مهارلو

مهارلو؛ دریاچه‌ای شور و به رنگ صورتی در روستای مهارلو در شهر شیراز.

دریاچه مهارلو دریاچۀ آب شوری است که در استان فارس قرار گرفته است. این دریاچه که به دریاچه صورتی شیراز هم مشهور است دارای اقلیم خشکی است. آب دریاچه مهارلو به خاطر حضور جلبک‌های دونالیلا سالینا به رنگ صورتی و قرمز دیده می‌شود و از جمله جاذبه‌های طبیعی گردشگری این منطقه به شمار می‌رود. دریاچه مهارلو زیستگاه پرندگان مهاجری از جمله فلامینگو است.

نام‌گذاری

دریاچه مهارلو با نام‌های دیگری مانند «مهلو»، «مهلویه» و «ماهلویه» نیز شناخته می‌شود و در گذشته «جنکال» یا «دریاچه نمک» نیز نامیده شده است.

جغرافیا

1. موقعیت جغرافیایی: دریاچه مهارلو در جنوب ايران و در استان فارس قرار گرفته است. درياچه مهارلو در نزدیکی درياچه بختگان و طشك قرار گرفته است. اين درياچه شرقي‌ترين بخش جلگه شيراز است.
2. اندازه: حداكثر طول دریاچه مهارلو 160 كيلومتر و عرض آن در امتداد دشت كوار حدود 43 كيلومتر است. حوضۀ آبريز دریاچه مهارلو دارای مساحتی حدود 4266 كيلومتر مربع است.
3. آب‌و‌هوا: دریاچۀ مهارلو در منطقه‌ای قرار گرفته است که داراي اقليمي خشك است و میزان تبخير در آن، بيش از بارش است. همچنین وجود بستر‌هاي سيلابي و تراس‌هاي كم ارتفاع در اطراف درياچه، حكايت از اقليم با بارش زیاد در گذشته دارد.
4. منابع آبی: آب دریاچه مهارلو توسط سه رودخانۀ فصلی با نام‌های «خشک»، «حمزه» و «سروستان» تأمین می‌شود. همچنین روان آب‌های حاصل از کوه‌های مجاور این دریاچه در تأمین آب این دریاچه نقش بسزایی دارد.
5. زمین‌شناسی: بستر دریاچه مهارلو در قسمت زاگرس چين خورده قرار گرفته و از تاقديس‌هاي به هم فشرده‌اي تشكيل شده است. این منطقه طي دوران‌هاي زمين‌شناسي، دچار تغییرات فراواني شده است. قديمي‌ترين سنگ‌هاي آن را آهك‌هاي سازند بنگستان (سنومانين) و جديد‌ترين آن را آبرفت‌هاي (شن، ماسه، سيلت، رس و رسوبات درياچه‌اي) كواترنر تشكيل مي‌دهد.
6. حیات‌وحش: دریاچه مهارلو زیستگاه پرندگان مهاجری مانند فلامینگوها است. این امر سبب شده که دریاچه مهارلو به‌عنوان منطقۀ شکار ممنوع مهارلو در شیراز محسوب شود. همچنین پرندگان دیگری مانند آنقوت، تنجه، انواع کاکایی، گیلانشاه بزرگ، سلیم کوچک، ماهیخوارها، آنقوت‌ها، آبچلیک‌ها، چوکاها، حواصیل، اردک سرسبز و مرغابی نیز در این دریاچه زندگی می‌کنند. اطراف دریاچه زیستگاه گونه‌های متنوعی از جانوران دیگر مانند شغال، گربه وحشی، کفتار و روباه است.

