وشمه‌سرا

وشمه‌سرا؛ روستای جنگلی در شهر ماسال. وشمه‌سرا روستایی جنگلی و زیبایی است که جزء دیدنی‌های ییلاقی ماسال در استان گیلان به‌شمار می‌رود. وشمه‌سرا دارای چشم‌اندازی سرسبز با ترکیبی از خانه‌ها و کلبه‌های چوبی جنگلی است. چشم‌انداز کلبه‌ها به زمین‌های ییلاقی و همیشه سبز منطقه ماسال، حس طبیعت را به گردشگران القا می‌کند.

نام‌گذاری

وشمه واژه‌ای محلی به‌معنای کبوتر زیرک و چابک و واژه وشمه‌سرا به‌معنای جایگاه کبوتر زیرک و چابک است.

جمعیت‌شناسی

روستای وشمه‎‌سرا بر اساس آخرین سرشماری در سال 1395ش، ۱۱۸۶ نفر جمعیت و 308 خانوار دارد. ساکنین وشمه‌سرا به زبان تالشی صحبت می‌کنند و اغلب مذهب شافعی دارند.

جغرافیا

روستای پهناور وشمه‌سرا، در نزدیکی شهر ماسال و میان ارتفاعات کوه‌های تالش قرار دارد. این روستا دارای آب‌و‌هوای معتدل کوهستانی خاک حاصلخیز و پوشش‌گیاهی غنی بوده و زیستگاه گل‌‌های «شقایق»، «سنبل ‌وحشی»، «بنفشه»، «بابونه» و «آلاله» و درختان گلابی‌جنگلی و آلو‌جنگلی است. در اطراف روستای وشمه‌سرا چشمه‌ها و رودخانه‌های متعددی وجود دارد. همچنین کوه‌های مرتفع و جنگل‌های انبوه، وشمه‌سرا را به زیستگاه مناسبی برای «گراز»، «گرگ»، «خرس قهوه‌ای» و «سنجاب» تبدیل کرده است.

معماری

کلبه‌های روستایی وشمه‌سرا به‌صورت پراکنده و بدون داشتن نظم خاصی با مصالحی از جنس سنگ و چوب با شیروانی‌های حلبی در این منطقه ساخته شده‌اند. بسیاری از خانه‌‌های روستای وشمه‌سرا دو طبقه دارند که طبقه همکف، محل نگهداری گله و انبار محصولات بوده و فضای اصلی مسکونی در طبقه بالا قرار گرفته است.

اقتصاد

شغل اصلی مردم وشمه‌سرا زراعت و دامداری است. کشاورزان این روستا بیشتر به کِشت گندم و جو می‌پردازند. پرورش گوسفند، بز، گاو و زنبور‌داری نیز در وشمه‌سرا از رونق زیادی برخوردار است. تجارت بومیان این روستا بیشتر بر پایة فروش محصولات کشاورزی، دامپروری و عسل طبیعی استوار است. همچنین فروش صنایع‌دستی از جمله منابع در‌آمدی اهالی وشمه‌سرا به ‌‌شمار می‌رود.

فرهنگ و هنر

1. آداب‌و‌رسوم: از جمله آيين‌هاي كهن تالشی‌ها در میان اهالی روستای وشمه‌سرا، «نوروز‌نامه‌خوانی» است. در این مراسم نوروز‌نامه‌خوان‌ها به مسائل اخلاقی و معنوی مانند بشارت و ‌اندرز، شادی، شکفتن و نو‌سازی در قالب شعر می‌پردازند. یکی ‌دیگر از آداب رایج در این منطقه، مراسم آشتی‌کنان در آستانه ماه رمضان است. در این مراسم، یک ریش‌سفید و بزرگ‌تر، کسانی را که با یکدیگر قهر کرده‌اند بدون اطلاع از یکدیگر، به خانه خود دعوت می‌کند و پس از نصیحت‌کردن، آنها را آشتی می‌دهد.
2. سوغات و صنایع‌دستی: از جمله سوغاتی‌های رایج روستای وشمه‌سرا محصولات محلی از جمله «نان‌برنجی» و «رشته‌خشکار» است. از جمله صنایع‌دستی منطقۀ وشمه‌سرا «حصیر‌بافی»، «نمد‌بافی»، «گلیم‌های سوزنی»، «عروسک بافتنی» و «چموش‌دوزی» است.
3. غذاهای محلی: پختن غذاهای سنتی یکی از ویژگی‌های بارز بانوان روستای وشمه‌سرا است. بومیان این منطقه غذاهای محلی مخصوص خود را دارند که شامل «ماهی‌شکم‌پر»، «انار‌مسما»، «باقلاقاتق»، «کته‌کباب»، «کباب‌ترش» و «میرزا‌قاسمی» است.

