رقص لری: تفاوت میان نسخه‌ها

رقص لری (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۸ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۶:۳۲

۴٬۲۶۰ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۸ اکتبر ۲۰۲۲

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

سمیه عزیزی

۱۱۳

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 '''<big>رقص لُری</big>'''، حماسی‌ترین رقص جمعی در ایران که برگرفته از طبیعت است.
 رقص لری، با پیشنۀ کهن و تاریخی، در مراسم جشن و شادی اقوام لُر به‌صورت گروهی بین زنان و مردان همراه با موسیقی محلی برپا می‌شود.
 ==تاریخچه==
-در دورۀ مادها، برای نمایش دادن چگونگی جنگ‌ها، از حرکت دست همراه با دستمال به‌صورت آرام یا تند، استفاده می‌کردند. به‌واسطۀ این حرکت‌ها، پادشاه از شروع جنگ یا حمله به دشمن، با‌خبر می‌شد. در رقص لُری، یک پا به عقب گذاشتن و با سرعت دو پا را جلو آوردن به این معنی بود که اگر در جنگ، یک قدم عقب‌نشینی شده، ولی با سرعت، دو قدم، حمله کرده‌اند. رقص لُری، حماسی‌ترین نوع رقص در طول تاریخِ ایران  است. تصویرِ انسان‌های در حال رقص، روی سفال‌های کشف شده و مفرغ‌های نگهداری شده در موزۀ لوور،  نشان‌گر از پیشینۀ رقص لری در سال 612 قبل از  میلاد است.
+در دورۀ مادها، برای نمایش دادن چگونگی جنگ‌ها، از حرکت دست همراه با دستمال به‌صورت آرام یا تند، استفاده می‌کردند. به‌واسطۀ این حرکت‌ها، پادشاه از شروع جنگ یا حمله به دشمن، با‌خبر می‌شد. در رقص لُری، یک پا به عقب گذاشتن و با سرعت دو پا را جلو آوردن به این معنی بود که اگر در جنگ، یک قدم عقب‌نشینی شده، ولی با سرعت، دو قدم، حمله کرده‌اند. رقص لُری، حماسی‌ترین نوع رقص در طول تاریخِ ایران<ref>[https://amozeshraghs.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «تاریخچه رقص لری»، وب‌سایت آموزش رقص.]</ref>  است. تصویرِ انسان‌های در حال رقص، روی سفال‌های کشف شده و مفرغ‌های نگهداری شده در موزۀ لوور<ref>[https://abadis.ir/fatofa/%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «رقص‌های لری»، وب‌سایت آبادیس.]</ref>،  نشان‌گر از پیشینۀ رقص لری در سال 612 قبل از  میلاد است<ref>[https://amozeshraghs.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «تاریخچه رقص لری»، وب‌سایت آموزش رقص.]</ref>.
 ==چگونگی==
-رقص لری که در زبان محلی به آن دَس‌گِرِته، باختِه،  چووپی یا بازی می‌گویند، در مراسم جشن و عروسی با آداب خاص، از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و در هر نسل، شیوه‌های قدیمی آن حفظ شده است. در این رقص که به‌صورت جمعی و زنجیروار اجرا می‌شود، افراد به‌واسطۀ نفر اول که به او «سَر‌چووپی یا چووپی‌کِش» می‌گویند، هماهنگ می‌شوند.  «سرچووپی» دستمال رنگی به دست دارد و هدایت‌کنندۀ دستۀ رقص است. او بعد از یک دور سرچوپی‌گری، دستمال را به دیگری داده تا نوبت «چووپی‌کشی» به بقیۀ افراد برسد. هیجان رقص لری، با شاباش تماشاچیان و کِل زدن و هلهلۀ زنان، دوچندان می‌شود و نوازندگان از تار، تُمبک و کمانچه، ساز و دُهل، بهره می‌گیرند. این رقص، با آهنگ کُند آغاز و با آهنگ نیمه‌تُند و تند، اوج گرفته و با آهنگ ملایم به پایان می‌رسد.
+رقص لری که در زبان محلی به آن دَس‌گِرِته، باختِه<ref>[https://lib.eshia.ir/12294/2/66/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D9%84%D8%B1%DB%8C آنی‌زاده، «ختنه و ختنه‌سوران»، ج2، ص66.]</ref>،  چووپی یا بازی می‌گویند، در مراسم جشن و عروسی با آداب خاص، از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و در هر نسل، شیوه‌های قدیمی آن حفظ شده است. در این رقص که به‌صورت جمعی و زنجیروار اجرا می‌شود، افراد به‌واسطۀ نفر اول که به او «سَر‌چووپی یا چووپی‌کِش» می‌گویند، هماهنگ می‌شوند<ref>[https://namnak.com/%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B1%DB%8C-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86.p1644 «رقص‌های لری و ویژگی‌های آن»، وب‌سایت نمناک.]