نقش تربیتی پدر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''نقش تربیتی پدر'''</big>؛ وظایف و مسئولیت‌های تعریف‌شده برای جایگاه پدری در خانواده. | <big>'''نقش تربیتی پدر'''</big>؛ وظایف و مسئولیت‌های تعریف‌شده برای جایگاه پدری در خانواده. | ||
نقش تربیتی پدر، در زمان تولد کودک ناچیز و سپس در دوران بلوغ قابل توجه می‌شود. پدر عنصر قدرت و اقتدار در ضمیر فرزندان است؛ به‌گونه‌ای که الگویی بی‌مثال برای رشد و بالندگی پسران و معیاری مناسب از همسری آرمانی در ذهن دختران است. شخصیت فرزند بدون حضور و نقش تربیتی پدر دچار اخلال می‌شود. | نقش تربیتی پدر، در زمان تولد کودک ناچیز و سپس در دوران [[بلوغ]] قابل توجه می‌شود. پدر عنصر قدرت و اقتدار در ضمیر فرزندان است؛ به‌گونه‌ای که الگویی بی‌مثال برای رشد و بالندگی پسران و معیاری مناسب از همسری آرمانی در ذهن دختران است. شخصیت فرزند بدون حضور و نقش تربیتی پدر دچار اخلال می‌شود. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==نقش پدر در مقایسه با نقش مادر== | ==نقش پدر در مقایسه با نقش مادر== | ||
مهم‌ترین مؤلفۀ پرورشی مادر، محبت و در مورد پدر اقتدار او است؛ نظام تربیتی و شخصیتی کودک در ایجاد تعادل میان محبت مادرانه و اقتدار پدرانه شکل می‌گیرد. در سال‌های اول بعد از تولد فرزند، نقش عاطفی مادر پررنگ و نقش پدر اندک است. اما با افزایش سن کودک، نقش پدر نیز فزونی یافته و در هفت سالگی نقش هر دو به یک میزان می‌شود و پس از آن نقش مقتدرانۀ پدر مورد توجه کودک قرار می‌گیرد.<ref> مصدقی نیک، «رابطۀ پدر و کودک»، 1371ش، ص78-79.</ref> | مهم‌ترین مؤلفۀ پرورشی مادر، محبت و در مورد پدر اقتدار او است؛ نظام تربیتی و شخصیتی [[کودک]] در ایجاد تعادل میان محبت مادرانه و اقتدار پدرانه شکل می‌گیرد. در سال‌های اول بعد از تولد فرزند، نقش عاطفی مادر پررنگ و نقش پدر اندک است. اما با افزایش سن کودک، نقش پدر نیز فزونی یافته و در هفت سالگی نقش هر دو به یک میزان می‌شود و پس از آن نقش مقتدرانۀ پدر مورد توجه کودک قرار می‌گیرد. <ref> مصدقی نیک، «رابطۀ پدر و کودک»، 1371ش، ص78-79.</ref> | ||
==نقش پدر در تربیت فرزندان== | ==نقش پدر در تربیت فرزندان== | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
===پس از تولد فرزند=== | ===پس از تولد فرزند=== | ||
پدر از همان لحظه‌های ابتدایی تولد کودک، با حرف‌زدن و در کنار مادر بودن نقش خود را ایفا می‌کند. برای برقراری نقش عاطفی و انس میان پدر و فرزند، لازم است پدر اهتمام ویژه به در | پدر از همان لحظه‌های ابتدایی تولد کودک، با حرف‌زدن و در کنار مادر بودن نقش خود را ایفا می‌کند. برای برقراری نقش عاطفی و انس میان پدر و فرزند، لازم است پدر اهتمام ویژه به در [[آغوش]]گرفتن فرزند، از اوایل تولد داشته باشد تا نوزاد علاوه بر مادر، پدر را نیز مأمنی امن بیابد.<ref> سیرز، نقش پدر در مراقبت و تربیت کودک، ش1400ش، ص15-17.</ref> از بازۀ سنی 18 تا 24 ماهه، نقش پدر به تدریج پررنگ می‌شود و با برقراری ارتباط بهینه با کودک هم موجب استقلال فردی کودک می‌شود و هم با حمایت از مادر، به‌صورت غیرمستقیم در [[تربیت فرزند]] مشارکت می‌کند.<ref> گیلدر و دیگران، چه کسی گهواره را تکان خواهد داد؟، 1389ش، ص84.</ref> نقش پدر در سنین سه تا چهار و به خصوص پس از شش سالگی فوق‌العاده اهمیت می‌یابد.<ref> مصدقی نیک، «رابطۀ پدر و کودک»، 1371ش، ص78.</ref> | ||
