نقش خواهری
نقش خواهری؛ مجموعه الگو‌های رفتاری مورد انتظار از موقعیت خواهری.
زن در خانواده دارای نقش‌ها و کارکرد‌های مختلفی مانند نقش دختری، نقش خواهری، نقش همسری و نقش مادری است. نقش خواهری، از مهم‌ترین نقش‌های زن در خانواده است. حضور خواهر سبب افزایش حس رضایت‌مندی میان اعضای خانواده می‌شود. همچنین خواهر با ابراز احساسات و عواطف خود در بستر خانواده، سبب ایجاد صمیمیت میان اعضای خانواده و تحکیم بنیان خانواده می‌شود. به عقیدۀ محققان نقش خواهری، موجب کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود.
مفهوم‌شناسی
خواهر، دختری است که با دیگر فرزندان خانواده، از طرف پدر یا مادر یا هر دو، مشترک باشد.[۱] در ایران به خواهر، آبجی هم گفته می‌شود.[۲]
زن در نقش خواهر
نقش خواهری یکی از نقش‌های زن در نظام خانواده است. زنان در جایگاه خواهر‌بودن نقش تلطیف روابط بین اعضای خانواده و تعادل آن را دارند.[۳] این امر ظهور لطافت‌ها و ظرافت‌های زنانه در جایگاه خواهر‌بودن و در بستر خانواده را به‌دنبال دارد.[۴] نقش خواهر در خانواده با چیزی قابل جایگزینی نیست. اهمیت‌دادن به نقش خواهری در خانواده و به‌تبع آن در نظام اجتماعی، از عوامل پیشرفت و ترقی جامعه به‌شمار می‌رود.[۵] خواهر در خانواده وظایف متعددی را بر عهده دارد. این وظایف عبارت‌اند از:
- رازداری و ایجاد اطمینان در فرزندان خانواده به‌منظور تبیین مسائل و مشکلات خود؛
- مشاوره‌دادن و اظهار‌نظر‌کردن دربارۀ مسائلی مانند نوع پوشش، تصمیم‌ها و انتخاب شغل اعضای خانواده؛[۶]
- افزایش اعتماد به نفس در سایر فرزندان خانواده؛
- کمک به حل مشکلات و ارائه راه حل در جهت رفع آنها؛
- همدلی و همراهی با اعضای خانواده در شادی‌هاو غم‌ها.[۷]
اهمیت نقش خواهر
وجود خواهر در خانواده سبب تقویت محبت و ابراز آن میان اعضای خانواده می‌شود. خواهر علاوه بر برقراری و ایجاد محبت با برادر خود در خانواده، سبب تقویت عواطف و احساسات بین پدر و مادر نیز می‌شود. محبت و عواطف ظریف و لطیف خواهرانه سبب اغنای کمبود محبت برادر نسبت به محیط بیرون، تأمین بخش زیادی از نیاز عاطفی وآرامش روانی او می‌شود. این امر سبب کاهش آسیب‌های اجتماعی مانند روابط نامشروع میان دختر و پسر‌ها به‌منظور تأمین نیاز روحی، عاطفی و دوری از گناه می‌شود.[۸]
جایگاه نقش خواهری در اسلام
خواهر در دین اسلام دارای جایگاه ویژه‌ای است. همراهی، همدلی، غم‌خواری و ایجاد الفت و آرامش، از نقش‌های خواهر است که در آموزه‌های اسلام، مورد توجه بوده است. در قرآن به نقش ویژۀ خواهر موسی در حفظ جان او اشاره شده است.[۹] همچنین حضرت زینب در جایگاه خواهر امام حسین، در تاریخ اسلام و به‌ویژه در فرهنگ شیعیان، دارای نقش پررنگی است.[۱۰]
نقش خواهری از دیدگاه روانشناسان
برخی روانشناسان با استناد به نتایج تحقیقات بالینی معتقدند بروز رفتار‌ها و احساسات خواهر در خانواده، عشق و علاقه را در بین اعضای خانواده بیشتر و محکم‌تر کرده و سبب تشویق اعضای خانواده به داشتن ارتباط بهتر با یکدیگر می‌شود. خانواده‌هایی که فرزندان آنها خواهر دارند، به‌دلیل بروز احساسات از جانب او از سلامت ذهنی بیشتری برخوردار هستند. داشتن خواهر باعث می‌شود که فرزند دیگر خانواده (پسر یا دختر) رفتار ارتباطی و اجتماعی مطلوبی داشته باشد. این امر همبستگی خانوادگی را ارتقا داده و سبب بروز احساسات و تبیین مسائل از طرف سایر فرزندان خانواده می‌شود.[۱۱]
نقش خواهر در موفقیت اعضای خانواده
