مشارکت در انتخابات
مشارکت در انتخابات؛ حضور آگاهانه در فرایند انتخابات و نماد اراده، باور و اختیار مردم در نظام مردم‌سالاری دینی.
مشارکت در انتخابات، در سبک زندگی اسلامی از ارکان مهم مردم‌سالاری دینی و نماد اراده و تصمیم‌گیری جمعی و مصداق عمل صالح و اهتمام به امور جامعه است. در جامعۀ دینی، مشارکت اگر بر مبنای احساس تکلیف و خلوص نیت انجام بگیرد، عبادت محسوب می‌شود و نشان مقبولیت مردمی نظام اسلامی است که موجب افزایش ثبات اجتماعی، تقویت روحیۀ همبستگی و اقتدار ملی و بین‌المللی می‌شود.
مفهوم‌شناسی
مشارکت به‌معنای سهیم‌شدن در کار یا عقیده خاص[۱] با میل و اراده مشارکت‌کنندگان است.[۲] در اصطلاح، مشارکت به‌معنای شرکت فعالانه انسان‌ها در حیات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه است.[۳] با میل و اراده مشارکت‌کنندگان است.[۴] پژوهشگران «مشاركت در انتخابات» را کنش آگاهانه تعریف کرده‌اند كه در فرایند انتخابات به‌منظور نفوذ و تأثيرگذاری در نظام سياسي، تصمیم‌گیری‌های جمعی، انتخاب مسئولان و شركت مستقيم و غيرمستقيم در سياست‌گذاري عمومي انجام می‌شود.[۵] مشارکت در انتخابات طیفی وسیعی از فعالیت‌ها مانند کاندیدا شدن، ایجاد آگاهی و تشویق مردم برای مشارکت، اطلاع‌رسانی، تبلیغات مؤثر، تلاش برای ایجاد زمینۀ امن و سالم و حضور حداکثری مردم در روز انتخابات در پای صندوق‌های رأی را شامل می‌شود.[۶]
اهمیت
در نظام جمهوری اسلامی انتخابات ابزار مهم بسط و حاکمیت مردم‌سالاری، تحقق ارادۀ جمعی و سهیم‌شدن در ادارۀ کشور است. جامعۀ مردم‌سالار با محوریت انتخابات به سمت پیشرفت حرکت می‌کند و بر اساس گواهی تاریخ، هر زمان که حضور مردم در پای صندوق‌های رأی بیشتر بوده است، کشور توسعه پیدا کرده و در ابعاد سیاست خارجه نیز با اقتدار تعامل صورت گرفته است. از طرف دیگر انتخابات از ارکان نظام اسلامی است و نوعی جابه‌جایی نخبگان محسوب می‌شود که ثبات سیاسی را به دنبال دارد و مردم‌سالاری دینی را تحقق می‌بخشد. به‌دلیل اهمیت و نقش مشارکت در انتخابات، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به‌طور میانگین سالانه یک انتخابات برگزار می‌شود.[۷]
جامعه‌پذیری مشارکت در انتخابات
جامعه‌پذیری مشارکت در انتخابات، از درون خانواده آغاز می‌شود و در متن جامعه بسط پیدا می‌کند. هدف از این نوع جامعه‌پذیری، انتقال ارزش‌های نظام سیاسی به نسل‌های آینده است.[۸] در خانواده اگر پدر و مادر، ارزش و اهمیت حضور و مشارکت در عرصۀ سیاسی را برای فرزندان تبیین کنند، آنان به تأثیرگذاری نقش خود اعتماد پیدا کرده و در انتخابات، مشارکت فعال و آگاهانه خواهند داشت. در بسیاری از خانواده‌های ایرانی به‌دلیل فرهنگ اسلامی دیدوبازدیدها، عقاید و نظرات مردم در محافل شبانه در خصوص مسایل مختلف از جمله مشارکت در انتخابات مطرح می‌شود و آگاهی جوانان بالاتر می‌رود و آنها یاد می‌گیرند که حضور آگاهانۀ خود در انتخابات را اثرگذار و لازم بدانند.[۹]
