محمدامین افشار کابلی
محمدامین افشار کابلی؛ از علمای برجستۀ افغانستان در دورۀ معاصر.
ولادت
آیت‌الله محمدامین افشار در سال 1288ش، در منطقۀ «افشار» کابل دیده به جهان گشود.[۱] پدر او محمدنبی افشار به شغل بازرگانی بین شهرهای افغانستان مشغول بود و بیشتر اوقات مال‌التجاره خویش را به مناطق شمال افغانستان، شهرهای بلخ، مزار شریف، سنگ‌چارک، بَلخاب و دره‌صوف می‌برد. محمدنبی به‌واسطه علاقه شدید دینی و مذهبی، در بَلخاب با آیت‌الله عالم بلخابی آشنا شد و بعد از این آشنایی، تمام وجوهات مالی خویش را به او می‌پرداخت.[۲]
دوران تحصیل و هجرت
محمدامین افشار از 12 سالگی به فراگیری علوم اسلامی در بلخاب در محضر آیت‌الله عالم بلخابی پرداخت. او پس از فوت استادش، بلخاب را به‌قصد کابل و زادگاهش ترک کرد. وی در کابل وارد حلقه درسی آیت‌الله حجت موسوی کابلی شد.[۳] پس از فراگرفتن برخی از دروس سطوح عالی برای ادامه تحصیل همراه خانواده به حوزۀ نجف هجرت کرد.[۴] در حوزه نجف سطوح عالی را طی چند سال فراگرفته و سپس در درس‌های خارج «فقه» و «اصول» شیخ ضیاءالدین عراقی، شیخ محمدحسن نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی شرکت کرد. شیخ امین افشار با تلاش فراوان به مقام اجتهاد نائل شد. او همچنین به درس آیت‌الله قاضی که از اساتید معروف علم اخلاق بود، شتافت و از علم اخلاق نظری و عملی او نیز بهره برد.[۵]
بازگشت به وطن
با رسیدن به مرتبۀ «اجتهاد» در اوایل حکومت «محمدظاهر شاه» راهی وطن شد. وقتی محمدامین افشار به تهران رسید، عده‌ای از علمای تهران از وی برای تدریس در مدرسۀ «مروی» و ماندن در تهران دعوت کردند. او دعوت علمای تهران را نپذیرفت و به کابل برگشت. به‌خاطر مخالفت هاشم‌خان صدراعظم وقت با علما، آیت‌الله محمدامین افشار به توصیۀ دوستان به‌طور مخفی وارد کابل شد. بعد از اقامت کوتاهی در کابل وی به دعوت مردم «مزار شریف» به آنجا رفت. مدتی در مزار شریف به‌بسر می‌برد که به تدریس و تبلیغ پرداخت و جلسات خصوصی دایر می‌کرد مدتی بدین منوال گذشت تا اینکه عده‌ای از مردم افشار او را دوباره به کابل دعوت کردند؛ اما پس از مدتی آیت‌الله محمدامین افشار ترجیح می‌دهد بنا به دعوت مردم به وزیرآباد کابل برود. در آنجا حلقه درس فقه و فلسفه دایر کرد و همزمان به کارهای تبلیغی و خدمت به مردم می‌پرداخت.[۶]
آثار علمی
به دلیل سانسور شدید آثار علمی و دولتی بودن چاپخانه، آثار چاپ‌شده‌ای از آیت‌الله افشار در دست نیست؛[۷] اما آثار خطی و چاپ‌نشده‌ای از او باقی مانده که عبارت است از: 1- تقریرات درس خارج اصول آقاضیاء عراقی 2- تقریرات درس خارج اصول میرزای نائینی 3- تقریرات درس خارج فقه سید ابوالحسن اصفهانی 4- تقریرات درس اخلاق قاضی 5- توضیحی بر فوائد الاصول (رسائل) شیخ انصاری.[۸]
خدمات اجتماعی
گذشته از ده‌ها سال تدریس و تبلیغ، سهم گرفتن در ساختن مساجد و حسینیه و کمک به نیازمندان و فقرا، مهم‌تر از همه ساختن مدرسه علمیه، کتابخانه، حسینیه (به‌نام مهدیه)[۹] و غسالخانه، برخی خدمات امین افشار است.[۱۰]
در مهدیه در ایام محرم همه‌روزه از ساعت 8-12 تا روز سیزدهم محرم مجلس سخنرانی و روضه برگزار می‌شد که خود او و شاگردان مدرسه و اساتید آن سخنرانی می‌کردند. همچنین روزهای جمعه از ساعت 8-12 به سخنرانی می‌پرداخت که هزاران نفر از بیانات وی استفاده می‌کردند. در مدرسه مهدیه، طلاب طبق برنامه به تحصیل علوم دینی مشغول بودند. در این مدرسه، از ادبیات عرب تا کفایه و منظومه تدریس می‌شد.[۱۱]
