منقبت‌خوانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''منقبت‌خوانی،'''</big> آیین مذهبی در ستایش خدا، پیامبر و امامان در افغانستان. منقبت‌خوانی، یکی از آداب‌ورسوم شیعیان افغانستان است که در شهرهای کابل و هرات رواج بیشتری دارد. این آیین، معارف دین و اوصاف پیشوایان را با هنر شعر و مهارت صدا، تبل...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
===1. منقبت:=== | ===1. منقبت:=== | ||
منقبت به هنر، ستودگی، کارهای نیک و آنچه سبب ستایش و مایۀ فخر و مباهات است، گفته می‌شود.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%85%D9%86%D9%82%D8%A8%D8%AA دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ منقبت، وب‌سایت واژه‌یاب.]</ref> | |||
===2. منقبت‌خوان:=== | ===2. منقبت‌خوان:=== | ||
کسی است که اوصاف و نیکی‌ها و یا مراثی پیامبر و ائمه را با زبان شعر و صدای خوش، بیان می‌کند.<ref>[[صادق، «مقبت خوانی»، وبلاگ نواهای اخلاصمند. |صادق، «مقبت خوانی»، وبلاگ نواهای اخلاصمند.]]</ref> | |||
===3. منقبت‌خوانی:=== | ===3. منقبت‌خوانی:=== | ||
گونه‌ای از ستایشگری مذهبی و روایات حماسی، آئینی، مذهبی و هنری است که در مقام ستایش خداوند، پیامبر و امامان شیعه اجرا می‌شود.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5557337/%D9%85%D9%86%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA «منقبت‌خوانی در کشوری غیر از افغانستان رایج نیست»، خبرگزاری مهر.]</ref> | |||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
مراسم منقبت‌خوانی یکی از آیین‌های مذهبی و سنتی شیعیان در سراسر افغانستان است که تاریخ دقیق آغاز، رشد و گسترش آن روشن نیست؛ اما این آیین در شهر کابل، بیشتر از جاهای دیگر سابقه و رواج دارد. برخی معتقدند که رسم منقبت‌خوانی اولین‌بار از منطقۀ چِنداوُل کابل آغاز شده و در مناطق دیگر نیز گسترش پیدا کرده است. آیین منقبت‌خوانی همواره تحت تأثیر شرایط سیاسی زمانه و نگاه حاکمان وقت در افغانستان بوده است؛ برای مثال، در زمان عبدالرحمن، منقبت‌خوان‌ها تحت پیگرد و شکنجه قرار گرفته و کشته می‌شدند. کمونیست‌ها نیز با مجالس منقبت‌خوانی میانۀ خوبی نداشته و مکان‌های آن را می‌بستند، اما در دوران حاکمیت نظام جمهوری اسلامی، مراسم منقبت‌خوانی بیشتر از هر زمان دیگر، گسترش پیدا کرد و به اوج خود رسید.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5557337/%D9%85%D9%86%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA «منقبت‌خوانی در کشوری غیر از افغانستان رایج نیست»، خبرگزاری مهر.]</ref> | مراسم منقبت‌خوانی یکی از آیین‌های مذهبی و سنتی شیعیان در سراسر افغانستان است که تاریخ دقیق آغاز، رشد و گسترش آن روشن نیست؛ اما این آیین در شهر کابل، بیشتر از جاهای دیگر سابقه و رواج دارد. برخی معتقدند که رسم منقبت‌خوانی اولین‌بار از منطقۀ چِنداوُل کابل آغاز شده و در مناطق دیگر نیز گسترش پیدا کرده است. آیین منقبت‌خوانی همواره تحت تأثیر شرایط سیاسی زمانه و نگاه حاکمان وقت در افغانستان بوده است؛ برای مثال، در زمان عبدالرحمن، منقبت‌خوان‌ها تحت پیگرد و شکنجه قرار گرفته و کشته می‌شدند. کمونیست‌ها نیز با مجالس منقبت‌خوانی میانۀ خوبی نداشته و مکان‌های آن را می‌بستند، اما در دوران حاکمیت نظام جمهوری اسلامی، مراسم منقبت‌خوانی بیشتر از هر زمان دیگر، گسترش پیدا کرد و به اوج خود رسید.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5557337/%D9%85%D9%86%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA «منقبت‌خوانی در کشوری غیر از افغانستان رایج نیست»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
==آداب‌ورسوم== | ==آداب‌ورسوم== | ||
===1. خلیفۀ مجلس=== | ===1. خلیفۀ مجلس=== | ||
مدیریت مراسم منقبت‌خوانی، به عهدۀ یک نفر بزرگ یا موسفید است که «خلیفۀ مجلس» خوانده می‌شود. مراسم با گفتن ذکر صلوات توسط خلیفۀ مجلس آغاز شده و با دعای او نیز پایان می‌یابد. همچنین، خلیفۀ مجلس نوبت منقبت‌خوانی را اعلام می‌کند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5557337/%D9%85%D9%86%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA «منقبت‌خوانی در کشوری غیر از افغانستان رایج نیست»، خبرگزاری مهر.]</ref> | |||
===2.عصای منقبت‌خوانی=== | ===2.عصای منقبت‌خوانی=== | ||
چوبی که منقبت‌خوان در هنگام خواندن شعر و منقبت، در دست می‌گیرد، به عصا یا چوب منقبت‌خوانی مشهور است. عصا، در دست خلیفۀ مجلس است که منقبت‌خوان بعد از شروع مراسم، با آداب خاص از دست او می‌گیرد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5557337/%D9%85%D9%86%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA «منقبت‌خوانی در کشوری غیر از افغانستان رایج نیست»، خبرگزاری مهر.]</ref> | |||
===3. اول‌خوان=== | ===3. اول‌خوان=== | ||
اول‌خوان کسی است که بعد از صلوات خلیفه، به‌عنوان اولین منقبت‌خوان، نزد خلیفه رفته، عصای منقبت‌خوانی را از او می‌گیرد و آیین منقبت‌خوانی را شروع می‌کند. بعضی از اول‌خوان‌ها، دست خلیفه را نیز می‌بوسند و عصا را پیش روی خود گرفته، مؤدب می‌ایستند. اول‌خوان از حمد خدا شروع کرده و بعد از خواندن چند بیت یا یک غزل کامل، قصیده می‌خواند. وقتی منقبت‌خوانی را تمام کرد، عصا را به خلیفه تحویل داده و نوبت به منقبت‌خوان دوم می‌رسد. مراسم به‌همین ترتیب ادامه پیدا می‌کند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5557337/%D9%85%D9%86%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA «منقبت‌خوانی در کشوری غیر از افغانستان رایج نیست»، خبرگزاری مهر.]</ref> | اول‌خوان کسی است که بعد از صلوات خلیفه، به‌عنوان اولین منقبت‌خوان، نزد خلیفه رفته، عصای منقبت‌خوانی را از او می‌گیرد و آیین منقبت‌خوانی را شروع می‌کند. بعضی از اول‌خوان‌ها، دست خلیفه را نیز می‌بوسند و عصا را پیش روی خود گرفته، مؤدب می‌ایستند. اول‌خوان از حمد خدا شروع کرده و بعد از خواندن چند بیت یا یک غزل کامل، قصیده می‌خواند. وقتی منقبت‌خوانی را تمام کرد، عصا را به خلیفه تحویل داده و نوبت به منقبت‌خوان دوم می‌رسد. مراسم به‌همین ترتیب ادامه پیدا می‌کند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5557337/%D9%85%D9%86%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA «منقبت‌خوانی در کشوری غیر از افغانستان رایج نیست»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||