شهادت: تفاوت میان نسخه‌ها

شهادت کشته شدن در راه خدا و بهترین راه ملاقات با او است که در احادیث از آن به‌عنوان بالاترین نیکی و گرامی‌ترین مرگ یاد شده است. بر اساس آموزه‌های اسلام، شهیدان بعد از پیامبران، امامان و عالمان حق شفاعت دارند. شهید در گفتمان انقلاب اسلامی، به کسی گفته می‌شود که در راه دفاع از دستاوردهای انقلاب، استقلال کشور و مقابله با تهدیدهای دشمن، جان خود را فدا کند. در جمهوری اسلامی ایران، روز ۲۲ اسفند روز شهید نامیده شده است.

واژة «شهادت» به‌معنای حضور همراه با مشاهده است<ref>اصفهانی، المفردات في غريب القرآن، 1412ق، ص465؛ قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۷۴.</ref>  و در فرهنگ مسلمانان، به‌معنای کشته شدن در راه خدا است.<ref>عبدالمنعم، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، 1419ق، ج۲، ص۳۴۶.</ref>  از این منظر، هر کس که هنگام انجام وظیفة الهی و انسانی خود از دنیا برود، شهید است؛ اما در معنای خاص به مسلمانی که در میدان جنگ با کافران کشته ‌شود، شهید می‌گویند.<ref>عبدالمنعم، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، 1419ق، ج۲، ص۳۴۶.</ref>  در احادیث آمده است که اگر کسی در مسیر طلب علم از دنیا برود،<ref>قمی، سفينة البحار، 1344ش، ج1، ماده «شهد».</ref>  یا با معرفت به خدا، پیامبر و ائمه در بستر بیماری از دنیا برود<ref>سیدرضی، نهج البلاغة، خطبه 190، 1374ش، ص283</ref>  و یا برای دفاع از مال و ناموس خود، ایستادگی کند و کشته شود، در زمرۀ شهید است و اجر شهید را می‌برد.<ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1384ش، ج۲، ص۱۵۱۶ و ۱۵۱۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۹ش، ج۲۱، ص۴۰۷-۴۰۸.</ref>

• شاهد اعمال دیگران در روز قیامت.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۷۷.</ref>

در آیات قرآن و روایات، آثاری برای شهادت ذکر شده است:

شهادت‌، همواره مقبول و محبوب امامان شیعه بوده است. امام علی، هنگام شهادتش ابراز رستگاری می‌کند<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۲، ص۲۳۹.</ref>  و از لقب‌های مشهور امام حسین، «سیّدالشّهداء» است.<ref>العروسى الحویزی، تفسیر نور الثّقلین، 1383ق، ج۱، ص۵۱۷.</ref>  شیعیان با تکیه بر روایات، معتقدند که همة امامان شیعه با شهادت از دنیا رفته‌اند.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۲۷، ص۲۱۷؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ ق، ج۲، ص۲۰۹.</ref>

در نظر '''علامه طباطبایی'''، حقایق اعمال و معانى نفسانیه، خیر و شر، شقاوت و سعادت، کفر و ایمان و مانند اینها، با حواس عادى قابل درک نیست و تنها با قلوب درک مى‏شوند؛ اما شهیدان به ادراکى مى‏رسند که بر آنها اشراف یافته و در کنارشان حضور دارند.

از نظر '''شهید مطهری'''، منطق شهید با منطق افراد معمولى قابل سنجش نیست. منطق او والا و آمیخته با عشق است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/138534/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%A7%D9%88%D8%AC-%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86- مردانی، «شهادت، اوج تعالى انسان»، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref>  

'''امام خمینی'''، شهادت در راه خدا را تضمین‌کنندة پیروزی اسلام و رسوایی دشمنان دانسته ‌است. او معتقد است که برنامۀ اسلام از زمان نزول قرآن تاکنون بر شهادت استوار بوده است و هر قطره خونِ شهید که بر زمین ریخته می‌شود، انسان‌های مصمم‌تر و مبارزی به وجود می‌آیند. راه شهادت از بین رفتنی نیست و تمام ملت‌ها و آیندگان از راه این شهیدان پیروی خواهند کرد.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/733601/%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%E2%80%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%86%D8%B2%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF «سخنان امام‌ در مورد دفاع‌ مقدس و منزلت ‌شهید»، وب‌سایت تابناک.]</ref>  

