مجموعه تاریخی عباس‌آباد
مجموعه تاریخی عباس‌آباد؛ مجموعه‌ای بزرگ از آثار تاریخی استان مازنداران واقع در شهرستان بهشهر. مجموعه تاریخی عباس‌آباد یکی از بزرگ‌ترین باغ‌های ایرانی به‌جای مانده از دوره صفوی است که در دامنه رشته‌کوه‌های البرز و در شرق استان مازندران در شهرستان بهشهر واقع شده و مهم‌ترین باغ غیر کویری ایران به‌شمار می‌آید.[۱] مجموعه تاریخی عباس‌آباد در سال 1346ش، در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و در سال 1390ش، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.[۲]
نام‌گذاری
نام‌گذاری این جاذبه طبیعی و تاریخی به نام باغ عباس‌آباد، به‌دلیل شکل‌گیری آن در زمان حکومت شاهعباس و به دستور شخص او بوده است.[۳]
پیشینه
مجموعه تاریخی عباس‌آباد به دستور شاهعباس صفوی در سال‌های ۱۰۲۰ و ۱۰۲۱ق، همزمان با تأسیس شهر اشرف‌البلاد ساخته شده است.[۴]
معماری
در معماری مجموعه عباس‌آباد مانند سایر باغ‌های ایرانی از قرینه‌‌سازی استفاده شده است. برای دسترسی به این مجموعه که بر فراز یک تپه طبیعی قرار دارد، تعدادی پله و چندین صفه ایجاد شده است. این باغ، علاوه بر عمارتی در بالاترین قسمت، شامل بخش‌های متعدد از جمله: درياچه، سد، گلباغ، كاخ، گرمخانه، حمام، آسياب آبي و دو برج آجری است.[۵]
- دریاچه عباس‌آباد در ارتفاع 400 متری از سطح دریا در جنوب شرقی بهشهر و میان جنگل قرار گرفته است. این دریاچه در دوره صفویه در اثر احداث سد برای کنترل آب باران و آب جاری از ارتفاعات، شکل گرفته است.[۶]
- سد دریاچه با گنجایش ۶۰۰ هزار مترمکعب از نوع مخزنی بوده و جنس دیواره سد از ساروج است. این سد توسط سازمان میراث‌فرهنگی در زمره آثار تاریخی و فرهنگی ایران ثبت شده است.[۷]
- باغ عباس‌آباد، مهم‌ترین باغ غیرکویری ایران است. معماران و مهندسان دوره صفوی این باغ را به‌صورت قرینه و پلکانی احداث کرده‌اند.[۸]
- کاخ؛ با توجه به موقعیت ساختاری بنای شناسایی شده بر بالای کوه و همچنین کشف سفال‌های لعاب‌دار برای پوشش بام، باستان‌شناسان به احتمال وجود کاخ پادشاهان صفوی در این مکان، اشاره کرده‌اند.[۹]
- حمام؛ انتقال آب در حمام از طريق تنبوشه‌ها و از داخل ديوارهای ضخيم خشتی صورت می‌گیرد. در داخل اين حمام کاشی‌‌های زیبای مربوط به دوران صفوی با رنگ‌های لاجوردی، فيروزه‌ای و زرد دیده می‌شود.[۱۰] گرم‌خانۀ حمام با حوض‌های متعدد، نشانۀ توجه ویژه به رعایت بهداشت بوده است. فضای گرمخانه مزین به کاشی با لعاب‌هایی به رنگ‌های مختلف بوده است.[۱۱]
- گلباغ؛ در فاصله ۶۰۰ متری از باغ، گلباغ یا ایستگاه توزیع آب قرار دارد که هدف آن، تصفیه آب بوده است؛ بقایای لوله‌های سفالی، سیستم آب‌رسانی و شیوۀ تصفیه آب در دوران صفویه را نشان می‌دهد.[۱۲]
- برج آجری؛ در مجموعه تاریخی عباس‌آباد دو برج آجری به قطر 7 متر و به ارتفاع ۱۴ متر از دوران صفویه به یادگار مانده است. در ساخت این بنا، ملات ساروج و آجر به‌کار رفته است. برج‌ها برای جلوگیری از ضربات قوچی‌شکل سیالات، توسط مهندسان دوره صفویه مدنظر قرار گرفته‌اند.[۱۳]