انواع مشارکت در انتخابات
1. مشارکت کیفی
آگاهی، اراده و اختیار، از مهم‌ترین مؤلفه‌های مشارکت کیفی در انتخابات و از حیث رتبه مقدم بر مشارکت کمی است. مشارکت آگاهانه در انتخابات، یک رفتار عقلایی هدفمند و بر پایۀ اطلاعات واقعی و کافی بوده و زمانی شکل خواهد گرفت که فرآیند آگاهی‌بخشی توسط رسانه‌های مختلف، سازوکار تبلیغات صحیح و از مسیر جامعه‌پذیری، پیگیری شده و به‌شکل درست اجرا شود؛ در نظام جمهوری اسلامی ایران، زمینۀ این جامعه‌پذیری در طول 45 سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد شده و مردم در انتخابات مختلف، با آگاهی، اراده و اختیار شرکت می‌کنند.[۱۰] از مصادیق مهم مشارکت کیفی در انتخابات حضور مراجع تقلید، رهبر انقلاب، سران قوا، مسئولان، فرهنگیان و نخبگان جامعه، پیام‌های تشویق مراجع برای مشارکت در انتخابات،[۱۱] همچنین سپردن مسئولیت به افراد صالح، کارآمد و شایسته بوده که قرآن کریم نیز بر آن تأکیده کرده است.[۱۲]
2. مشارکت کمی
مشارکت کمی در انتخابات به مجموعۀ فعالیت‌ها از جمله حضور حداکثری در پای صندوق‌های رأی اشاره دارد. در نظام جمهوری اسلامی ایران تلاش می‌شود که فضای دوقطبی و مادی بر فرایند انتخابات حاکم نشود و تمام سلایق سیاسی و اجتماعی نماینده داشته باشند تا زمینۀ مشارکت همه‌جانبه و پرشور مردم فراهم شود. از این جهت، مشارکت گسترده در انتخابات فراتر از حق؛ تکلیف مردم در برابر نظام جمهوری اسلامی است و استفاده از این حق الهی باعث پاسداشت تلاش‌های گذشتگان برای تعیین سرنوشت خود، حرکت بر مدار قانون و ایفای نقش سازنده در تعیین سرنوشت کشور برای حل مسایل و مشکلات مردم در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی می‌شود.[۱۳]
مشارکت در انتخابات در نظام جمهوری اسلامی
مردم ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مسیر مردم‌سالاری اسلامی را در دوره‌های پی‌درپی با انگیزه و نشاط، پیموده و درخت سرسبز و ثمربخش انقلاب را در هر دوره، ریشه‌دارتر كرده‌اند.[۱۴] در انتخابات مجلس اول تا مجلس دهم، کمترین میزان مشارکت در مجلس اول و هفتم به ترتیب با 52 و 54 درصد و بیشترین آن در دورۀ پنجم انتخابات با مشارکت 71 درصدی بوده است. در انتخابات دورۀ یازدهم مجلس شورای اسلامی به‌دلیل شیوع بیماری همه‌گیر «کرونا» میزان مشارکت مردم کم شد و به 42 درصد رسید.[۱۵] پژوهشگران دلیل مشارکت حداکثری در جمهوری اسلامی ایران را جامعه‌پذیری مردم‌سالارانه در نظام اسلامی، تلقی شهروندان ایرانی از حق رأی و تأثیر واقعی آن در زندگی، اثرگذاری باورهای مذهبی مانند تکلیف شرعی‌بودن مشارکت در انتخابات، احترام به خون شهدا، حمايت از نظام جمهوري اسلامي، پيروي از مقام رهبري و تقويت انسجام ملي، می‌دانند.[۱۶]
ارکان مشارکت در انتخابات
1. ایجاد زمینه و فضای مشارکت