'''آیت‌الله خامنه‌ای'''، عزت، عظمت و اقتدار معنوی نظام اسلامی و ملت مسلمان ایران در مقابل ابرقدرت‌های جهان را ثمرة خون شهیدان دانسته و این سنت الهی را افتخاری می‌داند که به‌وسیلة آن، نظام اسلامی احیا می‌شود.<ref>[https://tebyan.net/newindex.aspx/desktopmodules/archive/miscellaneous/workingwithtebyan/2011/6/webservices/comment/comments.asmx/index.aspx?pid=7864 «شهادت از دیدگاه مقام معظم رهبری»، وب‌سایت تبیان.]</ref>

در جمهوری اسلامی ایران، شهید به کسی گفته می‌شود که در راه دفاع از دستاوردهای انقلاب، بنیان نظام اسلامی، استقلال کشور و مقابله با تهدیدهای دشمن، جان خود را فدا کند.<ref>[https://www.isna.ir/news/93031708120/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AA%D8%B9%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%82-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D8%A7%DB%8C%D8%AB%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA-%D8%B4%D8%AF «آیین‌نامه تعیین و احراز مصادیق شهید و ایثارگر ابلاغ شد»، گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).]</ref>  از سال ۱۳۵۷ش تا ابتدای سال ۱۴۰۰ش، تقریباً ۲۲۰ هزار نفر شهید شده‌اند.<ref>[https://www.isna.ir/news/99122116190/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «تعداد شهدای ایران چقدر است؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).]</ref>  برای رسیدگی به مسائل خانواده‌های شهداء، سازمان بنیاد شهید در ایران تأسیس شده<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/93093 «قانون اساسنامه بنیاد شهید انقلاب اسلامی»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مرکز شورای اسلامی.]</ref>  و ۲۲ اسفند را روز شهید نامیده‌اند.<ref>[https://www.isna.ir/news/99122116190/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «تعداد شهدای ایران چقدر است؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).]</ref>   

اصطلاحاتی که در جمهوری اسلامی ایران در مورد شهیدان به کار برده می‌شود، عبارت‌اند از:

'''شهید محراب''': امام جمعه‌ای که هنگام برپایی نماز، توسط دشمنان نظام جمهوری اسلامی ترور شود.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%A8 «شهید محراب»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>  

'''شهدای دفاع مقدس''': شهدای ایرانی که در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به شهادت رسیدند.<ref>محمودی، بررسی صبغه عرفانی مناجات‌های شهدای دفاع مقدس، 1395ش، ص۳۵۵ و ۳۵۷.</ref>  

'''شهدای گمنام''': شهدای جنگ ایران و عراق که هویت‌شان مشخص نیست.<ref>[http://basijtabari.rozblog.com/post/1133 «شهید گمنام چیست؟»، وب‌سایت بسیج دانشجویی شهید یحیی‌نژاد.]</ref>  در ایران، بر مزار این شهدا بنایی می‌سازند و مردم در مناسبت‌های مذهبی، مراسم‌هایی در آن مکان‌ها برگزار می‌کنند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/keyword/2393/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%81%D9%82%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D9%84-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%AD «تحلیلی برتدفین پیکرهای طیبه شهدای گمنام درنقاط خاص کشور»، پایگاه کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح.]</ref>  

'''شهدای مدافع حرم''': نیروهایی که جمهوری اسلامی ایران، لبنان، عراق و افغانستان در حمایت از دولت سوریه برای جنگ با داعش اعزام کردند و در آنجا کشته شدند.<ref>[https://www.isna.ir/news/95022012343/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D8%A7%D9%86-%D8%B7%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86 «روایت مشاور فرمانده سپاه کربلای مازندران از خان طومان»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).]</ref>  

'''شهدای سلامت''': افرادی که برای حفظ سلامتی مردم ایران، به‌ویژه در دوران شیوع ویروس کرونا، جان‌شان را از دست داده‌اند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83893557/%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF «شهدای سلامت از امتیازات افراد «در حکم شهید» برخوردار می‌شوند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>