شفاعت: تفاوت میان نسخه‌ها

شفاعت از عقاید مُسَلَّم اسلامی است که آیات قرآن و روایات نقل شده از طریق شیعه و سنّى، اصل آن را اثبات می‌کنند و اذن الهی را شرط شفاعت دانسته، انبیا، ‌شهدا، مومنین و علما را از شافعین قیامت معرفی می‌کنند.  

1- آیاتی که شفاعت مستقل و بدون اذن خدا را نفی می‌کنند؛<ref>سوره بقره، آیه ‏254.</ref>

2- آیاتى که شفاعت‏ را مخصوص خداوند می‌دانند؛<ref>سوره سجده، آیه 4.</ref>

3- آیاتى که حق شفاعت را مشروط به اذن و رضای خداوند می‌دانند.<ref>سوره بقره، آیه 255.</ref>

4- آیاتی که بیانگر ویژگی‌های شفاعت‌کنندگان است.

5- آیاتى که از شرایط شفاعت‏شوندگان سخن می‌گویند.  

آموزه شفاعت از اعتقادات اغلب فرقه‌های اسلامی است که در منابع روایی شیعه و سنی به آن پرداخته شده است. اندیشمندان اهل سنت، از جمله احمد حنبل، بخاری،‌ مسلم نیشابوری،‌ محمد‌بن یزید قزوینی و نسائی، روایات فراوانی را در صحاح خود، از پیامبر خدا درباره مسئله شفاعت نقل کرده‌اند.<ref>احمد حنبل، مسند احمد، ح1416ق، ج2، ص307 و نیز ج6، ص428، ج3، ص9و ج3، ص50 و 55؛ بخاری، صحیح بخاری، 1401ق،‌ ج8، ص192؛ مسلم نیشابوری،‌صحیح مسلم،‌ج1،‌ص131؛ قزوینی، سنن ابن ماجه، ج2، ص1440؛ نسائی، سنن نسائی، 1348ق، ج1، ص210 و نیز ج2، ‌ص27. </ref>  

بنابر تصریح روایات اسلامی، حضرت محمد اولین کسی است که شفاعت کرده و همچنین نخستین کسی است که شفاعت وی پذیرفته می‌شود<ref>ترمذی، سنن ترمذی، 1975م، ج5، ص587.</ref>  و مقام محمود که در قرآن آمده،<ref>سوره بنی‌اسرائیل، آیه 79.</ref>  همان مقام شفاعت پیامبر است.<ref>ابن‌حنبل، مسند احمد، ج15، ص427.</ref>  همه مردم در قیامت به شفاعت او نیاز دارند؛<ref>مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج‏8، ص‏48، ص‏42، ص‏38.</ref>  اما شفاعت او به منکر شفاعت نمی‌رسد.<ref>صدوق، عيون اخبار‌الرضا، ج2، ص66.</ref>  

بر اساس آیات قرآن، شفاعت‌کنندگان، از کسانى هستند که خداوند شفاعت آنان را مى‏پذیرد،<ref>مکارم، تفسیر نمونه،1374 ش‏، ج21، ص135.</ref>  شهادت به حق می‌دهند و به حقیقت عمل کسی که او را شفاعت می‌کنند، آگاهند.<ref>طباطبائی، المیزان، ج18، ص127. </ref>  آنان نزد خداوند عهد و پیمانی داشته<ref>سوره مریم، آیه 87.</ref>  به خدا و یگانگی او و حقانیت پیامبران و اوصیای ایشان ایمان دارند.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، 1377ش، ص 391. </ref>  برخی آیات نیز به شفاعت فرشتگان به اذن الهی اشاره می‌کنند.<ref>سوره نجم، آیه 26.</ref>  

در  روایات شیعه و سنی اشاره شده است که خداوند متعال، حق شفاعت را به پیامبران،<ref>قزوینی، سنن ابن‌ماجه، بی تا، ج2، ص724.</ref>  شهدای راه خدا،<ref>قزوینی، سنن ابن‌ماجه، بی تا، ج2، ص724.</ref> علماء<ref>صدوق، علل‌الشرایع، 1386ق، ج4، ص399؛ سمعانی، الانساب،‌ 1408ق، ج5، ص623.</ref>  و فرشتگان<ref>مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج8، ص58.</ref>  عطاء کرده است. علاوه بر آن در احادیث شیعه، شفاعت، به حضرت محمد و اهل بیت او، مؤمنین<ref>مجلسی،  بحارالانوار،1403ق، ج‏8، ص‏34-40، ص‏42.</ref>  و به بعضى از اعمال<ref>مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج‏8، ص‏43.</ref>  نیز نسبت داده شده است.

1. رضایت خدا نسبت به شفاعت شونده؛ بر اساس آیات قرآن شفاعت‌شوندگان باید مورد رضایت خداوند باشند  و شرایطی مانند «اطاعت از خدا، پیامبر و اولیاى الهى از آل محمد»،‌ «ایمان»، «اقامه نماز»، «پرداخت زکات» و «اعتقاد به معاد»، موجب قبول شفاعت در حق نسان است.

2. حفظ اصل ایمان؛ کفار، منافقین و مشرکین در روز قیامت مورد شفاعت قرار نمى‌گیرند.  

3. عمل به دستورات دین؛ گنه‌کارانى مورد شفاعت قرار مى‌گیرند که ملتزم به وظایف دینی خود بوده‌؛ اما گاهی دچار خطا شده‌اند.   

بر اساس احادیث، شفاعت شامل کسانی است که ایمان داشته، به یگانگی خداوند، شهادت داده، دوستدار اهل‌بیت پیامبر و معتقد به ولایت ایشان باشند، کسانی که خداوند از آنها راضی است،  چون به او شرک نورزیده؛  اگرچه به سبب غفلت، مرتکب گناهان کبیره شده‌اند.   

بر اساس آموزه‌های اسلامی، دشمن اهل بیت)، سبک شمارنده نماز و مرتکب زنا  مشمول شفاعت نمی‌شوند.

غلبه هواى نفس بر انسان سبب ارتکاب گناه مى‌شود و ناامیدی، انسان را به گناهان بیشتر مى‌کشاند. این در حالی است که اعتقاد به شفاعت، موجب می‌شود انسان گنه‌کار به این باور برسد که می‌تواند با کمک اولیای الهی و عزم و اراده بر اطاعت از خداوند، سرنوشت خود را تغییر داده، گذشته خود را جبران و اصلاح کند و به سوی حق بازگردد. از این‌رو، آموزه شفاعت، یک عامل بازدارنده از گناه است که نور امید به بخشش الهی و بازگشت به سوى خدا را در دل گنه‌کار روشن می‌کند.