قوامیت مردان بر زنان در آموزه‌های اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
قوامیت مردان بر زنان در آموزه‌های اسلامی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۹ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۵۹
، ۹ نوامبر ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==قلمرو قوامیت== | ==قلمرو قوامیت== | ||
دربارۀ گسترۀ قوامیت، دیدگاه‌های متفاوتی میان فقها و اندیشمندان مسلمان شکل گرفته است؛ مهم‌ترین این دیدگاه‌ها عبارت است از: | دربارۀ گسترۀ قوامیت، دیدگاه‌های متفاوتی میان فقها و اندیشمندان مسلمان شکل گرفته است؛ مهم‌ترین این دیدگاه‌ها عبارت است از: | ||
# ولایت مطلق مردان بر زنان در محیط خانواده و جامعه؛ | |||
# ولایت مردان تنها در محیط خانه با تمام ابعاد آن؛ | |||
# ولایت مردان تنها در بعد اقتصادی؛ | |||
# ولایت اجمالی.<ref>[https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=17502&fn=970cfa9d18cf7d49154e77892dce92c6.pdf زاهدی فر و همکاران، «بررسي و تحليل آيه شريفه «الرجال قوامون علی النساء»»، 1393ش، ص 97-93]؛ [https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=7219&fn=b463bc45d9d3eda519351cc14f0367be.pdf سلطانی، «نگاهي به آيه 34 سوره نساء»، 1387ش، ص12]؛ [https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=9258&fn=374040624f3b83a7081e46d13dfb5e6e.pdf عظیم‌زاده اردبیلی، «قوامیت مرد از نگاه قرآن کریم و کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان»، 1387ش، ص24]؛ [https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=15345&fn=ba30dccc6427cb421bfed0ef90a04ccc.pdf قربان‌نیا و حافظی، «تصویر ریاست مرد بر خانواده درآینه وحی»، 1390ش، ص39.] </ref> | |||
==مصادیق قوامیت در فقه== | ==مصادیق قوامیت در فقه== | ||
قوامیت نوعی ولایت است، به این معنا که در برخی تصرفاتِ زن، اذن شوهر شرط بوده<ref>[https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=11234&fn=ed30aab9e49a873de64e9626d1f2068d.pdf دهقان، «ماهيت قواميت شوهر»، 1389ش، ص16-14].</ref> و مرد می‌تواند بنا‌بر مصلحت، برای تأمین سعادت خانواده از این حق استفاده کند.<ref>[https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=2134&fn=9eb3c6d612655ab1b9e04fb55ce8d935.pdf مهریزی، «سرپرستي و رياست خانواده»، 1380ش، ص29]؛ [https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=15359&fn=c26f6fdcf552c25e6115c4d902e25872.pdf بصیری، «سوء استفاده از سمت ریاست بر خانواده»، 1391ش، ص36].</ref> از جمله مصادیق قوامیت: | قوامیت نوعی ولایت است، به این معنا که در برخی تصرفاتِ زن، اذن شوهر شرط بوده<ref>[https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=11234&fn=ed30aab9e49a873de64e9626d1f2068d.pdf دهقان، «ماهيت قواميت شوهر»، 1389ش، ص16-14].</ref> و مرد می‌تواند بنا‌بر مصلحت، برای تأمین سعادت خانواده از این حق استفاده کند.<ref>[https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=2134&fn=9eb3c6d612655ab1b9e04fb55ce8d935.pdf مهریزی، «سرپرستي و رياست خانواده»، 1380ش، ص29]؛ [https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=15359&fn=c26f6fdcf552c25e6115c4d902e25872.pdf بصیری، «سوء استفاده از سمت ریاست بر خانواده»، 1391ش، ص36].</ref> از جمله مصادیق قوامیت: | ||
* انشاء طلاق توسط مرد؛ | |||
* لزوم اذن شوهر در روزه و حج مستحبی زن؛ | |||
* لزوم اذن شوهر در خروج زن از منزل؛ | |||
* لزوم اذن شوهر در نذر متعلق به اموال زن؛ | |||
* لزوم اذن شوهر در قَسم و صدقه. <ref>[https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=11234&fn=ed30aab9e49a873de64e9626d1f2068d.pdf دهقان، «ماهيت قواميت شوهر»، 1389ش، ص18].</ref> | |||
==فلسفه قوامیت== | ==فلسفه قوامیت== | ||
