وزوان

وزوان؛ شهری متعلق به شهرستان شاهین‌شهر و میمه در بخش شمالی استان اصفهان.

وَزوان، شهری در محدودۀ شاهین‌شهر و میمه، از مرکز استان اصفهان، ۸۵ کیلومتر و از تهران، ۳۱۴ کیلومتر فاصله دارد. وزوان یکی از سردترین نقاط اصفهان و گاهی ایران محسوب می‌شود.

نام‌گذاری

شکل قدیمی نام وزوان وجگون و وژگون بوده است. در برخی منابع نیز نام راجان و واجان برای این خطه بیان شده است. وزیدن باد زیاد در این منطقه، دلیل نامیدن این شهر به وزوان بوده است.

پیشینه

بقایای آثار تاریخی گویای آن است که این منطقه از سدۀ دوم هجری، مسکونی و آباد بوده است. بعد از اسلام، مردم ساکن در قلعه‌های شهر، آنجا را رها کرده و در غرب قلعه باستانی، شهر نوین وزوان را پایه‌گذاری کردند. تپه‌های شمالی وزوان در گذشته منطقه مسکونی بوده؛ اما به‌دلایل نامعلومی تخریب شده است. وزوان که زمانی وجگون نامیده می‌شد، در گذشته بر اثر سیل و زلزله به‌طورکامل نابود شد.

جمعیت‌شناسی

جمعیت این شهر بر اساس سرشماری عمومی در سال ۱۳۹۵ش، ۵۹۶۲ نفر بوده است. مردم این شهر به گویش راجی که یکی از گویش‌های در دسته زبان‌های ایران مرکزی است، سخن می‌گویند. زبان ایران مرکزی در ادامه زبان مادری است که در دوران باستان در این منطقه رواج داشت.

جغرافیا

موقعیت جغرافیایی؛ شهر وزوان با مساحت ۵۴۸ هکتار، از شمال به شهر میمه، از شرق به کوه‌های کرکس (از بلندی فلات مرکزی ایران)، از جنوب به شاهین‌شهر و از غرب به شهرستان‌های گلپایگان و نجف‌آباد دسترسی دارد. ارتفاع وزوان از سطح دریا حدود ۲۰۰۰ متر است. آب‌وهوا؛ وزوان در دشتی نیمه‌هموار در میانه دشت میمه واقع شده است. این شهر، تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد و خشک دارد.

اقتصاد

در گذشته وزوان به‌دلیل داشتن قنات‌های متعدد، کشاورزی پررونقی داشته است؛ اما به‌واسطه خشک‌سالی، کشاورزی این منطقه با رکود مواجه شد. امروزه بیش‌تر محصولات کشاورزی شامل غلات، گندم، جو، صیفی‌جات، زرشک و گل‌محمدی است. در قدیم پنبه‌کاری و چغندرکاری نیز رایج بوده؛ اما اکنون دیگر کشت نمی‌شوند. تولید سنگ، پودر آهک صنعتی صادراتی، روغن‌نباتی و مواد پلاستیکی از صنایع معروف این شهر هستند.

فرهنگ و هنر

آداب‌ورسوم؛ مردم وزوان برای فرارسیدن سال نوی خورشیدی آداب‌ورسوم خاصی دارند. در ماه اسفند، گروهی از جوانان مراسمی با نام «اسفندی» یا «اوهوبله» اجرا می‌کنند. آنها در محله‌ها رفته و به شعرخوانی و تمجید از صاحب‌خانه‌ها می‌پردازند. برخی صاحب‌خانه‌ها نیز به آنها مقداری پول و خوراکی می‌دهند.

مشاهیر؛ از مشاهیر این خطه می‌توان به عبدالکریم گزی (مؤلف کتاب تذکره‌القبور)، ملامحمدنقی گزی (از عالمان برجسته)، ملا مهدی گزی (عالم)، ملا محمد باقر معروف به ابوالفقراء (صاحب کتاب کنزالفقراء)، جنتی گزی (شاعر) و عباس گزی (شاعر) اشاره کرد.

موزه‌ها؛ در این شهر موزه آثار تاریخی وزوان قرار دارد.

غذاهای محلی؛ بانوان وزوانی به پخت غذاهای محلی مانند «کله‌جوش» و «اشکنه سیب» می‌پردازند.