کارشناسان معتقدند خواهر در موفقیت اعضای خانواده نقش بسزایی دارد. دخترانی که خواهر دارند، به‌دلیل الگو‌گیری از رفتار‌های او در زندگی خود باهوش‌تر، مستقل‌تر و زندگی موفق‌تری دارند. همچنین پسرهایی که دارای خواهر هستند به سبب هم صحبتی با او، با احساسات زنانه آشنا شده و آنها را از خواهر خود یاد می‌گیرند. این امر سبب می‌شود که پسر‌ها در بزرگسالی شناخت بهتر و بیشتری از روحیات و احساسات زنان داشته باشند و در زندگی شخصی خود کمتر با مشکلات شخصی و خانوادگی مواجه شوند.[۱۲]
آثار مثبت نقش خواهری
وجود خواهر در خانواده آثار مثبت متعددی را به دنبال دارد. برخی از این آثار مثبت عبارت‌اند از:
- تقویت مهارت برقراري ارتباط میان اعضای خانواده؛
- تقویت احساس مسئولیت نسبت به والدین؛
- آموزش و تقویت احترام متقابل به حریم یکدیگر در خانواده؛
- افزایش صمیمت بین اعضاي خانواده و آرامش؛
- الگو‌گیری سایر فرزندان از رفتار‌ها و اعمال خواهر؛[۱۳]
- حل مشکلات خانوادگی و کاهش آمار طلاق.[۱۴]
پیامد‌های منفی عدم ایفای نقش خواهری در خانواده
از منظر کارشناسان، خلأ خواهر در میان فرزندان، موجب کاهش هم‌صحبتی و تقلیل حس آرامش و صمیمیت در خانواده می‌شود.[۱۵] عدم حضور خواهر در خانواده بر عملکرد تحصیلی سایر فرزندان نیز أثر‌گذار است. کارشناسان معتقدند خانواده‌ای که فرزند پسر در آن فاقد خواهر است در مدرسه دارای عملکرد ضعیف‌تر و نمرات پایین‌تر نسبت به پسرهایی است که خواهر دارند.[۱۶] عدم حضور خواهر در خانواده، سبب کمبود محبت پسر خانواده و سوق یافتن به روابط اجتماعی نا‌امن می‌شود.[۱۷]
پانویس
- ↑ . معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژۀ «خواهر»، وب‌سایت آبادیس.
- ↑ . دانشنامه عمومی، ذیل واژۀ «خواهر»، وب‌سایت آبادیس.
- ↑ . «بررسی نقش زن در خانواده (بخش دوم)»، وب‌سایت نصرینو.
- ↑ . «زن و ایفای سه نقش خانوادگی»، وب‌سایت مشرق نیوز.
- ↑ . «زن و ایفای چهار نقش خانوادگی»، خبرگزاری فرایش.
- ↑ . «خواهر؛ همراه همیشگی در خانه»، وب‌سایت تبیان.
- ↑ . حسن‌زاده، «نقش خواهر در خانواده با توجه به سبک زندگی»، 1399ش، ص1.
- ↑ . «اهمیت نقش خواهر»، وب‌سایت روزنامه فرهنگی اجتماعی صبح ایران.
- ↑ . «بررسی نقش زن در خانواده (بخش دوم)»، وب‌سایت نصرینو.
- ↑ . «زن و ایفای چهار نقش خانوادگی»، خبرگزاری فرایش.
- ↑ . «خواهر؛ همراه همیشگی در خانه»، وب‌سایت تبیان.
- ↑ . «خواهر؛ همراه همیشگی در خانه»، وب‌سایت تبیان.
- ↑ . حسن‌زاده، «نقش خواهر در خانواده با توجه به سبک زندگی»، 1399ش، ص1.
- ↑ . «نقش خواهر و برادر در زندگی افراد»، وب‌سایت پرشین وی.
- ↑ . «زن و ایفای چهار نقش خانوادگی»، خبرگزاری فرایش.
- ↑ . «خواهر؛ همراه همیشگی در خانه»، وب‌سایت تبیان.
- ↑ . «اهمیت نقش خواهر»، وب‌سایت روزنامه فرهنگی اجتماعی صبح ایران
منابع
- «اهمیت نقش خواهر»، وب‌سایت روزنامه فرهنگی اجتماعی صبح ایران، تاریخ بازدید: 8 دی 1401ش.
- «بررسی نقش زن در خانواده (بخش دوم)»، وب‌سایت نصرینو، تاریخ بازدید: 8 دی 1401ش.
- حسن زاده، محمد جواد، «نقش خواهر در خانواده با توجه به سبک زندگی»،هفتمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره ایران، 1399ش.
- «خواهر؛ همراه همیشگی در خانه»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: 8 دی 1401ش.
- دانشنامه عمومی، وب‌سایت آبادیس، تاریخ بازدید: 8 دی 1401ش.
- «زن و ایفای چهار نقش خانوادگی»، خبرگزاری فرایش، تاریخ بازدید: 8 دی 1401ش.
- «زن و ایفای سه نقش خانوادگی»، وب‌سایت مشرق نیوز، تاریخ بازدید: 8 دی 1401ش.
- «نقش خواهر و برادر در زندگی افراد»، وب‌سایت پرشین وی، تاریخ بازدید: 8 دی 1401ش.
- معین، محمد، فرهنگ فارسی، وب‌سایت آبادیس، تاریخ بازدید: 8 دی 1401ش.