بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>بازار وکیل</big>'''؛ بازار کهن و سنتی ایرانی در مرکز شهر شیراز. | '''<big>بازار وکیل</big>'''؛ بازار کهن و سنتی ایرانی در مرکز شهر شیراز. | ||
بازار وکیل شیراز، فضایی شهری است که فرهنگ و تمدن کهن ایرانی را بازنمایی می‌کند. این بازار به دستور کریم‌خان‌زند، در شهر شیراز و طی بیست سال ساخته شد. | بازار وکیل شیراز، فضایی شهری است که فرهنگ و تمدن کهن ایرانی را بازنمایی می‌کند. این بازار به دستور کریم‌خان‌زند، در شهر شیراز و طی بیست سال ساخته شد. این اثر تاریخی برگرفته از معماری بازار قیصر اصفهان و مرکب از چهار راستۀ چلیپایی (صلیبی‌شکل) و تاق تاقی<ref>قوس و خمیدگی مانند کلاه، روش ساختی است که از زمان ساسانیان در ایران رایج بوده است.</ref> است. بازار وکیل، بازاری به زبان رنگ‌ها است که قلب اقتصاد شیراز بود و تمام امور بازرگانی در آن جریان داشت. این بازار در شمار آثار تاریخی ایران ثبت شده است. | ||
==نام‌گذاری== | ==نام‌گذاری== | ||
کریم‌خان برای آنکه شیراز را به قطب تجاری و مالی آن روزگار تبدیل کند، بازاری بزرگ را پایه‌گذاری کرد.<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84 «بازار وکیل»، سایت ویزیت ایران.]</ref> به‌دلیل اینکه کریم‌خان را وکیل‌الرعایا می‌گفتند، این بازار را نیز بازار وکیل نامیدند.<ref> [https://fa.wikibooks.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%87 «تاریخ ایران-زندیه»، ویکی کتاب]</ref> | کریم‌خان برای آنکه شیراز را به قطب تجاری و مالی آن روزگار تبدیل کند، بازاری بزرگ را پایه‌گذاری کرد.<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84 «بازار وکیل»، سایت ویزیت ایران.]</ref> به‌دلیل اینکه کریم‌خان را وکیل‌الرعایا می‌گفتند، این بازار را نیز بازار وکیل نامیدند.<ref> [https://fa.wikibooks.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%87 «تاریخ ایران-زندیه»، ویکی کتاب]</ref> | ||
==جغرافیا== | ==جغرافیا== | ||
بازار وکیل، امروزه در مرکز شهر شیراز و در نزدیکی دروازه اصفهان قرار دارد. راستۀ اصلي بازار كه در راستای محور فرهنگي - تاريخي شهر شيراز ساخته شده، از انتهاي بازار اردو، شروع و به دروازه اصفهان منتهي مي‌شده است.<ref> [http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref> | بازار وکیل، امروزه در مرکز شهر شیراز و در نزدیکی دروازه اصفهان قرار دارد. راستۀ اصلي بازار كه در راستای محور فرهنگي - تاريخي شهر شيراز ساخته شده، از انتهاي بازار اردو، شروع و به دروازه اصفهان منتهي مي‌شده است.<ref> [http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref> بازار وکیل دارای پنج در بزرگ در چهار طرف آن است.<ref> [https://www.sepehrseir.com/attraction/1237 «بازار وکیل»، سایت سپهرسیر.]</ref> این ورودی‌ها، در خیابان‌های زند، طالقانی و لطفعلی‌خان زند واقع شده است.<ref>[https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref> ورودی اصلی شمالی و جنوبی بازار در خیابان زند و ضلع شرقی در میدان شهرداری قرار دارد.<ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8196-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84/ «بازار وکیل»، سایت کجارو.]</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
بر اساس اسناد تاریخی هنگامی که کریم‌خان زند برای سرکشی به شهر لار رفته بود، با دیدن بازار قیصریۀ لار، تصمیم گرفت که در شیراز، بازار بزرگی بسازد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8196-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84/ «بازار وکیل»، سایت کجارو.]</ref> ساخت بازار وکیل در سال 1137ش در محوطۀ وسیعی میان ارگ و اندرونی و با همکاری گروهی از معماران، صنعت‌گران و استادکاران معروف آن روزگار آغاز <ref> [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref> و پس از بیست سال تکمیل شد.<ref> [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref> برخی معتقدند که از دوران صفوی بازاری در این مکان بوده و کریم‌خان | بر اساس اسناد تاریخی هنگامی که کریم‌خان زند برای سرکشی به شهر لار رفته بود، با دیدن بازار قیصریۀ لار، تصمیم گرفت که در شیراز، بازار بزرگی بسازد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8196-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84/ «بازار وکیل»، سایت کجارو.]