آموزش

روستای وشمه‌سرا یکی از روستاهای قدیمی ماسال است و دارای یک مدرسه و مسجد است.

{{جا:حق تکثیر تصویر نامعلوم}}

جاذبه‌های گردشگری

1. مناطق دیدنی: طبیعت سرسبز روستای وشمه‌سرا با تلفیقی از کلبه‌های چوبی رنگارنگ و گاومیش‌های روستا، فضای دل‌انگیزی را برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی فراهم کرده است. همچنین وجود کوه‌های مرتفع در اطراف این روستا شرایط مناسبی را برای علاقه‌مندان به کوهنوردی فراهم کرده است. از دیگر جاذبه‌های دیدنی نزدیک به روستای وشمه‌سرا؛ ییلاق اولسبلنگاه، «ییلاق سوئه‌چاله» و «ییلاق تلارگاه» است.
2. امکانات رفاهی: از جمله امکانات رفاهی روستای وشمه‌سرا برای اقامت گردشگران، هتل و مسافرخانه‌هایی است که در نزدیکی این روستا قرار دارد. همچنین در وشمه‌سرا سوئیت‌های روستایی اجاره‌ای و کلبه‌های چوبی جنگلی نیز وجود دارد که امکان اقامت گردشگران و توریست‌ها را فراهم می‌کند. علاوه بر امکانات اقامتی از دیگر امکانات رفاهی وشمه‌سرا می‌توان به رستوران‌ها، سفره‌خانه‌های سنتی، سرویس بهداشتی، نمازخانه، مسجد، مدرسه و آلاچیق‌های چوبی اشاره کرد.
3. مسیر دسترسی: برای سفر به روستای وشمه‌سرا لازم است در استان گیلان به شهرستان ماسال رفته و با طی‌کردن 8 کیلومتر مسافت و عبور از جادۀ پرپیچ و‌خم کوهستانی به روستای وشمه‌سرا رسید.

مشکلات زیست محیطی

امروزه با افزایش ساخت‌و‌سازهای بی‌رویه و تخریب جنگل‌ها و مراتع در این روستا، پوشش گیاهی و چراگاه‌های طبیعی، حیات‌وحش طبیعی و زیستگاه جانوری اطراف آن در معرض خطر است. همچنین استفادۀ بی‌رویه کشاورزان از سموم و کودهای شیمیایی به‌منظور افزایش عملکرد محصولات کشاورزی و باغی سبب آلودگی محیط‌زیست و منابع آبی و از‌بین‌رفتن بسیاری از حشرات و جانوران از چرخۀ زیست‌محیطی شده است.

زیرساخت

روستای وشمه‌سرا مجهز به شبکه‌ برق‌رسانی و لوله‌کشی آب است. مردم این روستا برای سیستم گرمایشی خود از هیزم و کپسول‌های گاز استفاده می‌کنند. همچنین مسیر دسترسی این روستا آسفالت و ماشین‌رو است که امکان تسهیل عبور‌و‌مرور با وسایل نقلیه عمومی را هم برای اهالی روستا و هم گردشگران فراهم می‌کند.

منابع

• «روستای وشمه‌سرای ماسال»، وب‌سایت املاک ماسال، تاریخ بازدید: 11 شهریور 1401ش.
• صالحی، صادق و همکاران، «تحلیلی بر تصویر و رفتار سازگار با محیط‌زیست در مقاصد طبیعت-پایه (مطالعه موردی: شهرستان ماسال)»، 1399ش.
• فتحی‌چلسی، بتول و کاوسی‌کلاشمی، محمد، «بررسی وضعیت امنیت غذایی در روستاهای جلگه‌ای غرب گیلان (مطالعه موردی: روستای وشمه‌سرا، شهرستان ماسال)»، پنجمین کنفرانس ملی پژوهشهای کاربردی در مدیریت و حسابداری، 1397ش.
• قلی‌پور، یاسر و همکاران، «تبیین عوامل موثر بر شکل‌گیری شهر خلاق در نظام شهری ایران (مورد مطالعه: شهر ماسال)»، پژوهش‌های نوین علوم‌جغرافیایی، معماری و شهر‌سازی، شماره 4، 1396ش
• قلی‌پور، یاسر و صیادی، محمد‌علی، «برنامه‌ریزی راهبردی اکوتوریسم پایدار در شهر‌های کوچک با استفاده از مدل‌های تحلیل عاملی تأییدی، SWOT و QSPM (مطالعة موردی: شهرستان ماسال، گیلان)»، مطالعات مدیریت شهری، شماره 37، 1398ش.
• نعمتی، بهرام و همکاران، «تأثير آتش‌سوزي بر ساختار و زادآوري طبيعي جنگل در جنگل‌هاي شاندرمن، استان گيلان»، پژوهش و توسعه جنگل، شماره 2، 1398ش.