قربانعلی محقق کابلی
قربانعلی محقق کابلی؛قربانعلی محقق کابلی، مجتهد افغانستانی و مرجع تقلید شیعیان آن کشور.
قربانعلی محقق کابلی، از دانش‌آموختگان مکتب آیت‌الله خویی و از مراجع تقلید معروف در افغانستان است. او، با تربیت شاگردان و انجام خدمات فراوان فرهنگی، علمی، مذهبی و جهادی، از محبوبیت و جایگاه اجتماعی خاصی نزد مردم برخوردار است.
کودکی و نوجوانی
قربانعلی محقق، معروف به محقق کابلی، فرزند محمدرضا، در سال 1307ش، در یک خانوادة مذهبی در قریة دهنة کاریزک (سرخ پارسا)، در نزدیکی کابل از ولایت پروان افغانستان به دنیا آمد. او، تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خود آغاز کرد.[۱]
جوانی و تحصیل
محقق کابلی، دروس ادبیات عرب، منطق و شرح لمعه را در کابل خواند و در سال 1332ش، وارد حوزة علمیة نجف شد و به فراگیری فقه و اصول فقه و فلسفه ادامه داد.[۲] او در نجف، از دانش محسن حکیم، ابوالقاسم خویی، عبدالاعلی سبزواری، حسین حلی و امام خمینی بهره برد.[۳]
شاگردان
آیت‌الله کابلی، در طول سال‌های عمر خود، شاگردان زیادی را تربیت کرد که برخی همچون آیت‌الله عارفی، افتخاری و فاضلی بهسودی امروزه از عالمان بزرگ افغانستان به‌شمار می‌روند. آیت‌الله فاضلی بهسودی پس از درگذشت محقق کابلی، مرجعیت فقهی شیعیان افغانستان را به عهده گرفته است.[۴]
آثار
از آیت‌الله محقق کابلی آثار زیادی در فقه، اصول، اخلاق و احکام به‌جا مانده است، مانند مباحث الفقهیه، الخمس، تحریر العروة، وظیفة القضات، منهاج الصلحاء، رسالة عملیه، نصایح اخلاقی و مناسک حج.[۵]
دیدگاه‌ها
آیت‌الله کابلی، در برخی مسائل اجتماعی نظرات خاصی داشت. او، گرفتن شیربها در ازدواج را حرام و بالا بودن مهریه، جهیزیه و دیگر هزینه‌های ازدواج را مصداق افراط و اسراف و خلاف احتیاط می‌دانست. او، همچنین عزاداری غیرمتعارف مانند برهنه شدن و قمه‌زنی را جایز نمی‌دانست.[۶] محقق از منادیان تقریب میان مسلمانان بود. او به وجوب اتحاد اقوام و مذاهب اسلامی و حرمت تفرقه و اختلاف آنها باور داشت. محقق، افراط، تفریط و تحجرگرایی دینی را جایز نمی‌دانست.[۷]
جایگاه اجتماعی
محقق، از جایگاه بالای اجتماعی و محبوبیت بسیاری نزد شیعیان به‌خصوص هزاره‌های افغانستان برخوردار بود. او، به‌عنوان مرجع تقلید شیعیان، دفاتری در شهرهای قم، تهران، مشهد، اصفهان، کابل، هرات، غزنی، بامیان، مزار شریف و نیز در کویتة پاکستان داشت.[۸] محقق، علاوه بر شیعیان افغانستان، در میان شخصیت‌های دینی، فرهنگی و سیاسی دیگر کشورها نیز شناخته‌شده بود. پیام‌های تسلیت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، آیت‌الله سیستانی،فیاض، مکارم شیرازی، شخصیت‌های سیاسی ایران و افغانستان و مراکز حوزوی و دانشگاهی در ایران و افغانستان بعد از درگذشت او، نشان از جایگاه اجتماعی وی داشت.[۹]
سبک زندگی
آیت‌الله کابلی در جایگاه مرجعیت شیعیان، همواره بر وحدت مسلمانان تأکید کرده و با انحراف و کجروی‌ها مبارزه می‌کرد. او به رعایت حلال و حرام شرعی و نیز به برپایی مراسم عزاداری اهل‌بیت، اهتمام ویژه‌ای داشت. محقق کابلی با خانواده‌های فقیر، همنوایی می‌کرد و از مشاهدۀ سختی‌های زندگی، رنج می‌برد.[۱۰]
فعالیت‌ها
علمی
محقق کابلی، بعد از فراگیری علوم دینی، به تدریس این دانش‌ها در نجف پرداخت. با ورود به کابل، به مدت 6 سال، به تدریس علوم دینی و تربیت طلاب مشغول شد. سپس به ایران، مهاجرت کرد و در حوزة علمیة مشهد و قم، به فعالیت علمی خود ادامه داد. او 20 سال پایانی عمر خود را در شهر قم، به تدریس فقه اسلامی مشغول بود.[۱۱]
فرهنگی
بنیان‌گذاری مدرسة علمیة جامعة‌الاسلام در کابل و مزار، مدرسة علمیه و مصلای خاتم‌الانبیاء در هرات، مجتمع علمی ـ فرهنگی و مسجد امام صادق در بامیان و حوزة علمیة الزهرا در دایکندی، بخشی از فعالیت‌های فرهنگی آیت‌الله محقق کابلی است. او، بنیان‌گذار نماز جمعة شیعیان در کابل بود.[۱۲]