آسیاب آبی در 5 کیلومتری جنوب باغ و میان دو رود پرآب احداث شده است. مصالح عمده تشکیل‌دهنده آن سنگ، آجر و ملاط ساروج است.[۱۴]
جغرافیا
مجموعه تاریخی عباس‌آباد در 9 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان بهشهر و در بین ارتفاعات رشته‌کوه‌های البرز و در جنگل‌های نیمه‌انبوه منطقه قرار گرفته است.[۱۵]
خطرات پیش روی
مجموعه تاریخی عباس‌آباد، به‌دلیل ساخت‌و‌سازهای پیرامونی و همچنین خشك‌سالي دچار آسیب‌هایی شده است. ساخت فروشگاه، رستوران و ديگر سازه‌هاي خدماتي بدون اجازه سازمان ميراث فرهنگي، خطراتی را متوجه این مجموعه کرده است.[۱۶]
کارکرد
سد دریاچه عباس‌آباد را برای جمع‌آورى آب‌هاى زمستانى احداث کرده‌اند و هم‌اکنون آب جمع شده در پشت سد در تابستان جهت آبیاری شالیزارهای برنج و تأمین آب روستاهای اطراف بهره‌برداری می‌شود.[۱۷] عمارت زیبایی که در میانه دریاچه ساخته شده به‌احتمال بسیار زیاد برای مقاوم‌سازی سد بنا شده است. این عمارت می‌تواند از فشار آب جلوگیری نماید و مانع از آسیب رسیدن به سد شود.[۱۸]
امکانات رفاهی
مجموعه تاریخی عباس‌آباد با داشتن امکانات اقامتی از جمله: چایخانه، کافه، رستوران، سرویس بهداشتی، نمازخانه، فروشگاه مواد خوراکی، در کنار جاذبه‌های طبیعی و تاریخی آن، یکی از بهترین مقصدهای طبیعت‌گردی و گردشگری در سفر به استان مازندران است.[۱۹]
مسیر دسترسی
به‌منظور دسترسی به این مجموعه تاریخی در استان مازندران، می‌بایست به شهرستان بهشهر رفت. در ورودی بهشهر وارد بلوار هاشمی‌نژاد شده و مسیر را تا بلوار امام رضا ادامه داده، در بلوار امام رضا، نرسیده به هتل عباسپور، ورودی جاده عباس‌آباد در سمت راست قرار دارد.[۲۰] با ورود به این جاده و عبور از رستوران قصر، مسیر را ادامه داده، در انتهای مسیر، یک خروجی در سمت راست قرار دارد که بعد از پیمودن 4 کیلومتر در جنگل، مجموعه تاریخی عباس‌آباد قابل مشاهده است.[۲۱]
پانویس
- ↑ . «باغ ایرانی عباس‌آباد | شاهکار دوره صفوی»، وب‌سایت مجله گردشگری اِلی‌گشت، تاریخ بازدید: 7 مرداد 1401ش.
- ↑ . « مجموعه تاریخی عباس آباد بهشهر»، وب‌سایت کارناول، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- ↑ «همه چیز درباره دریاچه عباس‌آباد بهشهر»، وب‌سایت پینورست، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.]]
- ↑ . «نادرترین گونه گیاهی باغ تاریخی عباس آباد بهشهر شناسایی شد»، وب‌سایت خبرگزاری دانشجویان ایران«ایسنا»، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- ↑ . «باغ تاریخی عباس‌آباد از یونسکو کارت زرد گرفت»، وب‌سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- ↑ . «همه چیز درباره دریاچه عباس‌آباد بهشهر»، وب‌سایت پینورست، تاریخ بازدید: 20 مرداد 1401ش.