از عناصر مهم مشارکت در انتخابات، وجود گزینه‌های متعدد برای انتخاب‌کردن یا شرکت نامزدهای بیشتر برای رقابت انتخاباتی است. حضور پرشور و فعالانۀ مردم در انتخابات تنها در یک فضای سالم و رقابتی و با وجود گزینه‌های متعدد برای انتخاب‌شدن ایجاد می‌شود که اعتماد مردم به نظام اسلامی و روند انتخابات را نشان می‌دهد و مردم احساس می‌کنند که در تعیین سرنوشت جمعی اثرگذارند.[۱۷]
2. رفتار انتخاباتی
در جمهوری اسلامی ایران رفتار انتخاباتی ریشه در سبک زندگی اسلامی و ایرانی دارد و بر مشارکت آگاهانۀ مردم به‌عنوان وظیفۀ شرعی استوار است.[۱۸] پژوهشگران رفتار انتخاباتی را بر مبنای کنش و آرایش فضا و فرایند انتخابات، عملکرد داوطلبان انتخاباتی و رأی‌دهندگان تحلیل می‌کنند و بر میزان مشارکت مردم اثرگذار می‌دانند. شخصیت، کارآمدی، عملکرد، تجربۀ کاری، سابقۀ مدیریت و خصوصیات فردی داو‌طلب مانند جوان بودن و اخلاق او، سبک رسانه‌ای مانند مناظرات تلویزیونی، سخرانی‌ها و برنامه‌های اعلام‌شده، خانواده، دوستان و همسالان وی، همچنین موضع‌گیری و توصیۀ چهره‌های مشهور و برجستۀ کشور، مراجع تقلید، ائمۀ جمعه و جماعات در میزان مشارکت مردم اثرگذار است.[۱۹]
3. گفت‌وگوهای انتخاباتی
مباحثات انتخاباتی شامل هر نوع بحث، پرسش‌وپاسخ برای کسب آگاهی بیشتر، برگزاری نشست‌های مختلف در مراکز علمی، مذهبی و فرهنگی، میزگردهای گوناگون، تبادل نظر در گردهمایی‌های فرهنگی، مراسم‌های مذهبی و ملی و جمع‌های دوستانه، فامیلی و خانوادگی، از ارکان مهم مشارکت در انتخابات بوده[۲۰] که از میان آنها به نظر کارشناسان، مناظره‌های انتخاباتی، اهمیت بیشتری دارد و نحوۀ برگزاری آن برای کشور و هم برای ملت‌های منطقه مهم است. مناظرۀ انتخاباتی موجب جلوگیری از اسراف در تبلیغات، واقعی‌بودن رقابت‌ها، استفاده از رسانۀ ملی به‌طور مساوی حتی برای چهره‌های گمنام و شفاف‌شدن مواضع و آزادی بیان می‌شود و قدرت انتخاب مردم را بالا می‌برد.[۲۱]
4. تبلیغات انتخابات
تبلیغات انتخاباتی در آگاه‌سازی، روشنی افکار عمومی، تعیین مسیر آینده، بسیج عمومی و مشارکت گستردۀ مردم نقش زیادی دارد. در نظام اسلامی مردم موظف هستند که از اصل انتخابات تبلیغ کنند. برخی محققان تبلیغ را ذیل اصل امر به‌‌معروف قرار داده و تشویق مردم به شرکت در انتخابات را بالاترین معروف می‌دانند؛ زیرا اصل نظام و اعتبار آن و حیات جمعی مردم با مشارکت گستردۀ مردم در انتخابات گره خورده است.[۲۲] از طرف دیگر تبلیغات در نظام اسلامی یک وسیله بوده و تابع مقرارت قانونی و شرعی است که به شناخت توانایی و احراز صلاحیت سیاسی، مدیریتی و اخلاقی نامزدها به‌منظور شایسته‌گزینی، ایجاد فضای گفت‌وگوی عمومی و مشارکت در مسایل مهم و اساسی کشور کمک می‌کند. سازوکار تبلیغات انتخاباتی در جمهوری اسلامی ایران به‌گونه‌ای تنظیم شده است که صلاحیت عمومی نامزد انتخابات را تا حد زیادی میسر می‌کند و داوطلبان نیز موظف‌اند که با روش‌هاي مختلف تبليغي اهليت خود را به اطلاع شهروندان برسانند.[۲۳]
5. رأی‌دادن