سیاسی
محقق کابلی، یک کنشگر سیاسی فعال بود. او، در پاکستان «سازمان دفاع از حریم اسلام» و در قم، گروه «اتحادیة علماء» را تشکیل داد. در سال 1360ش، با همکاری عده‌ای حزب «پاسداران جهاد اسلامی افغانستان» را تأسیس کرد. با تشکیل حزب فراگیر وحدت اسلامی، او، به حزب وحدت پیوست و در سال 1371ش، به‌عنوان دبیر شورای عالی نظارت آن حزب، انتخاب شد.[۱۳] آیت‌الله محقق کابلی، بعد از مرجعیت نیز از مسائل سیاسی داخلی و خارجی غافل نبود. او، بارها با انتشار بیانیه، شیعیان افغانستان را به شرکت در انتخابات توصیه می‌کرد. کشتار مردم توسط نیروهای خارجی در افغانستان، ظلم و کشتار شیعیان در پاکستان و بحرین را محکوم کرد.[۱۴]
تبلیغی
با رواج تفکرات کمونیستی در دهة پنجاه شمسی، محقق کابلی مبارزه با این اندیشه‌ها و تفکرات را آغاز کرد. او با سخنرانی در مراسم عزاداری در ماه‌های محرم، صفر، رمضان و جمعه، افکار کمونیستی را نقد می‌کرد. این فعالیت‌های تبلیغی او، أثرگذار بود و منجر به شروع نهضت اسلامی در درون نیروهای شیعه شد.[۱۵]
درگذشت
محقق کابلی، در شامگاه 20 خرداد سال 1398ش، در سن 90 سالگی، در قم درگذشت و در حرم فاطمه معصومه(س) دفن شد.[۱۶]
پانویس
- ↑ محقق خراسانی، المؤلفون الافغانیون المعاصرون، 1389ق، ص41.
- ↑ محقق خراسانی، المؤلفون الافغانیون المعاصرون، 1389ق، ص42.
- ↑ «مرجعیت رمز بقاء تشیع»، بخش فرهنگی جامعه روحانیت، 1374ش، ص40.
- ↑ «بررسی فعالیت‌های علمی و عملی آیت‌الله محقق کابلی در کلام یکی از شاگردان»، خبرگزاری رسا.
- ↑ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت دفتر آیت‌الله محقق کابلی.
- ↑ «قربانعلی محقق کابلی»، ویکی شیعه.
- ↑ «سیرة عملی سیاسی و اجتماعی آیت‌الله محقق کابلی»، وب‌سایت شقفنا افغانستان.
- ↑ «قربانعلی محقق کابلی»، ویکی شیعه.
- ↑ «بیانیه بیت و دفتر مرکزی حضرت آیت‌الله‌العظمی محقق کابلی»، وب‌سایت دفتر آیت‌الله محقق کابلی.
- ↑ «سیرة عملی سیاسی و اجتماعی آیت‌الله محقق کابلی»، وب‌سایت شقفنا افغانستان.
- ↑ ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1379ش، ج3، ص190.
- ↑ «بررسی فعالیت‌های علمی و عملی آیت‌الله محقق کابلی در کلام یکی از شاگردان»، خبرگزاری رسا.
- ↑ ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1379ش، ج1، ص172.
- ↑ «آیت‌الله محقق کابلی، از جهاد علیه شوروی تا همراهی با نهضت امام خمینی»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت دفتر آیت‌الله محقق کابلی.
- ↑ «قربانعلی محقق کابلی»، ویکی شیعه.
منابع
- «آیت‌الله محقق کابلی، از جهاد علیه شوروی تا همراهی با نهضت امام خمینی»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 7 آذر 1401ش.
- «بررسی فعالیت‌های علمی و عملی آیت‌الله محقق کابلی در کلام یکی از شاگردان»، خبرگزاری رسا، تاریخ بازدید: 9 آذر 1404ش.
- «بیانیه بیت و دفتر مرکزی حضرت آیت‌الله‌العظمی محقق کابلی»، وب‌سایت دفتر آیت‌الله محقق کابلی، تاریخ انتشار: 26 خرداد 1398ش.
- «زندگی‌نامه» وب‌سایت دفتر آیت‌الله محقق کابلی، تاریخ انتشار: 12 اسفند 1397ش.
- «سیرة عملی سیاسی و اجتماعی آیت‌الله محقق کابلی»، وب‌سایت شقفنا افغانستان، تاریخ بازدید: 9 آذر 1401ش.
- «قربانعلی محقق کابلی»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 7 آذر 1401ش.
- «مرجعیت رمز بقاء تشیع» بخش فرهنگی جامعه روحانیت، قم، 1374ش.
- محقق خراسانی، محمدعیسی، المؤلفون الافغانیون المعاصرون، نجف، 1389ق.
- ناصری داوودی، عبدالمجید، مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، جامعة المصطفی، چ1، 1390ش.