- ↑ . «معرفی مجموعه تاریخی عباس‌آباد»، وب‌سایت خبرگزاری میزان، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- ↑ . «مجموعه تاریخی عباس‌آباد»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 7 مرداد 1401ش.
- ↑ . «باغ و مجموعه گردشگری عباس‌آباد»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 7 مرداد 1401ش.
- ↑ .«مجموعه تاریخی عباس‌آباد بهشهر»، سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- ↑ . «مجموعه تاریخی عباس‌آباد»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 7 مرداد 1401ش.
- ↑ . «آشنایی با مجموعه تاریخی باغ عباس‌آباد بهشهر»، وب‌سایت امیران، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- ↑ . «باغ تاریخی عباس آباد»، وب‌سایت مجله سفر و گردشگری، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- ↑ . «آشنایی با مجموعه تاریخی باغ عباس‌آباد بهشهر»، وب‌سایت امیران، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- ↑ . «بازنویسی سرنوشت«عباس‌آباد»، وب‌سایت همشهری، تاریخ بازدید: 7 مرداد 1401ش.
- ↑ . «باغ تاریخی عباس‌آباد از یونسکو کارت زرد گرفت»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- ↑ . «مجموعه تاریخی عباس آباد بهشهر مکانی دلنواز برای زائران رضوی»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 20 مرداد 1401ش.
- ↑ . «آشنایی با مجموعه تاریخی باغ عباس‌آباد بهشهر»، وب‌سایت امیران، تاریخ بازدید: 10 مرداد 1401ش.
- ↑ . « مجموعه تاریخی عباس‌آباد بهشهر»، وب‌سایت کارناول، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- ↑ . «مجموعه تاریخی عباس‌آباد»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 20 مرداد 1401ش.
- ↑ . «باغ و مجموعه گردشگری عباس آباد»، وب‌سایت سفر مارکت، تاریخ بازدید: 7 مرداد 1401ش.
منابع
- «آشنایی با مجموعه تاریخی باغ عباس‌آباد بهشهر»، وب‌سایت امیران، تاریخ درج مطلب: 28 سپتامبر 2020م.
- «بازنویسی سرنوشت عباس‌آباد»، وب‌سایت همشهری، تاریخ درج مطلب: 24 خرداد 1400ش.
- «باغ ایرانی عباس‌آباد؛ شاهکار دوره صفوی»، وب‌سایت مجله گردشگری اِلی‌گشت، تاریخ درج مطلب: 21 مهر 1398ش.
- «باغ تاریخی عباس‌آباد»، وب‌سایت مجله سفر و گردشگری، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- «باغ تاریخی عباس‌آباد از یونسکو کارت زرد گرفت»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 27 آذر 1397ش.
- «باغ و مجموعه گردشگری عباس‌آباد»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 7 مرداد 1401ش.
- «مجموعه تاریخی عباس‌آباد»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 7 مرداد 1401ش.
- «مجموعه تاریخی عباس‌آباد بهشهر»، وب‌سایت کارناول، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- «مجموعه تاریخی عباس‌آباد بهشهر»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 7 مرداد 1401ش.
- «مجموعه تاریخی عباس‌آباد بهشهر مکانی دلنواز برای زائران رضوی»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 1 فروردین 1393ش.
- «معرفی مجموعه تاریخی عباس‌آباد»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 21 شهریور 1397ش.
- «نادرترین گونه گیاهی باغ تاریخی عباس‌آباد بهشهر شناسایی شد»، وب‌سایت خبرگزاری دانشجویان ایران«ایسنا»، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- نیک‌‌فطرت، مرتضی، «بررسی جایگاه گردشگری تاریخی و طبیعی در شرق استان مازنداران (نمونه موردی: عباس‌آباد بهشر»، اولین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پایدار، 1392ش.
- «همه چیز درباره دریاچه عباس‌آباد بهشهر»، وب‌سایت پینورست، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.