حضور حداکثری، پرشور و بانشاط در پای صندوق‌های رأی، در وضعیت اجتماعی، سیاسی، آزادی‌های مدنی، عدالت اقتصادی و دیگر شرایط زندگی شهروندان مؤثر است.[۲۴] بسیاری از کارشناسان حضور در فرایند رأی‌دادن را رکن مردم‌سالاری و موجب تقویت ارزش‌های ملی و دینی می‌دانند.[۲۵] از نظر شرعی نیز مراجع تقلید، ضرورت مشارکت و حضور حداکثری در انتخابات را تشریح کرده و آن را مایۀ اقتدار نظام اسلامی و تکلیف الهی و اجتماعی می‌دانند.[۲۶]
6. مقابله با تبلیغات و سیاه‌نمایی دشمنان
امروزه حضور گسترده و همه‌جانبۀ مردم در انتخابات به نقطة قوت نظام جمهوري اسلامي ایران در عرصۀ ملي و بين‌المللي بدل شده و آنها نسبت به تلاش دشمنان و مخالفان برای كـاهش مشاركت مردم، بی‌تفاوت بوده‌اند.[۲۷]
7. فعالیت مؤثر رسانه‌ای
مهم‌ترین مساله در فعالیت مؤثر رسانه‌ای، تعامل رسانه‌ها به‌ویژه رسانۀ ملی با مخاطبان و رأی‌دهندگان است تا نقش مهندسی افکار عمومی به دست رسانه‌های بیگانه نیفتد. کارشناسان معتقدند که رسانه‌های داخلی باید به‌عنوان پلی بین مسئولان و مردم عمل کنند و از رسانه‌های خارجی و معاند عقب نمانند و برای افزایش مشارکت مردم در انتخابات به‌صورت مؤثر و شفاف دیدگاه‌های مردم را منعکس کنند.[۲۸]
سیرۀ رهبران انقلاب اسلامی ایران در مشارکت انتخاباتی
امام‌خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان رهبران انقلاب اسلامی ایران، همواره در انتخابت مختلف کشور در اولین دقایق آغاز رأی‌گیری شرکت کرده و در طول فرایند انتخابات به روش‌های مختلف بر اهمیت مشارکت مردم در انتخابات تأکید کرده‌اند. به باور آنها نه تنها جمهوریت بلکه اسلامیت نظام به انتخابات وابسته است و هرگونه تبلیغ علیه مشارکت مردم را مخالفت با ایران، اسلام و جمهوری اسلامی دانسته‌اند.[۲۹]
دیدگاه علمای دین دربارۀ مشارکت در انتخابات
عالمان دین مشارکت در انتخابات را در نظام اسلامی حق سیاسی، اجتماعی و شهروندی و تکلیف شرعی مردم معرفی کرده و آن را عامل تضعيف توطئه‌هاي دشمنان، پاسداري از خون شهدا و جلوگيري از ملامت دشمنان و اعلام وفاداري به راه شهدا و جانبازان می‌دانند.[۳۰] بسیاری از مراجع تقلید دربارۀ ضرورت مشارکت در انتخابات و رأی‌دادن اتفاق نظر دارند و مشارکت در انتخابات از نظر آنها واجب عینی است.[۳۱]
نماد عدالت اجتماعی
کارشناسان انتخابات را زمینه‌ساز برابری فرصت و مشارکت در انتخابات را بهترین نماد و مصداق عدالت اجتماعي در كشورمی‌دانند؛ زیرا بالاترین شخصیت نظام نیز مانند یک آدم عادي، يك رأي دارد.[۳۲]
نماد امانت‌داری
برخی از پژهشگران مشارکت درانتخابات را نماد امانت‌داری نسبت به میراث گذشتگان و پاسداری از خون شهدای انقلاب و دفاع مقدس می‌دانند. به عقیدۀ آنها صندوق رأی امانت بوده و معنای مشارکت در انتخابات این است که تمام عوامل دست‌اندرکار از جمله شوراي نگهبان، وزارت كشور، نيروي انتظامي، شوراي محلي باید امانت‌داری کنند و عدم صیانت از آرای مردم به‌معنای خيانت به امانت محسوب می‌شود.[۳۳] در حالی‌که در قرآن کریم علامت مؤمن را رعایت امانت می‌داند.[۳۴]