</ref>.  «سرچووپی» دستمال رنگی به دست دارد و هدایت‌کنندۀ دستۀ رقص است. او بعد از یک دور سرچوپی‌گری، دستمال را به دیگری داده تا نوبت «چووپی‌کشی» به بقیۀ افراد برسد. هیجان رقص لری، با شاباش تماشاچیان و کِل زدن و هلهلۀ زنان، دوچندان می‌شود و نوازندگان از تار، تُمبک و کمانچه، ساز و دُهل، بهره می‌گیرند. این رقص، با آهنگ کُند آغاز و با آهنگ نیمه‌تُند و تند، اوج گرفته و با آهنگ ملایم به پایان می‌رسد<ref>[https://vista.ir/w/a/27/ks59i «رقص‌های لری و ویژگی‌های آن»، مجلۀ ویستا.]</ref>.
 ==بازنمایی آیین ایرانی==
-از نظر کارشناسان، هر کدام از حرکت‌ها در رقص لُری، معنایِ آیینی دارد. حرکت‌های دست، پا و دستمال در رقص لُری، نشان از آیین‌های ایرانی دارد. شروع حرکت با پای راست، نشان از ستایشِ راستی است.  حرکت دستمال، یعنی آزادی و کوبیدن دو پا بر روی زمین به معنی اهمیت سرزمین است. در رقص لُری، دست‌ها در دست یا روی شانۀ یکدیگر قرار دارد که به معنای همبستگی و پشت‌هم بودن است.
+از نظر کارشناسان، هر کدام از حرکت‌ها در رقص لُری، معنایِ آیینی دارد. حرکت‌های دست، پا و دستمال در رقص لُری، نشان از آیین‌های ایرانی دارد. شروع حرکت با پای راست، نشان از ستایشِ راستی<ref>[https://golvani.ir/1395/05/%D8%B1%D9%82%D8%B5%E2%80%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «رقص‌های لری را بشناسید»، پایگاه خبری گلونی.]</ref> است.  حرکت دستمال، یعنی آزادی و کوبیدن دو پا بر روی زمین به معنی اهمیت سرزمین است. در رقص لُری، دست‌ها در دست یا روی شانۀ یکدیگر قرار دارد که به معنای همبستگی و پشت‌هم بودن<ref>[https://amozeshraghs.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «تاریخچه رقص لری»، وب‌سایت آموزش رقص.]</ref> است.
 ==انواع==
-سنگین سَماع، سه‌پا، چوبی، دو‌پا، اِشکاری، رقص دستمال  عشایری، چپی  و شانه‌شَکی،  از جمله انواع رقص لری است و هر کدام، ویژگی‌هایی دارند:
+سنگین سَماع، سه‌پا، چوبی، دو‌پا، اِشکاری، رقص دستمال<ref>[https://amozeshraghs.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «تاریخچه رقص لری»، وب‌سایت آموزش رقص.]</ref>  عشایری، چپی<ref>[https://golvani.ir/1395/05/%D8%B1%D9%82%D8%B5%E2%80%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «رقص‌های لری را بشناسید»، پایگاه خبری گلونی.]</ref>  و شانه‌شَکی<ref>[https://lib.eshia.ir/12294/2/66/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D9%84%D8%B1%DB%8C آنی‌زاده، «ختنه و ختنه‌سوران»، ج2، ص66.]</ref>،  از جمله انواع رقص لری است و هر کدام، ویژگی‌هایی دارند:
-سنگین سما: سنگین سماع که در گویش محلی سنگین سما گفته می‌شود، رقصی گروهی  و آرام، همراه با موسیقی ملایم است که بیشتر افراد با سن بالا به این نوع رقص تمایل دارند.
+سنگین سما: سنگین سماع که در گویش محلی سنگین سما گفته می‌شود، رقصی گروهی<ref>[https://amozeshraghs.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «تاریخچه رقص لری»، وب‌سایت آموزش رقص.]</ref>  و آرام، همراه با موسیقی ملایم است که بیشتر افراد با سن بالا به این نوع رقص تمایل دارند<ref>[https://golvani.ir/1395/05/%D8%B1%D9%82%D8%B5%E2%80%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «رقص‌های لری را بشناسید»، پایگاه خبری گلونی]</ref>.
 سه‌پا: حرکات بدن در این نوع رقص از رقص سنگین سما، تند‌تر است.
 رقص چوب: رقص دو نفره همراه با زدن چوب‌های کوچک و ظریف به همدیگر.
 دو‌پا: رقصی تندتر از سه‌پا و مخصوص جوانان.
 اشکاری: رقص چهار‌نفره و روبروی یکدیگر که گاهی با پاره کردن دُهُل، همراه است.
-رقص دستمال: رقصی پُرجنب‌وجوش و مخصوص لُرهای بختیاری و جنوبی.
+رقص دستمال: رقصی پُرجنب‌وجوش و مخصوص لُرهای بختیاری و جنوبی<ref>[https://amozeshraghs.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «تاریخچه رقص لری»، وب‌سایت آموزش رقص.]</ref>.
