قدید
قديد، گوشت خشک و نوعی غذای محلی.
قَدِید، گوشت خشک و نمک‌سود است که به‌صورت معمول در فصل زمستان به‌عنوان آبگوشت و غذای مقوی استفاده می‌شود.
مفهوم‌شناسی
به گوشت خشک و نمک‌سود، قدید گفته می‌شود[۱] که در افغانستان به «لَاندِی»، «کَترَه»[۲] و گوشت «قاق»[۳] نیز مشهور است.
تاریخچه
مردم در گذشته که یخچال و فریزر وجود نداشت، گوشت حیوانات را خرد کرده به‌صورت هوایی یا زمینی در جای امنی نگهداری می‌کردند تا بعد از خشک‌شدن، استفاده کنند. در ایران کهن این نوع گوشت را قدید می‌گفتند. امروزه در افغانستان نیز به این نوع گوشت قدید می‌گویند.[۴] این شیوه هنوز هم به اَشکال سنتی یا صنعتی مرسوم بوده و به‌عنوان غذای کامل یا نیم‌وعده استفاده می‌شود.[۵] قدید در افغانستان بیشتر در فصل زمستان که در مناطق کوهستانی راههای مواصلاتی به‌دلیل بارش برف سنگین بسته می‌شد، رواج داشت، اما در حال حاضر، رواج کمتری دارد.[۶]
نحوۀ آماده کردن
خانواده‌ها در طول سال یک یا چند گوسفند یا بز را به‌صورت ویژه پرورش می‌دهند تا خوب بزرگ و چاق شوند. در فصل پاییز، حیوان چاق‌شده را می‌کشند.[۷] برای تهیه قدید، پوست گوسفند را به شیوۀ همیشگی جدا نمی‌کنند بلکه پشم آن را با آب جوش می‌کَنند و موهای ریز باقی‌مانده را در آتش می‌سوزانند. بعد از شستشوی بدن گوسفند، آن را به تکه‌های کوچک تقسیم کرده و نمک و ادویه می‌زنند. سپس تکه‌های کوچک را سوراخ کرده و به یک طناب یا چوب باریک وصل و در مقابل آفتاب یا جریان هوای آزاد آویزان می‌کنند تا به‌طور کامل خشک شوند. وقتی گوشت خشک شد، آن را در جای مناسب و خنک نگهداری[۸] و به‌تدریج در فصل زمستان مصرف می‌کنند.[۹]
طرز پختن
از گوشت قدید به‌صورت معمول، آبگوشت درست می‌کنند که در قدیم با ظرف‌های گلی و سنتی پخته می‌شد اما امروزه با دیگ‌های بخارپز آماده می‌شود. گوشت قدید با برنج نیز پخته و استفاده می‌شود که به آن «لاندی پلو» می‌گویند.[۱۰]
پانویس
- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ قدید، وب‌سایت واژه یاب.
- ↑ «خشک کردن؛ فنی در خدمت زمان»، وب‌سایت ساوا.
- ↑ قاموس کبیر افغانستان، ذیل واژۀ لاندی، وب‌سیات قاموس کبیر افغانستان
- ↑ «خشک کردن؛ فنی در خدمت زمان»، وب‌سایت ساوا.
- ↑ «خشک کردن؛ فنی در خدمت زمان»، وب‌سایت ساوا.
- ↑ قاموس کبیر افغانستان، ذیل واژۀ گوشت قاق، وب‌سیات قاموس کبیر افغانستان.
- ↑ قاموس کبیر افغانستان، ذیل واژۀ گوشت قاق، وب‌سیات قاموس کبیر افغانستان.
- ↑ قاموس کبیر افغانستان، ذیل واژۀ لاندی، وب‌سیات قاموس کبیر افغانستان
- ↑ «گوشت خشک شده، عامل عمده سرطان در افغانستان»، وب‌سایت دامپزشک جوان.
- ↑ اميد، «غذاهای ناب محلی جاغوری»، وبلاگ اگر به یاد جاغوری افتادید.
منابع
- اميد، غلام‌رضا، «غذاهای ناب محلی جاغوری»، وبلاگ اگر به یاد جاغوری افتادید، تاریخ درج مطلب: ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۱ش.
- «خشک کردن؛ فنی در خدمت زمان»، وب‌سایت ساوا، تاریخ بازدید: 10 دی 1401ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه، وب‌سایت واژه یاب، تاریخ بازدید: 10 دی 1401ش.
- قاموس کبیر افغانستان، وب‌سیات قاموس کبیر افغانستان، تاریخ بازدید: 10 دی 1401ش.
- «گوشت خشک شده، عامل عمدۀ سرطان در افغانستان»، وب‌سایت دامپزشک جوان، تاریخ درج مطلب: 10 تیر 1392ش.