نماد مشاركت در امور جامعۀ اسلامي
به باور صاحب‌نظران، مشارکت همه‌جانبه در انتخابات فرار از «بي‌تفاوتي» نسبت به سرنوشت جامعه و مشارکت در امور مسلمین محسوب می‌شود که در منابع دینی و معارف اسلامی به‌صورت اکید به آن توصیه شده است. شرکت در انتخابات رياست جمهوري، نمايندگان مجلس، خبرگان رهبری و شوراهاي شهر از مصادیق اصلی امور مسلمین بوده و از این جهت، کسی كه رأي نمي‌دهد، آدم بي‌تفاوت محسوب می‌شود[۳۵] در حالی که روایات دینی كسي را كه نسبت به امور مسلمين اهتمام نورزد و جدي نباشد، از دایرۀ مسلمانی بیرون دانسته است.[۳۶]
مصداق عمل صالح
اندیشمندان اسلامی مشارکت در فرایند انتخابات را مصداق اتم عمل صالح می‌دانند؛ زیرا در قرآن کریم آمده است هر حركتي كه دشمن را عصباني كند، عمل صالح است.[۳۷] از سوی دیگر در نظام مردم‌سالاری دینی هرچه مردم بیشتر در انتخابات شركت كنند، دشمنان انقلاب اسلامی ایران بيشتر عصبانی مي‌شوند.[۳۸]
آثار مشارکت در انتخابات
1. شکل‌گیری گفت‌وگوی اجتماعی
به نظر کارشناسان مشارکت فراگیر در انتخابات، زمینۀ شکل‌گیری گفتگوی اجتماعی، فرصت رشد همگانی و برابر استعدادها را در جامعه فراهم و عدالت اجتماعی را تأمین می‌کند و از طرف دیگر چون نظارت جمعی را افزایش می‌دهد، باعث کاهش انواع فساد، توزیع عادلانۀ منابع و شفافیت می‌شود. همچنین مشارکت مردم در انتخابات از اصلی‌ترین ابزار یادگیری اجتماعی، رشد فردی و امر دینی محسوب می‌شود. [۳۹]
2. افزایش اعتماد عمومی
افزایش اعتماد عمومی و وحدت اجتماعی را فراهم می‌کند. زمینه‌سازی برای کاهش تعارضات در جامعه، ارتقاءسلامت روانی افراد در سایۀ مشارکت فراگیر و جامعۀ همگراتر، کاهش اشتباهات در تصمیم‌گیری‌های کلان و جمعی و افزایش توان رایزنی‌های بین‌المللی سیاست خارجی در راستای تحقق منافع ملی کشور، از دیگر آثار مشارکت در انتخابات است. [۴۰]
3. ایجاد فرصت عادلانه برای پیشرفت
فراهم‌کردن احساس مالکیت و بازگشودن فرصت‌های پیشرفت بر روی مردم، توزیع قدرت در بین مردم و سهیم‌کردن آنان در اختیارات و تصمیم‌گیری‌ها، اجازه‌دادن به مردم برای نظارت بر امور تأثیرگذار بر سرنوشت آنان، برابری و برخورداری مردم از حقوق شهروندی، ایجاد فرصت‌های عادلانه برای پیشرفت همه، به‌ویژه گروه‌های پایین جامعه و جبران عقب‌ماندگی‌های اقتصادی، از دیگر آثار مشارکت پرشور در انتخابات می‌تواند باشد.[۴۱]
4. افزایش اقتدار ملی و بین‌المللی
مشاركت در انتخابات باعث می‌شود که نظام اسلامی نـه‌تنها در عرصۀ داخلي بلكه در عرصۀ بین‌المللي نيز از موضع مقتدرانه برخوردار شود. مشاركت حداكثري مـردم در انتخابات بستري براي اعتمادبه‌نفس مردم و مسئولان سياسي و منتخبان مردم فراهم كند تا بتوانند در ادارة امور كشور، رأي مردم را پشتيبان تصميم‌هاي خود بدانند.[۴۲]
پانویس
- ↑ آقابخشي، فرهنگ علوم سياسي، 1375ش، ص300؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژۀ مشارکت.
