نقش برادری

نقش برادری؛ مجموعه الگو‌های رفتاری مورد انتظار از موقعیت برادری.

مرد در خانواده دارای نقش‌های مختلف پسری، برادری، شوهری و پدری است. برادر با ایفای نقش خود سبب افزایش امنیت، حس رضایت‌مندی، مسئولیت‌پذیری و همدلی میان اعضای خانواده می‌شود. برادر نقش مهمی در ایجاد رابطۀ مسالمت‌آمیز میان والدین و سایر فرزندان خانواده دارد. فعالیت او در جایگاه مشاور، ارائه راه‌کار‌های معقول و منطقی در خانواده؛ نقش مهمی در رشد و پرورش فکری، روحی و تحصیلی افراد خانواده دارد. همچنین نقش‌آفرینی او در بستر خانواده، سبب کاهش مسئولیت و دغدغه‌مندی والدین نسبت به تربیت فرزندان خود می‌شود. این امر تأثیر بسزایی در رشد و تحکیم بنیان خانواده دارد.

مفهوم‌شناسی

برادر، مردی است که در پدر و مادر و یا یکی از آن دو با سایر اعضای خانواده، مشترک باشد. برادری‌کردن؛ به‌معنای همچون برادر با یکدیگر رفتار‌کردن است.

وظایف برادر

برادر در خانواده در قبال سایر اعضای خانواده وظایف متعددی را بر عهده دارد. از مهم‌ترین وظایف او در خانواده نقش تربیتی، مشاوره‌دادن و ارائه راه‌کار به فرزندان خانواده، مسئولیت‌پذیری بیشتر وی در خانواده بعد از پدر و مادر و ایجاد حس امنیت در خانواده است.

اهمیت نقش برادری در اسلام

برادر و نقش آن در خانواده از جمله مسائلی است که در دین اسلام به آن اشاره شده است. در روایات متعددی به جایگاه و احترام برادر بزرگ‌تر تأکید شده و نقش آن را کمتر از پدر نمی‌دانند. تأکید روایات به نقش برادر در خانواده خصوصاً برادر بزرگتر سبب شده تا وی احساس مسئولیت بیشتری در خانواده داشته باشد و اشتباهات کمتری از او سر بزند. این امر، نقش تربیتی برادر در خانوادۀ مسلمان را نشان می‌دهد.

نقش برادری از دیدگاه روان‌شناسان

روان‌شناسان معتقدند نقش برادری به‌اندازۀ رابطه فرزند و والدین، بر رشد عاطفی، شناختی و روانی فرزندان در خانواده أثر‌گذار است. این رابطه در دوره کودکی بخش چشم‌گیری از روان آدمی را شکل می‌دهد. همچنین آنها معتقدند حضور برادر در خانواده نقش مهمی در تربیت بهتر فرزندان دارد.

تأثیر نقش برادری بر سبک زندگی

در بسیاری از جوامع خواهر و برادر معمولا در بستر خانواده با هم رشد می‌کنند. برادر و خواهر اولین هم‌بازی‌های یکدیگر در محیط خانواده هستند. به‌دلیل رشد و پرورش آنها در محیط مشترک، عملکرد و رفتار آنها در طول زندگی تأثیر متقابلی بر یکدیگر دارد؛ به‌طوری که مهارت‌های فردی و اجتماعی متعددی را از یکدیگر می‌آموزند. به‌همین منظور پیوندهای عاطفی قوی‌تری بین آنها ایجاد می‌شود. امروزه با گسترش خانواده‌های تک‌فرزند، بسیاری از کودکان از رابطۀ خواهر ـ برادری که تأثیر عمیقی بر رشد و پرورش فرزند دارد، محروم هستند. نقش برادری در خانواده به‌گونه‌ای است که در روند شکل‌گیری شخصیت فرزندان بسیار اهمیت دارد. وجود روابط و رفتار‌های متعدد میان برادر و سایر فرزندان خانواده از نزاع و درگیری گرفته تا صمیمیت و حمایت اجتماعی، متغیر است. این امر تأثیر بسزایی در کمک به والدین به منظور رشد بهتر فرزندان در بستر خانواده دارد. کارشناسان معتقدند به‌دلیل وجود این تأثیرات رفتاری و تربیتی لازم است، والدین توجه ویژه‌ای به وجود نقش برادر در خانواده و رشد، پرورش و تقویت کودکان خود داشته باشند. همچنین نقش برادری در بستر خانواده سبب افزایش سازگاری و ایجاد تعادل رفتاری میان فرزندان می‌شود.