ویژگی‌‌ها و تفاوت‌های جسمی و روان‌شناختی مردان و زنان، تدبیری الهی در جهت حفظ و تدام زندگی خانوادگی است. <ref>[https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=12616&fn=b8a53734c7375663b7b1705cff2fe838.pdf نصیری، «فلسفه و گستره قيوميت مردان بر زنان در نظام خانواده»، 1389ش، ص80]. </ref> ویژگی‌های متفاوت زن و مرد، موجب پاسخ‌گویی به نیاز طبیعی و فطری هر یک بوده و در واقع، فلسفه واگذاری تکالیف شرعی در زندگی زناشویی است. <ref>[http://jqr.isca.ac.ir/article_22332_f7f08886e1874bce4f639265750ab7b3.pdf سجادی، «قوامیت مردان بر زنان در خانواده»، 1380ش، ص14.]</ref> | ویژگی‌‌ها و تفاوت‌های جسمی و روان‌شناختی مردان و زنان، تدبیری الهی در جهت حفظ و تدام زندگی خانوادگی است. <ref>[https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=12616&fn=b8a53734c7375663b7b1705cff2fe838.pdf نصیری، «فلسفه و گستره قيوميت مردان بر زنان در نظام خانواده»، 1389ش، ص80]. </ref> ویژگی‌های متفاوت زن و مرد، موجب پاسخ‌گویی به نیاز طبیعی و فطری هر یک بوده و در واقع، فلسفه واگذاری تکالیف شرعی در زندگی زناشویی است. <ref>[http://jqr.isca.ac.ir/article_22332_f7f08886e1874bce4f639265750ab7b3.pdf سجادی، «قوامیت مردان بر زنان در خانواده»، 1380ش، ص14.]</ref> | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
==آسیب‌های بی‌توجهی به قوامیت مردان== | ==آسیب‌های بی‌توجهی به قوامیت مردان== | ||
بی‌توجهی به قوامیت، آسیب‌هایی را در پی دارد. از جمله: | بی‌توجهی به قوامیت، آسیب‌هایی را در پی دارد. از جمله: | ||
# شکست استعدادها و شخصیت مرد؛ | |||
# تاثیر منفی عمیق در روان و تربیت فرزندان؛ | |||
# کاهش همکاری و روابط عاطفی میان زوجین؛ | |||
# سوء استفاده سرمایه‌داران از زنان در بازار کار؛ | |||
# نادیده‌انگاری تفاوت‌های جنسیتی؛ | |||
# تزلزل بنیان خانواده و افزایش آمار طلاق.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1657077398-9713-26-4.pdf رستگار و همکاران، «تاثیر و نقش قوامیت مرد در خانواده بر تربیت فرزند؛ با رویکرد روانشناسی مثبت»، 1400ش، ص62].</ref> | |||
==فمینیسم و قوامیت== | ==فمینیسم و قوامیت== | ||
در رویکرد فمینیستی، به بهانۀ ایجاد تشابه کامل میان زن و مرد و با تأکید بر حق اجتماعی و خانوادگی زنان، قوامیت مردان و تلاش‌های اقتصادی آنان، نادیده گرفته شده و آثار ویرانگر و زیان‌باری بر خانواده و جامعه تحمیل کرده است. پژوهشگران، مواردی مانند افزایش تنبلی، افسردگی و خودکشی را از آثار این سیاست برای زنان دانسته‌اند. <ref>[https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=12628&fn=c4b822930a277d470cc0c43345d057f3.pdf علیجانی، «بررسی تطبیقی «قوامیت» و «تنبیه زنان» در تفاسیر فریقین»، 1389ش، ص139.]</ref> برخی فمینیست‌های مسلمان نیز این انگاره را مطرح کرده‌اند که عدالت درون یک نظام مردسالار هرگز محقق نمی‌شود و باید پیام اصیل اسلام را تبیین کرد. <ref>[http://iscw.isqs.ir/article_249683_b8f6855ad5fa8a0bc6a805044b7192aa.pdf هدایت‌زاده و پیروز، «تبیین و ارزیابی آراء فمینیست‌های اسلامی پیرامون آیه ۴۳ سوره نساء؛ مطالعه موردی دیدگاه اسما بارلاس»، 1399ش، ص419.]</ref> | در رویکرد فمینیستی، به بهانۀ ایجاد تشابه کامل میان زن و مرد و با تأکید بر حق اجتماعی و خانوادگی زنان، قوامیت مردان و تلاش‌های اقتصادی آنان، نادیده گرفته شده و آثار ویرانگر و زیان‌باری بر خانواده و جامعه تحمیل کرده است. پژوهشگران، مواردی مانند افزایش تنبلی، افسردگی و خودکشی را از آثار این سیاست برای زنان دانسته‌اند. <ref>[https://lib.wrc.ir/Download.php?ID=12628&fn=c4b822930a277d470cc0c43345d057f3.pdf علیجانی، «بررسی تطبیقی «قوامیت» و «تنبیه زنان» در تفاسیر فریقین»، 1389ش، ص139.]</ref> برخی فمینیست‌های مسلمان نیز این انگاره را مطرح کرده‌اند که عدالت درون یک نظام مردسالار هرگز محقق نمی‌شود و باید پیام اصیل اسلام را تبیین کرد. <ref>[http://iscw.isqs.ir/article_249683_b8f6855ad5fa8a0bc6a805044b7192aa.pdf هدایت‌زاده و پیروز، «تبیین و ارزیابی آراء فمینیست‌های اسلامی پیرامون آیه ۴۳ سوره نساء؛ مطالعه موردی دیدگاه اسما بارلاس»، 1399ش، ص419.]</ref> | ||