- ↑ کرمی و دیگران، «ارزیابی میزان تأثیر شهرسازی مشارکتی بر کیفیت‌های تنوع و احساس امنیت محلات مسکونی در ایران»، 1394ش، ص163.
- ↑ آقابخشي، فرهنگ علوم سياسي، 1375ش، ص300؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژۀ مشارکت.
- ↑ کرمی و دیگران، «ارزیابی میزان تأثیر شهرسازی مشارکتی بر کیفیت‌های تنوع و احساس امنیت محلات مسکونی در ایران»، 1394ش، ص163.
- ↑ علي‌خاني، مشاركت سياسي، 1377ش، ص61؛ مصفّا، مشاركت سياسي زنان در ايران، 1375ش، ص9.
- ↑ «نماینده مجلس: مشارکت حداکثری در انتخابات نشانه بلوغ سیاسی یک کشور است»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «نقش احزاب در توسعه سیاسی و مشارکت در انتخابات»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «تأییر خانواده در جامعه‌پذیری سیاسی و مشارکت در انتخابات بخش اول»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «تأییر خانواده در جامعه‌پذیری سیاسی و مشارکت در انتخابات بخش اول»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ شمسا، «راهکارهای افزایش مشارکت سیاسی در انتخابات دهم»، اردیهشت 1388ش، ص4.
- ↑ حمدی، «راهبرد مشارکت حداکثری مطالبه رهبری، مقتضیات جامعه»، جونان آنلاین.
- ↑ سورۀ نساء، آیۀ 58.
- ↑ «تمام سلایق سیاسی در انتخابات نماینده دارند/مشارکت گسترده ضمانت ایران در عرصه بینالملل است»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «مشارکت گسترده در انتخابات / حضور گسترده مردمی در انتخابات»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ سیدامامی و عبدالله، «عوامل مؤثر بر مشاركت شهرونداندر انتخابات رياستجمهوري و مجلس؛ مطالعة موردي شهر تهران»، 1388ش، ص140-142.
- ↑ «میزان و میانگین مشارکت در ادوار انتخابات مجلس»، وب‌سایت نور نیوز.
- ↑ «بررسی راهکارهای افزایش مشارکت سیاسی در انتخابات دهم»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- ↑ شاه‌علی و دیگران، «عوامل مؤثر بر رفتار انتخاباتی رأی دهندگان در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400 (مطالعه موردی شهروندان منطقه هشت شهر تهران)»، 1400ش، ص76.
- ↑ شاه‌علی و دیگران، «عوامل مؤثر بر رفتار انتخاباتی رأی دهندگان در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400 (مطالعه موردی شهروندان منطقه هشت شهر تهران)»، 1400ش، ص103.