==وظایف پدری== | ==وظایف پدری== | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
* '''اجتماعی''': آموختن مهارت‌های اجتماعی،<ref> ایمانی، «جایگاه و نقش پدر در تربیت فرزندان»، 1389ش، ص27</ref> آموزش قوانین حاکم بر جامعه؛ | * '''اجتماعی''': آموختن مهارت‌های اجتماعی،<ref> ایمانی، «جایگاه و نقش پدر در تربیت فرزندان»، 1389ش، ص27</ref> آموزش قوانین حاکم بر جامعه؛ | ||
* | * | ||
* '''مذهبی''': تعالی‌بخشی روح و نفس فرزندان، القای تعالیم دینی، آموختن احکام، نماز و | * '''مذهبی''': تعالی‌بخشی روح و نفس فرزندان، القای تعالیم دینی، آموختن احکام، [[نماز]] و [[قرآن]]، ایجاد پایه‌های عمل به فرائض دینی از خردسالی، عرضۀ عقاید و افکار مذهبی خود؛ | ||
* | * | ||
* '''اقتصادی''': آگاهی‌‌دادن دربارۀ ارزش کار، آشنایی با حرفه‌ها، تشویق فرزندان به فراگیری فنون و آموزش حرفۀ خود، آشنایی فرزندان با انفاق و | * '''اقتصادی''': آگاهی‌‌دادن دربارۀ ارزش کار، آشنایی با حرفه‌ها، تشویق فرزندان به فراگیری فنون و آموزش حرفۀ خود، آشنایی فرزندان با [[انفاق]] و [[صدقه]]دادن؛ | ||
* | * | ||
* '''سیاسی''': آموزش حدود | * '''سیاسی''': آموزش حدود [[آزادی]]، جهان‌بینی، دوستی انسان‌ها، مددکاری، آموزش فنون رزمی، تبیین جایگاه حکومت و ضرورت آن، تبیین نقش فرزندان در جامعۀ انسانی.<ref> قائمی، نقش پدر در تربیت، 1375ش، ص107-130.</ref> | ||
==نقش پدر در تربیت فرزند پسر== | ==نقش پدر در تربیت فرزند پسر== | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
==نقش پدر در تربیت فرزند از دیدگاه اسلام== | ==نقش پدر در تربیت فرزند از دیدگاه اسلام== | ||
از نظر | از نظر [[اسلام]]، پدر سرپرست دینی و معنوی و تعیین‌گر نوع رفتارها و هنجارهای حاکم بر خانه و خانواده است.<ref> قائمی، نقش پدر در تربیت، 1375ش، ص60.</ref> | ||
مؤلفه‌های نقش تربیتی پدر از دیدگاه اسلام عبارت است از: محبت به | مؤلفه‌های نقش تربیتی پدر از دیدگاه [[اسلام]] عبارت است از: [[محبت به فرزند|محبت به فرزندان]]، احترام به مادر، احترام به فرزندان، بازی با فرزند، الگودهی مثبت، آموزش‌های دینی، آموزش‌های عمومی، آموختن ادب، کمک به شکل‌دهی هویت فردی و اجتماعی، آموزش روابط اجتماعی، انتخاب دوست، تربیت شغلی و وظایف مالی.<ref> همتی و فتحی آشتیانی، «ساخت و تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی نقش تربیتی پدر از دیدگاه اسلام»، 1392ش، ص10.</ref> | ||
از میان این مؤلفه‌ها محبت و تکریم کودک، احترام به مادر، الگودهی مثبت و تأمین مالی (برای رفع نیازهای جسمی کودک)، مربوط به همۀ دوره‌های تربیتی دانسته شده است. اما در سایر نقش‌ها، وظایف پدر به‌صورت زمان‌بندی‌شده در سه بازۀ رشد و تربیت کودک متفاوت می‌شود. از تولد تا هفت‌سالگی، وظیفۀ پدر؛ بازی‌کردن و فراهم‌سازی شرایط آن و آموزش غیرمستقیم در قالب داستان، بازی و مسابقه دانسته شده است. در بازۀ سنی 7 تا 14 سال؛ پدر به آموختن ادب و تعلیم اعتقادی یا عمومی فرزند و هر آنچه که برای آینده لازم است بداند، اشتغال دارد. در بازۀ سنی 14 تا 21 سال که شامل مرحلۀ بلوغ و نوجوانی است؛ نقش تربیتی پدر بسیار مهم تلقی شده است و از جمله وظایف او؛ شکل‌دهی شخصیت فردی و اجتماعی، فراهم کردن زمینه‌های شغلی، مسئولیت‌سپاری و مشورت‌کردن با فرزند و در نهایت فراهم‌کردن زمینه ازدواج او گفته شده است.