صنایع‌دستی؛ از هنر هنرمندان این خطه می‌توان به قالی‌بافی، پارچه‌بافی، نمدمالی، گیوه‌دوزی، جاجیم‌بافی و معرق‌کاری اشاره کرد.

سوغات؛ سوغات لذیذ این شهر شامل لبنیات محلی، نان محلی با آرد سبوس و زعفران خوش‌طعم و خوش‌رنگ می‌شود.

آموزش و پژوهش

دانشگاه پیام‌نور این شهر به همت خیرین در حدود ۲۰ سال پیش تأسیس شد.

تقسیمات کشوری

وزوان یکی از شهرهای استان اصفهان در شهرستان شاهین‌شهر و میمه است.

گردشگری

قنات وزوان؛ این قنات در دو کیلومتری شمال شهر قرار دارد و قدمت آن به دوران ساسانیان باز می‌گردد. طول این قنات ۱۸۰۰ متر و عمق مادرچاه آن ۱۸ متر است. این قنات دارای سد زیرزمینی است و می‌تواند در فصولی که نیاز به آب کمتر است، آن را ذخیره کند. این قنات در فهرست میراث جهانی یونسکو و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. باستان‌شناسان این قنات را یکی از قنات‌های نادر جهان معرفی کرده‌اند.

روستای مراوند؛ این دهکده گردشگری در قسمت شرقی شهر وزوان قرار دارد. این روستا دارای طبیعت بسیار زیبا است و اغلب ساکنین آن ابیانه‌ای هستند.

کاروانسرای عباسی رباط آغاکمال؛ این کاروانسرا در قسمت شرقی وزوان قرار دارد و قدمت آن به دوران حکومت صفویان باز می‌گردد.

قنات حاجی‌آباد؛ طول تقریبی این قنات ۱۵۰۰ متر است.

برج میل؛ این برج متعلق به قلعه‌ای بوده که به مرور زمان تخریب شده است.

قلعه حَنبل؛ این قلعه که به پاقلعه نیز شهرت دارد، در شمال‌شرقی وزوان واقع شده است. قلعه حنبل متعلق به حنبل (حاکم وزوان در زمان امام محمد باقر) بوده است.

قبرستان قدیمی وزوان؛ در این قبرستان، قبرهایی متعلق به زردشتیان وجود داشت که بسیاری از آنها از میان رفته‌اند.

قلعه دهنو؛ قلعه دهنو در خیابان امام خمینی شهر در محله دهنو واقع شده و در قدیم دارای هشت برج بوده است.

قلعه بزرگ؛ این قلعه مشتمل بر نُه برج و چندین دروازه بوده که تنها سه برج آن پابرجاست.

قلعه اعظمی‌ها؛ این قلعه در مرکز شهر قرار دارد.

منابع

• «بروشور جاذبه‌های گردشگری وزوان منتشر شد»، وب‌سایت صبح میمه، تاریخ دزج مطلب: ۲۱ مارچ ۲۰۱۳م.
• «جدول تقسیمات کشوری استان به تفکیک عناصر تقسیماتی»،‌ معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ش.
• «جشنواره یک‌روزه غذاهای سنتی در وزوان برگزار شد»، وب‌سایت صبح میمه، تاریخ درج مطلب: ۵ فوریه ۲۰۱۸م.
• «روستای مراوند»، وب‌سایت سیری در ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۳۹۴ش.
• فتاح، مجید، «آیین‌های استقبال از نوروز در وزوان با مراسم آهوبله»، وب‌سایت شبکه اطلاع‌رسانی دانا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ اسفند ۱۳۹۵ش.
• «قنات وزوان»، وب‌سایت سیری در ایران، تاریخ درج مطلب: ۴ مهر ۱۳۹۸ش.
• «قنات وزوان»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ش.
• «معرفی شهر وزوان»، وب‌سایت چهارگوشه ایران زیبا، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ش.
• «معرفی شهر وزوان»، وب‌سایت شهرداری وزوان، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ش.
• «موزه آثار تاریخی شهر وزوان»، وب‌سایت مگ‌ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۳۹۵ش.
• «نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۵»، درگاه ملی آمار، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ش.
• «وزوان»، وب‌سایت مرجع شهرهای ایران، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ش.