- ↑ ذوالفقاری ، «فراتحلیل عناصر مؤثر بر مشارکت سیاسی در انتخابات ملی جمهوری اسلامی ایران: پژوهش‌های بازۀ زمانی»، 1402ش، ص139-142.
- ↑ «فواید مناظره‌های انتخاباتی»، وب‌سایت شورای نگهبان.
- ↑ «تشویق مردم به مشارکت در انتخابات از مصادیق امر به معروف است»، خبرگزاری مهر.
- ↑ قاضي، حقوق اساسي و نهادهاي سياسي، 1372ش، ص682.
- ↑ «گزارشی از کتاب اخلاق رای دادن»، وب‌سایت خانه اخلاق‌پژوهان جوان.
- ↑ «انتخابات جشن وحدت و تقویت مقوم‌های ملی است»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «نظر مراجع پیرامون مشارکت در انتخابات/ واجب عینی برای اقتدار نظام»، خبرگزاری مهر.
- ↑ سیدامامی و عبدالله، «عوامل مؤثر بر مشاركت شهرونداندر انتخابات رياستجمهوري و مجلس؛ مطالعة موردي شهر تهران»، 1388ش، ص111-112.
- ↑ «پُل‌زدن میان مردم و منتخبان/ نقش رسانه‌ها در مشارکت انتخاباتی»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «10 دلیل بر اهمیت مشارکت در انتخابات»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- ↑ قرائتی، درس‌هایی از قرآن، 1392ش، ص541.
- ↑ «امام جمعه اصفهان: مراجع تقلید متفق‌القول هستند که مشارکت در انتخابات واجب عینی است»، وب‌سایت انتخاب.
- ↑ قرائتی، درس‌هایی از قرآن، 1392ش، ص541.
- ↑ قرائتی، درس‌هایی از قرآن، 1392ش، ص541.
- ↑ سورۀ مؤمنون، آیۀ 8.
- ↑ قرائتی، درس‌هایی از قرآن، 1392ش، ص541.
- ↑ کلینی، الكافي، 1407ق، ج2، ص164.
- ↑ سورۀ توبه آيۀ 120
- ↑ قرائتی، درس‌هایی از قرآن، 1392ش، ج1، ص451.
- ↑ «10 دلیل بر اهمیت مشارکت در انتخابات»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- ↑ «10 دلیل بر اهمیت مشارکت در انتخابات»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- ↑ کشتکار و حاتمی، «الگوی مفهومی مشارکت سازمانیافته مردمی برای تحقق استحکام ساخت درونی قدرت نظام»، 1394ش، ص48.
- ↑ سیدامامی و عبدالله، «عوامل مؤثر بر مشاركت شهرونداندر انتخابات رياستجمهوري و مجلس؛ مطالعة موردي شهر تهران»، 1388ش، ص111-112.
منابع
- قرآن کریم.
- آقابخشي، علي، فرهنگ علوم سياسي، تهران، مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران، 1375ش.
- احمدی، علی، «راهبرد مشارکت حداکثری مطالبه رهبری، مقتضیات جامعه»، جونان آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۳ آذر ۱۴۰۲ش.
- «امام جمعۀ اصفهان: مراجع تقلید متفق‌القول هستند که مشارکت در انتخابات واجب عینی است»، وب‌سایت انتخاب، تاریخ درج مطلب: ۲۰ بهمن ۱۴۰۲ش.
- «انتخابات جشن وحدت و تقویت مقوم‌های ملی است»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ آذر ۱۳۹۸ش.
- «بررسی راهکارهای افزایش مشارکت سیاسی در انتخابات دهم»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ درج مطلب: 9 خرداد 1388ش.
- «پُل‌زدن میان مردم و منتخبان/ نقش رسانه‌ها در مشارکت انتخاباتی»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ بهمن ۱۴۰۲ش.
- «تأثیر خانواده در جامعه‌پذیری سیاسی و مشارکت در انتخابات دوم و پایانی»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اسفند ۱۳۸۶ش.