<ref> همتی و فتحی آشتیانی، «ساخت و تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی نقش تربیتی پدر از دیدگاه اسلام»، 1392ش، ص15-17.</ref> پس از طی این سه بازۀ سنی و تربیت مؤثر پدر، طبق حدیثی از پیامبر فرزند به حال خود رها می‌شود.<ref> طبرسی، مکارم‌الاخلاق، 1412ق، ص222. </ref> | از میان این مؤلفه‌ها محبت و تکریم کودک، احترام به مادر، الگودهی مثبت و تأمین مالی (برای رفع نیازهای جسمی کودک)، مربوط به همۀ دوره‌های تربیتی دانسته شده است. اما در سایر نقش‌ها، وظایف پدر به‌صورت زمان‌بندی‌شده در سه بازۀ رشد و تربیت کودک متفاوت می‌شود. از تولد تا هفت‌سالگی، وظیفۀ پدر؛ بازی‌کردن و فراهم‌سازی شرایط آن و آموزش غیرمستقیم در قالب داستان، بازی و مسابقه دانسته شده است. در بازۀ سنی 7 تا 14 سال؛ پدر به آموختن ادب و تعلیم اعتقادی یا عمومی فرزند و هر آنچه که برای آینده لازم است بداند، اشتغال دارد. در بازۀ سنی 14 تا 21 سال که شامل مرحلۀ بلوغ و نوجوانی است؛ نقش تربیتی پدر بسیار مهم تلقی شده است و از جمله وظایف او؛ شکل‌دهی شخصیت فردی و اجتماعی، فراهم کردن زمینه‌های شغلی، مسئولیت‌سپاری و مشورت‌کردن با فرزند و در نهایت فراهم‌کردن زمینه ازدواج او گفته شده است.<ref> همتی و فتحی آشتیانی، «ساخت و تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی نقش تربیتی پدر از دیدگاه اسلام»، 1392ش، ص15-17.</ref> پس از طی این سه بازۀ سنی و تربیت مؤثر پدر، طبق حدیثی از پیامبر فرزند به حال خود رها می‌شود.<ref> طبرسی، مکارم‌الاخلاق، 1412ق، ص222. </ref> | ||
==آیات و روایات در مورد نقش تربیتی پدر== | ==آیات و روایات در مورد نقش تربیتی پدر== | ||
در حدیثی از پیامبر وظیفه پدر، سرپرستی خانواده دانسته شده است که به‌دلیل این مسئولیت مورد پرسش قرار خواهد گرفت.<ref> بخاری، صحیح البخاری، ج4، ص298.</ref> امام سجاد نیز حق فرزند بر پدر را کمک به اطاعت از خدا، محبت به خدا و فراهم کردن زمینۀ ایمان و پاکی فرزند دانسته است.<ref> علی بن حسین، رسالۀ حقوق امام سجاد علیه‌السلام، 1394ش، ص60.</ref> در قرآن نیز آمده که پدر وظیفۀ حفظ خانواده از آتش جهنم را بر عهده دارد.<ref> سورۀ تحریم، آیۀ 6.</ref> | در حدیثی از پیامبر وظیفه پدر، سرپرستی خانواده دانسته شده است که به‌دلیل این مسئولیت مورد پرسش قرار خواهد گرفت.<ref> بخاری، صحیح البخاری، ج4، ص298.</ref> امام سجاد نیز حق فرزند بر پدر را کمک به اطاعت از خدا، محبت به خدا و فراهم کردن زمینۀ ایمان و پاکی فرزند دانسته است.<ref> علی بن حسین، رسالۀ حقوق امام سجاد علیه‌السلام، 1394ش، ص60.</ref> در [[قرآن]] نیز آمده که پدر وظیفۀ حفظ خانواده از آتش جهنم را بر عهده دارد.<ref> سورۀ تحریم، آیۀ 6.</ref> | ||
==آسیب‌های عدم ایفای نقش پدری== | ==آسیب‌های عدم ایفای نقش پدری== | ||