳۲۳ش، ص۱۷؛ کریمان، قصران (کوهسران)، ۱۳۵۶ش، ج۱، ص۵۲۲-۵۲۳.
- ↑ اقبال آشتیانی، «دولاب ـ تجریش ـ ونک ـ فرحزاد ـ فیروز بهرام»، ۱۳۲۳ش، ص۱۷.
- ↑ طباطبایی، «تهران ۱۰۰»، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۰.
- ↑ کریمان، قصران (کوهسران)، ۱۳۵۶ش، ج۱، ص۱۴۶.
- ↑ ابنطباطبا، منتقلة الطالبیة، ۱۳۸۸ق، ص۲۳۵.
- ↑ قزوینی رازی، نقض، ۱۳۷۱ق، ص۴۶۰-۴۶۱.
- ↑ یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ۱۹۹۵م، ج۳، ص۸۷۲.
- ↑ ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۶۲۰؛ اعتمادالسلطنه، روزنامۀ خاطرات، ۱۳۴۵ش، ص۶۷۸.
- ↑ معیرالممالک، رجال عصر ناصری، ۱۳۶۱ش، ص۴۶.
- ↑ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادی‌ها)، ۱۳۲۸ش، ج۱، ص۱۵۰؛ کریمان، قصران (کوهسران)، ۱۳۵۶ش، ج۱، ص۵۲۲.
- ↑ بهزادی منش، «فرحزاد»، سایت کجارو.
- ↑ نبی‌یان، «پارک ژوراسیک تهران»، سایت کجارو.
- ↑ زمانی نوری، «پارک نهج‌البلاغه»، سایت کجارو.
- ↑ بهزادی منش، «فرحزاد»، سایت کجارو.
- ↑ طباطبایی، «تهران ۱۰۰»، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۰؛ معتمدی، جغرافیای تاریخی تهران، ۱۳۸۱ش، ص۳۸۷.
- ↑ جعفری، «فرحزاد تهران؛ ممد حیات و مفرح ذات پایتخت»، سایت علی بابا.
- ↑ بهزادی منش، «فرحزاد»، سایت کجارو.
- ↑ بهزادی منش، «فرحزاد»، سایت کجارو.
منابع
- ابنطباطبا، ابراهیم، منتقله الطالبیه، بهتحقیق محمدمهدی حسن خرسان، نجف، مطبعه الحیدریه، ۱۳۸۸ق.
- اعتمادالسلطنه، محمدحسن، روزنامۀ خاطرات، بهتحقیق ایرج افشار، تهران، امیرکبیر، ۱۳۴۵ش.
- اقبال آشتیانی، عباس، «دولاب ـ تجریش ـ ونک ـ فرحزاد ـ فیروز بهرام»، یادگار، تهران، س۱، شماره ۲، ۱۳۲۳ش.
- بهزادی‌منش، مینا، «فرحزاد»، سایت کجارو، تاریخ بازدید: ۲۹ تیر ۱۴۰۱ش.
- جعفری، احمد، «فرحزاد تهران؛ ممد حیات و مفرح ذات پایتخت»، سایت علی بابا، تاریخ درج مطلب: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
- زمانی نوری، اکرم، «پارک نهج‌البلاغه»، سایت کجارو، تاریخ بازدید: ۲۹ تیر ۱۴۰۱ش.
- ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چ۱، ۱۳۷۴ش.
- طباطبایی، محمدهادی و دیگران، «تهران ۱۰۰»، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، تهران، ۱۳۸۷ش.
- فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادی‌ها)، استـان مرکزی، دایـرۀ جغرافیایی ستـاد ارتش، تهران، دایرة جغرافیایی ستاد ارتش، چ۱، ۱۳۲۸ش.
- قزوینی رازی، عبدالجلیل، نقض، بهتحقیق جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، سپهر، ۱۳۷۱ق.
- کریمان، حسین، قصران (کوهسران)، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۵۶ش.
- معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چ۱، ۱۳۸۱ش.
- معیرالممالک، دوست‌علی، رجال عصر ناصری، تهران، نشر تاریخ ایران، ۱۳۶۱ش.
- نبی‌یان، سارا، «پارک ژوراسیک تهران»، سایت کجارو، تاریخ بازدید: ۲۹ تیر ۱۴۰۱ش.
- یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم‌البلدان، بیروت، دار صادر، چ۲، ۱۹۹۵م.