- «تشویق مردم به مشارکت در انتخابات از مصادیق امر به معروف است»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۳ بهمن ۱۴۰۲ش.
- «تمام سلایق سیاسی در انتخابات نماینده دارند/ مشارکت گسترده ضمانت ایران در عرصه بینالملل است»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۵ بهمن ۱۴۰۲ش.
- ذوالفقاری، اکبر، «فراتحلیل عناصر مؤثر بر مشارکت سیاسی در انتخابات ملی جمهوری اسلامی ایران: پژوهش‌های بازۀ زمانی»، مجلۀ مطالعات راهبردی بسیج، سال 26، شمارۀ 98، بهار 1402ش.
- سیدامامی، کاووس و عبدالله، عبدالمطلب، «عوامل مؤثر بر مشاركت شهروندان در انتخابات رياستجمهوري و مجلس؛ مطالعة موردي شهر تهران»، مجلۀ پژوهشنامۀ علوم سياسي، سال چهارم، شمارۀ 4، پاییز 1388ش.
- شاه‌علی، احمدرضا و دیگران، «عوامل مؤثر بر رفتار انتخاباتی رأی‌دهندگان در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400 (مطالعۀ موردی شهروندان منطقه هشت شهر تهران)»، مجلۀ جامعه‌شناسی سیاسی ایران، شمارۀ 13، بهار 1400ش.
- شمسا، محمدرضا، «راهکارهای افزایش مشارکت سیاسی در انتخابات دهم»، دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 9658، اردیهشت 1388ش.
- علي‌خاني، علي‌اكبر، مشاركت سياسي، تهران، سفير، 1377ش.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 4 اسفند 1402ش.
- «فواید مناظره‌های انتخاباتی»، وب‌سایت شورای نگهبان، تاریخ درج مطلب: ۱۹ خرداد ۱۳۹۲ش.
- قاضي، ابوالفضل، حقوق اساسي و نهادهاي سياسي، تهران، دانشگاه تهران، 1372ش.
- قرائتی، محسن، درس‌هایی از قرآن، در وب‌سایت کتابخانۀ مدرسۀ فقاهت، تاریخ بازدید: 4 اسفند 1402ش.
- کرمی، سروش و دیگران، «ارزیابی میزان تأثیر شهرسازی مشارکتی بر کیفیت‌های تنوع و احساس امنیت محلات مسکونی در ایران»، مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال ششم، شمارۀ 20، بهار 1394ش.
- کشتکار، مهران و حاتمی، حمیدرضا، «الگوی مفهومی مشارکت سازمانیافته مردمی برای تحقق استحکام ساخت درونی قدرت نظام»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی بسیج، سال هجدهم، شمارۀ 69 زمستان 1394ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الكافي، تهران، دار الكتب الإسلامية1407ق.
- «گزارشی از کتاب اخلاق رای دادن»، وب‌سایت خانۀ اخلاق‌پژوهان جوان، تاریخ بازدید: 5 اسفند 14021ش.
- «مشارکت گسترده در انتخابات / حضور گسترده مردمی در انتخابات»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 12 مرداد 1392ش.
- مصفّا، نسرين، مشاركت سياسي زنان در ايران، تهران، وزارت امور خارجه، 1375ش.
- «میزان و میانگین مشارکت در ادوار انتخابات مجلس»، وب‌سایت نور نیوز، تاریخ درج مطلب: 30 مهر 1402ش.
- «نظر مراجع پیرامون مشارکت در انتخابات/ واجب عینی برای اقتدار نظام»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۶ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «نقش احزاب در توسعه سیاسی و مشارکت در انتخابات»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲ اسفند ۱۴۰۲ش.
- «نماینده مجلس: مشارکت حداکثری در انتخابات نشانه بلوغ سیاسی یک کشور است»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 24 دی 1402ش.
- «10 دلیل بر اهمیت مشارکت در انتخابات»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ درج مطلب: 19 بهمن 1402ش.