آثار مثبت نقش برادری

نقش برادر از جمله نقش‌های خانوادگی است که تأثیرات مثبت متعددی بر رفتار‌های فردی، اجتماعی و روند شکلی‌گیری شخصیت فرزندان خانواده دارد. از جمله آثار مثبت نقش برادری عبارت‌اند از:

1. ایجاد و افزایش تعامل میان اعضای خانواده؛
2. رشد و پرورش فکری و رفتاری سایر فرزندان خانواده؛
3. کمک به پیشرفت تحصیلی فرزندان؛
4. کمک به والدین به‌منظور ایجاد تعادل و تعامل میان فرزندان؛
5. کاهش رفتار‌های نا‌هنجار رایج در دیگر فرزندان خانواده مانند پرخاشگری، حس نفرت، افسردگی و اضطراب؛
6. افزایش هم‌بستگی رفتاری و عاطفی میان فرزندان؛
7. تقویت و برقراری روابط دوستانه میان فرزندان و والدین؛
8. ایجاد همدلی و افزایش روابط صمیمی میان اعضای خانواده.

پیامد‌های منفی عدم ایفای نقش برادری در خانواده

امروزه خانواده‌ها نقش برادر به خصوص برادر بزرگ‌تر را در خانواده بسیار نا‌محسوس کرده‌اند. این مسأله استحکام خانواده را شکننده‌ کرده و سبب ‌شده فرزندان خانواده، بزرگی را از برادر بزرگ خود نیاموزند. همچنین والدین در تربیت سایر فرزندان خانواده تنها هستند و دچار مشکلات متعددی شده‌اند. بسیاری از فرزندان دختر خانواده، غیرت برادر بزرگ‌تر خود را نوعی دخالت می‌پندارند. این امر سبب‌شده تا بسیاری از رفتار‌های نا‌هنجار اجتماعی را سرلوحۀ عملکرد رفتاری و اخلاقی خود قرار دهند. از دیگر پیامد‌های منفی عدم ایفای نقش برادری در خانواده شامل افزایش اضطراب و هیجانات روحی فرزندان خانواده، ایجاد حس تنفر و حسادت میان فرزندان، عدم برقراری روابط عاطفی معقول میان والدین و فرزندان، کاهش نقش‌پذیری و مسئولیت‌پذیری فرزندان در خانواده و افزایش چالش‌های خانوادگی است.

منابع

• بهبودی، مریم، «خلاصه مقاله نقش روابط خواهر برادر (يا همشيرها) در رشد فردي»، وب‌سایت هم‌آوا، تاریخ درج مطلب: 5 خرداد 1399ش.
• «دانلود مقالات ISI درباره خواهر و برادر + ترجمه فارسی»، وب‌سایت دانشیاری، ‌تاریخ بازدید: 23 اسفند 1401ش.
• دهخدا، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، ‌تاریخ بازدید: 23 اسفند 1401ش.
• فرجام‌نیا، جاوید، «رابطه خواهر و برادری؛ آثار مثبت و منفی + نقش والدین»، وب‌سایت چطور، ‌تاریخ درج مطلب: مهر 1401ش.
• میبدی، زهرا، «نقش فوق العاده برادر بزرگ در خانواده از نگاه دین»، پایگاه خبری صاحب نیوز، ‌تاریخ درج مطلب: 16 شهریور 1393ش.
• «نقش برادر یا خواهر در موفقیت یکدیگر»، وب‌سایت پرورش فکری، ‌تاریخ درج مطلب: 1 شهریور 1401ش.