</ref> ساخت بازار وکیل در سال 1137ش در محوطۀ وسیعی میان ارگ و اندرونی و با همکاری گروهی از معماران، صنعت‌گران و استادکاران معروف آن روزگار آغاز <ref> [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref> و پس از بیست سال تکمیل شد.<ref> [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref> برخی معتقدند که از دوران صفوی بازاری در این مکان بوده و کریم‌خان همان را توسعه داده است.<ref> [https://utravs.com/umag/Shoping/Introduction-Of-Shiraz-Vakil-Bazaar جعفری، «بازار وکیل شیراز»، مجله گردشگری یومگ.]</ref> فرصت‌الدوله شیرازی در کتاب شیرازنامه یا آثار عجم، به وصف بازار وکیل شیراز پرداخته است.<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref> | ||
==معماری== | ==معماری== | ||
مساحت بازار وکیل حدود 21840 متر مربع است.<ref> [https://www.sepehrseir.com/attraction/1237 «بازار وکیل»، سایت سپهرسیر.]</ref> این بازار با الهام از معماری بازار قیصریه اصفهان طراحی شده است. بنای بازار از جنس گچ، آجر و آهک ساخته شده است و ستون‌هایی از جنس سنگ تراشیده، ساختمان آن را به یکی از مستحکم‌ترین بناهای آن دوران تبدیل کرده است که در طول زمان، هیچ زلزله‌ای مشکلی برایش ایجاد نکرده است.<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ،.]</ref> | مساحت بازار وکیل حدود 21840 متر مربع است.<ref> [https://www.sepehrseir.com/attraction/1237 «بازار وکیل»، سایت سپهرسیر.]</ref> این بازار با الهام از معماری بازار قیصریه اصفهان طراحی شده است. بنای بازار از جنس گچ، آجر و آهک ساخته شده است و ستون‌هایی از جنس سنگ تراشیده، ساختمان آن را به یکی از مستحکم‌ترین بناهای آن دوران تبدیل کرده است که در طول زمان، هیچ زلزله‌ای مشکلی برایش ایجاد نکرده است.<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ،.]</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
راسته‌های اصلی بازار به شرح زیر است: | راسته‌های اصلی بازار به شرح زیر است: | ||
* راستۀ شمالی تا چهارسو با ۴۸ طاق با 82 حجره به نام بازار | * راستۀ شمالی تا چهارسو با ۴۸ طاق با 82 حجره به نام بازار کلاهدوزان؛<ref> [http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref> | ||
* | * راستۀ جنوبی با چهل طاق به نام بازار بزازان (پارچه‌فروشان)؛<ref> [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref> | ||
* راستۀ شرقی با نوزده طاق به نام بازار علاقه‌بندان (در زمان گذشته به تولید و فروش انواع روبان، نوار ابریشمی، نخ و… می‌پرداخت؛ اما در حال حاضر راسته شرقی، مرکز فروش فرش شده است)<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref> | * راستۀ شرقی با نوزده طاق به نام بازار علاقه‌بندان (در زمان گذشته به تولید و فروش انواع روبان، نوار ابریشمی، نخ و… می‌پرداخت؛ اما در حال حاضر راسته شرقی، مرکز فروش فرش شده است)؛<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref> | ||
* راستۀ غربی با یازده طاق به نام بازار ترکش‌دوزان (مرکز فروش انواع دست بافت و زیرانداز است)<ref>[http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref> | * راستۀ غربی با یازده طاق به نام بازار ترکش‌دوزان (مرکز فروش انواع دست بافت و زیرانداز است)؛<ref>[http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref> | ||
* در غرب راستۀ جنوبی، بازار دیگری به نام بازار شمشیرگران وجود دارد که در آن انواع پارچه‌های دستباف عشایر یافت می‌شود.<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref> | * در غرب راستۀ جنوبی، بازار دیگری به نام بازار شمشیرگران وجود دارد که در آن انواع پارچه‌های دستباف عشایر یافت می‌شود.<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref> | ||
* بازار وکیل، پنج کاروانسرای به نسبت وسیع و پیوسته به راسته‌ها دارد که انبارها و حجره‌های بازرگانان و کارگاه‌های و صنعت‌گران در آنها قرار گرفته است.<ref> [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن .]</ref> | * بازار وکیل، پنج کاروانسرای به نسبت وسیع و پیوسته به راسته‌ها دارد که انبارها و حجره‌های بازرگانان و کارگاه‌های و صنعت‌گران در آنها قرار گرفته است.<ref> [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن .]</ref> | ||