 عشایری: به این نوع رقص، در گویش محلی «اوشاری» گفته می‌شود. این رقص قدیمی و معروف به پاپی سلیمانی است.
-چپی: رقص یک پا و تندترین نوع رقص است که سنگینی بدن روی یک پا می‌افتد.
+چپی: رقص یک پا و تندترین نوع رقص است که سنگینی بدن روی یک پا می‌افتد<ref>[https://golvani.ir/1395/05/%D8%B1%D9%82%D8%B5%E2%80%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «رقص‌های لری را بشناسید»، پایگاه خبری گلونی.]</ref>.
-شانه‌شَکی: در گویش محلی به این نوع رقص «شونه‌شَکی»، گفته می‌شود که با ترانه‌های غنایی و عاشقانه همراه است.
+شانه‌شَکی: در گویش محلی به این نوع رقص «شونه‌شَکی»، گفته می‌شود که با ترانه‌های غنایی و عاشقانه همراه<ref>[https://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%87%D9%86%D8%B1-6/820189-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%84%D8%B1%DB%8C-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B5%D9%88%D8%AA «یادی از ترانه‌‌ها و موسیقی لری»، خبرگزاری ایلنا.]</ref> است.
 ==ویژگی‌ها==
 از نظر کارشناسان، رقص لری دارای ویژگی‌های زیر است:
--به صورت جمعی، دایره‌وار و هماهنگ با نوازنده؛
+-به صورت جمعی، دایره‌وار و هماهنگ با نوازنده<ref>[https://golvani.ir/1395/05/%D8%B1%D9%82%D8%B5%E2%80%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «رقص‌های لری را بشناسید»، پایگاه خبری گلونی.]</ref>؛
 -هماهنگی و تناسب ضرب موسیقی با حرکات بدن؛
 -هیجان همراه با تند و کند شدن حرکت دست و پا؛
 - تقویت روحیه ایستادگی و ایجاد همبستگی و اتحاد بین اقوام؛
--رهاییِ ذهن از مشغله‌های زندگی و تخلیۀ فشارهای روحی؛
+-رهاییِ ذهن از مشغله‌های زندگی و تخلیۀ فشارهای روحی<ref>[https://namnak.com/%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B1%DB%8C-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86.p1644 «رقص‌های لری و ویژگی‌های آن»، وب‌سایت نمناک.]</ref>؛
 - همراه بودن رقص لُری با نواختن سرنا و دهل؛
-- ایجاد حس نشاط و شادابی.
+- ایجاد حس نشاط و شادابی<ref>[https://amozeshraghs.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «تاریخچه رقص لری»، وب‌سایت آموزش رقص.]</ref>.
 ==دستمالِ رقص==
-در رقص لری، نفر اول و نفر آخر گروهِ رقص، از دستمال استفاده می‌کنند. به این نوع رقص، دو دستماله هم گفته می‌شود. حرکت دستمال به‌صورت منظم و معنادار است و برای ایجاد شور و هیجان به‌کار می‌رود.  رنگ دستمال رقص، رنگارنگ و نماد پرچم است.
+در رقص لری، نفر اول و نفر آخر گروهِ رقص، از دستمال استفاده می‌کنند. به این نوع رقص، دو دستماله هم گفته می‌شود. حرکت دستمال به‌صورت منظم و معنادار است و برای ایجاد شور و هیجان به‌کار می‌رود<ref>[https://lastsecond.ir/blog/9826-napkins-in-local-dances «انواع دستمال رقص در اقوام ایرانی»، وبلاگ لست سکند.]</ref>.  رنگ دستمال رقص، رنگارنگ و نماد پرچم<ref>[https://golvani.ir/1395/05/%D8%B1%D9%82%D8%B5%E2%80%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B1%DB%8C/ «رقص‌های لری را بشناسید»، پایگاه خبری گلونی.]</ref> است.
 ==دیدگاه فقهی==
-از نظر مراجع دینی، رقص لری، یکی از انواع رقص است و اگر همراه با تحریک شهوت و کار حرام باشد، از نظر شرعی، حرام است. فقیهان، تفاوتی میان رقص سنتی و مُدرن و همچنین رقص انفرادی و جمعی، نمی‌گذارند.
+از نظر مراجع دینی، رقص لری، یکی از انواع رقص است و اگر همراه با تحریک شهوت و کار حرام باشد، از نظر شرعی، حرام است. فقیهان، تفاوتی میان رقص سنتی و مُدرن و همچنین رقص انفرادی و جمعی، نمی‌گذارند<ref>[https://hadana.ir/%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B1%D9%82%D8%B5-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C/ «حکم رقص محلی و سنتی»، وبگاه هدانا.]</ref>.
 ==پانویس==