مالستان

مالستان، از وُلسوالی‌های (شهرستان) ولایت غزنی در افغانستان‎.

مالستان یکی از هجده ولسوالی (شهرستان)‌ ولایت (استان) غزنی در کشور افغانستان است که در 120 کیلومتری مرکز این ولایت (استان) قرار گرفته است.

جمعیت‌شناسی

منابع دولتی جمعیت مالستان را در حدود 150000 نفر تخمین زده است. این در حالی است که رسانه‌های آزاد و برخی از نویسندگان، جمعیت مالستان را در حدود 180000 نفر اعلام کرده‌اند.

دین و اعتقادات

مردم مالستان، مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند.

موقعیت جغرافیایی

مالستان از شرق به ولسوالی‌ ناهور، از غرب به ولایت (استان) ارزگان، از شمال به ولسوالی اَجرِستان و از جنوب به ولسوالی جاغوری متصل است. این ولایت که از شرق به غرب امتداد يافته، دارای یک درۀ اصلی و وسیع و تعدادی درۀ فرعی و کوچک است که در اطراف آن قرار گرفته‌اند. همچنین، رودخانه‌ای بزرگ در این منطقه جریان دارد که از ناحیۀ «سنگ‌دره‌های دَالَه» و منطقۀ «قُشنَگ» سرچشمه می‌گیرد و بهطرف ولسوالی جاغوری امتداد می‌یابد. مساحت ولسوالی مالستان، در حدود 2214 کیلومتر مربع بوده و در ارتفاع 2994 متری از سطح دریا قرار گرفته است. فاصلۀ این ولسوالی از مرکز ولایت در حدود 120 کیلومتر است. اين ولسوالي داراي 273 قريه (دهکده) است که از لحاظ جمعيت و مساحت متفاوت هستند.

آب‌وهوا

مالستان سرزمینی سردسیر و کوهستانی است که زمستانی سرد و برف‌گیر و تابستانی معتدل و مطبوع دارد.

اقتصاد

شغل بیشتر مردم ولسوالی مالستان زراعت (کشاورزی) و مالداری (دام‌داری) است. عده‌ای از مردم نیز به کارهای تجاری و صنایع محلی مانند نجاری، آهنگری، خیاطی و بنایی مشغول هستند. امروزه، بیشتر جوانان برای یافتن کار به خارج از منطقه و خارج از کشور مهاجرت کرده و در کشورهای جمهوری اسلامی ایران، پاکستان، حاشیۀ خلیج فارس، اروپا، استرالیا و آمریکا وارد بازار کار شده‌اند و از این طریق زندگی خانواده‌های خود را تأمین می‌کنند.

مراکز تجاری

بازار مرکز ولسوالی در میرآدینه، بازار شِینیَه‌دِه، بازار بیوا، بازار خاکریزگ و بازار شیرداغ، از مراکز مهم تجاری مالستان به شمار می‌روند. در این بازارها علاوه بر خرید و فروش، دکان‌های نجاری، خیاطی، آهنگری، جوشکاری، تعمیرگاه موتر (اتوموبیل) و موتورسیکلت وجود دارد.

آموزش

در گذشته، در مالستان روش آموزش سنتی و دینی فعال بود. مساجد، حسینه‌ها و مکتب‌خانه‌ها از مراکز اصلی و مهم آموزش سنتی و دینی بودند. یادگیری قرآن و ادبیات عرب، محور نظام آموزش سنتی بود. امروزه، در مالستان نظام آموزش دولتی و دینی در کنار هم فعالیت می‌کنند. در حال حاضر، 42 باب مکتب (مدرسه) در مقطع ابتدایی و متوسطه و20 باب لیسه (دبیرستان) در این ولسوالی وجود دارد که 37000 دانش‌آموز در آن‌ها مشغول به تحصیل هستند. تعداد 8 کورس (کلاس) سواد‌آموزی نیز به‌صورت دائمی در مالستان فعالیت دارند. قبل از توسعۀ نظام آموزش جدید، حدود چهارده باب مدرسۀ علمیه (مدارس دینی) در مالستان وجود داشت. در حال حاضر که مکاتب (مدارس) دولتی افزایش یافته است، تعداد دَه باب مدرسه دینی فعال و نیمه‌فعال وجود دارد. برخی از این مدارس، فقط در فصل زمستان فعال بوده و در تابستان، محصلی ندارند.

مراکز فرهنگی

مساجد، حسینیه‌ها و کتابخانه‌های عمومی و محلی، از مراکز مهم ولسوالی مالستان به شمار می‌روند. کتابخانۀ المهدی، کتابخانۀ عمومی بلال قهرمان، کتابخانۀ عمومی امام محمد باقر، کتابخانۀ عمومی امام رضا، کتابخانۀ عمومی ارشاد، کتابخانۀ حوزۀ علمیۀ شیرداغ و چندین کتابخانۀ محلی دیگر در مالستان وجود دارند.

آداب و رسوم

1. شب‌نشینی

شب‌نشینی (شب‌زنده‌داری)، رسمی محلی است که بعد از تولد نوزاد برگزار می‌شود. مهمانان، شب را با تعریف جوک، قصه‌گویی و بازی به صبح می‌رسانند. آداب و رسوم مردم مالستان برخاسته از فرهنگ دینی و قومی است. در اعیاد مذهبی (عید فطر و عید قربان) که به‌مدت سه روز تعطیلی است، افراد به برنامه‌هایی همچون دیدوبازدید از دوستان و همسایگان پرداخته و یا به زیارت اهل قبور می‌روند. مردم مالستان، در مهمانی‌های خود، از مهمانان با شیرینی محلی و غذا که اغلب حلوای هزارگی است، پذیرایی می‌کنند.

2. آیین‌های مذهبی

از جمله آیین‌های مذهبی مردم در مالستان، روضه‌خوانی و عزاداری در ماه محرم است که از روز اول تا سیزدهم ادامه دارد. در روز عاشورا، چندین هیئت در یک محل گرد هم آمده و به عزاداری و سینه‌زنی دسته‌جمعی می‌پردازند. مراسم شب‌های قدر نیز در این منطقه، به‌صورتی با شکوه برگزار می‌شود. در شب‌های قدر در ماه رمضان، مردم هر قریه، در مساجد یا حسینه‌ها جمع شده و شب را با دعا و نیایش و عزاداری، احیا کرده و هنگام سحر نیز از شرکت‌کنندگان پذیرایی می‌شود.

ورزش‌های محلی

تیراندازی با کمان، اُوشد (تیراندازی با تفنگ) و سَنگِیرَک (هدف‌زنی با سنگ)، از سرگرمی‌های مهم در ولسوالی مالستان است. اوشد، رقابت نشانه‌زنی (هدف‌زنی) با تفنگ و سلاح گرم است که بین دو تیم رقیب برگزار می‌شود. سنگیرک نیز نوعی نشانه‌زنی (هدف‌زنی) با سنگ است که مانند اوشد، بین دو تیم رقیب برگزار می‌شود.

منابع

• «آشنایی با مالستان ولسوالی سرسبز و دل‌انگیز در غزنی»، وب‌سایت آی فیلم دو، تاریخ درج مطلب: اسفند 1398ش.
• اکبری، رمضان، «مالستان در یک نگاه»، وب‌سایت سروش صبا، تاریخ بازدید: مهر 1401ش
• علیزاده مالستانی، عزیزالله، نامه اعمال، کابل، بنیاد اندیشه، 1400ش.
• «مالستان»، وبلاگ بیداری، تاریخ درج مطلب: آبان 1390ش.