ویژگی

درياچه مهارلو يك درياچه شور است. این دریاچه به‌دلیل رشد نوعی جلبک در آب آن به‌عنوان دریاچه صورتی نیز شناخته می‌شود. مهارلو دریاچه‌ای فصلی است و سطح آب آن در فصول مختلف سال متنوع بوده به‌طوری که در فصل زمستان و بهار پر‌آب و در فصل تابستان و پاييز كم آب و گاهي خشك مي‌شود. این امر سبب شده که درياچه مهارلو يك حوضه درون‌قاره‌اي بسته محسوب شود. آب‌هاي وارده به درياچه به‌طور عمده سولفاتي، بي‌كربناتي و متأثر از سازندهاي زمين‌شناسي حوضه آبريز است. عمق متوسط آب دریاچه در شرایط عادی حدود ۵۰ سانتی‌متر بوده و در قسمت‌های عمیق دریاچه عمق آن به ۳ متر هم می‌رسد. آب این دریاچه سرشار از کلرید سدیم، نمک پتاسیم و انواع دیگر نمک‌ها است.

جاذبه‌های گردشگری

بهترین زمان بازدید از دریاچه مهارلو فصل‌های خنک سال مانند پاییز، زمستان و اوایل بهار است. از جمله جاذبه‌های گردشگری دریاچه مهارلو دیدن پرندگان مهاجر، فلامینگوها و سایر موجودات آبزی است که در این دریاچه یافت می‌شوند. همچنین وجود درختان بادام در اطراف دامنۀ کوه‌های نزدیک به دریاچه و شکوفه‌های سفیدرنگ آن‌ها در فصل بهار از جمله دیگر جاذبه‌های دیدنی این منطقه است. از جمله جاذبه‌های تفریحی دریاچه مهارلو، قایق‌سواری با قایق‌های پدالی در این دریاچه است. دریاچه مهارلو هر چهارشنبه آخر سال میزبان شمار زیادی از افرادی است که برای برپایی جشن چهارشنبه‌سوری خودشان را به نزدیکی دریاچه می‌رسانند. از دیگر جاذبه‌های گردشگری نزدیک به دریاچه مهارلو، روستای تاریخی مهارلو است که قدمت آن به دوران صفویه بر می‌گردد. همچنین «چشمه آب‌معدنی سرشار از گوگرد»، «بقایای کاروانسرای تاریخی شاه عباسی مهارلو»، «قلعه شاهرخی»، «گورستان قدیمی روستای مهارلو» و «امامزاده خدیجه بانو» نیز از دیگر مکان‌های گردشگری است که در نزدیکی دریاچه مهارلو قرار دارند.

کارکرد

1. دریاچه مهارلو دریاچه‌ای طبیعی است که از نظر تجاری و صنعتی از اهمیت بالایی برخودار است. از جمله فواید تجاری و اقتصادی این دریاچه عبارت‌اند از:
2. 1منبع تأمین کننده نمک خوراکی و صنعتی؛
3. بستری مناسب جهت رشد نوعی جلبک به نام «دونالیلا سالینا» که نقش مهمی در صنعت غذایی، تولید دارو و لوازم آرایشی دارد؛
4. محل پرورش و تکثیر موجودی به نام آرتمیا و نقش این موجود در پرورش ماهی‌های خاویاری، زینتی و میگو.

خطرات طبیعی و انسانی

از جمله خطراتی که دریاچه مهارلو را تهدید می‌کند آلودگی این دریاچه با آلاینده‌ها و فلزات سنگینی مانند سرب است. از دیگر خطرات جدی دریاچه مهارلو خشکسالی، برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و حفر چاه‌های غیرمجاز در این منطقه بوده که سبب تهدید جدی اکوسیستم این دریاچه شده است.

مسیر دسترسی

برای سفر به دریاچه مهارلو لازم است در استان فارس، در مسیر جاده شیراز به فسا با طی‌کردن حدود ۶۰ کیلومتر مسافت به روستای مهارلو و دریاچه مهارلو رسید.

 

منابع

• «دریاچه مهارلو شعبده‌بازی رنگارنگ طبیعت»، وب‌سایت پینورست، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• «دریاچه مهارلو شیراز؛ دریاچه صورتی دیده‌اید؟»، وب‌سایت علی بابا، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• «دریاچه مهارلو»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• سبک‌خیز، فاطمه و همکاران، «بررسی اقلیمی هولوسن در دریاچه مهارلو، جنوب شرقی شیراز»، همایش ملی کاربرد و علوم کواترنری در شناخت فرآیندهای محیطی، دوره 1، 1394ش.