مسافرت‌ها
آیت‌الله محمدامین افشار، گذشته از سفرهای تبلیغی در داخل کشور، دو سفر به مکه معظمه و سفرهایی به عراق، سوریه، ایران، هند و پاکستان، داشت. آخرین سفر او در سال 1356ش، به ایران و عراق بود.[۱۲]
دستگیری و شهادت
پس از کودتای هفت ثور (اردیبهشت) 1357ش و پیروزی حزب خلق و پرچم، آیت‌الله شیخ محمدامین افشار در نیمه‌شب 28 حوت (اسفند) 1357ش توسط سربازان حکومت وقت در سن هفتاد سالگی دستگیر شده و راهی زندان شد؛[۱۳] اما از سرنوشت وی خبری نبود تا اینکه در سال ۱۳۹۲ش، فهرستی منتشر شد که در آن اسم آیت‌الله محمدامین افشار جزء پنج هزار شهیدی بود که در سال 1357ش توسط حکومت حزب خلق در زندان‌ها به شهادت رسیده بودند.[۱۴]
پانویس
- ↑ موسوی، هزاره‌های افغانستان، 1387ش، ص258.
- ↑ ربانی‌خلخالی، شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر، 1360ش، ج2، ص345.
- ↑ ربانی‌خلخالی، شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر، ج2، ص345.
- ↑ اخلاقی، هزاره در جریان تاریخ، تهران، شرایع، 1380ش، ج2، ص 546.
- ↑ شفایی، زندانیان روحانیت تشیع در افغانستان، 1368ش، ص57.
- ↑ ربانی‌خلخالی، شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر، ج2، ص 346.
- ↑ ناصری‌داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ص25.
- ↑ شفایی، زندانیان روحانیت تشیع در افغانستان، ص58-59.
- ↑ واقع در منطقه «قلعه فتح‌الله» قسمت شهر نو کابل، افغانستان.
- ↑ شفایی، زندانیان روحانیت تشیع در افغانستان، ص56.
- ↑ ربانی‌خلخالی، شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر، ج2، ص347.
- ↑ ربانی‌خلخالی، شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر، ج2، ص348.
- ↑ «آیت‌الله شیخ محمدامین افشار»، وب‌سایت پیام آفتاب، تاریخ بازدید: 25 مهر 1389ش.
- ↑ «اعدام بیش از ۳۰۰ افغان به جرم خمینیست بودن»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 25 مهر 1401ش؛ «افشای لیست قتل‌های زنجیره‌ای حکومت حزب دموکراتیک خلق، مردم افغانستان را تکان داد»، وب‌سایت خراسان زمین، تاریخ بازدید: 27 مهر 1401ش.
منابع
- «آیت‌الله شیخ محمدامین افشار»، وب‌سایت پیام آفتاب، تاریخ انتشار: 28 آبان 1386ش.
- «اعدام بیش از ۳۰۰ افغان به جرم خمینیست»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: 2 آذر1392ش.
- «افشای لیست قتل‌های زنجیره‌ای حکومت حزب دموکراتیک خلق، مردم افغانستان را تکان داد»، وب‌سایت خراسان زمین، تاریخ انتشار: 11 آذر 1392ش.
- اخلاقی، محمداسحاق؛ هزاره در جریان تاریخ، تهران، شرایع، 1380ش.
- ربانی خلخالی، علی؛ شهدای روحانیت شیعه در یکصد سال اخیر، قم، مکتب الحسین، 1360ش.
- شفایی، محمدحسین؛ زندانیان روحانیت تشیع در افغانستان، قم، چاپخانه امیرالمؤمنین، 1368ش.
- فرهنگ، میر محمدصدیق؛ افغانستان در پنج قرن اخیر، تهران، عرفان، چ19، 1385ش.
- فیاضی، محمدحسین؛ سنگر شیخ تراغ (خاطرات جهاد در افغانستان)، تهران، سازمان تبلیغات، 1375ش.
- موسوی، سید عسکر؛ هزاره‌های افغانستان، ترجمه اسدالله شفایی، تهران، شریعتی، 1387ش.
- ناصری (داوودی)، عبدالمجید؛ مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، 1390ش.