جایگاه دختر در خانواده افغانستانی: تفاوت میان نسخه‌ها

دختر در جامعۀ قبیله‌سالار افغانستانی موجودی آسیب‌پذیر و نیازمند به ‌مراقبت شناخته شده است که در روابط پرتنش جامعه، هزینه‌هایی را بر دوش جامعه و خانواده تحمیل می‌کند.<ref>کاوه، زنان هرات؛ جایگاه و توانمندی زنان در خانواده و حوزۀ عمومی، 1399ش، ص55.</ref>   

خانوادۀ افغانستانی خانواده‌ای مردسالار و سنتی است که مرد به‌صورت طبیعی و دایمی به‌عنوان رییس خانواده و همواره در موقعیت فرادست قرار داشته و زنان و دختران همواره در جایگاه فرمان‌بران و فرودستان شناخته شده‌اند.<ref>کاوه، زنان هرات؛ جایگاه و توانمندی زنان در خانواده و حوزۀ عمومی، 1399ش، ص16.</ref>  احترام و کرامت انسانی دختر تنها از زاویه عاطفی و فرزندی قابل مشاهده است. به همین دلیل دختران در خانوادۀ افغانستانی موجودی ضعیف و قابل ترحم پنداشته شده‌اند که همیشه باید از آنها مراقبت شود. این تفکر در ذهنیت دختران و زنان افغانستانی نیز ریشه دوانیده و آنها بروز و ظهور ضعیفی در جامعه داشته‌اند.<ref>[http://irdiplomacy.ir/fa/news/2017215/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86 باقری، «نگاهی جامعه‌شناختی به جایگاه زنان در جامعه افغانستان در حکومت دوم طالبان»، دیپلماسی ایرانی.]</ref>  

گل بولو گل بولویه دختر *** دوسال خانه پدر میمویه(مهمانه) دختر

دوسال خانه پدر میمو چه باشد *** آخر کار سنگ پلخویه(پلخمان) دختر

دختر در خانوادۀ افغانستانی هرچند موجود فرودست و به‌تعبیر افغانستانی‌ها «مال مردم» و نیازمند مراقبت، است ولی نیروی موثر جهت سامان‌دهی امور خانواده و مراقبت از اعضای کم‌توان خانواده بوده و جانشین مادر در خانواده افغانستانی شناخته شده است. مراقبت از فرزندان خانواده و مراقبت از غذا، لباس‌، سلامت و بیماری سایر اعضای خانواده از رسالت‌های دختر محسوب شده و رسیدگی به امور منزل وظیفه ذاتی آنان دانسته شده است.<ref>[https://www.jomhornews.com/fa/article/77644/ بخشی، «آیا وضعیت کنونی زن در افغانستان ریشه دینی دارد؟»، خبرگزاری جمهور.]</ref>   

زنان و دختران دوشادوش مردان خانواده در روستاها و شهرها کار می‌کنند و خود را مسئول تدارک نان، لباس و سایر لوازم زندگی می‌دانند. دختران روستایی در کارهای کشاورزی مانند درو، خرمن‌کوبی، تهیۀ علوفه برای حیوانات و کارهای دیگر، با مردان همکاری می‌کنند. دختران شهری نیز با تولید صنایع دستی در رشد و تقویت اقتصاد و درآمد خانواده کمک می‌کنند.<ref>علی‌زادۀ مالستانی، نامۀ اعمال؛ زندگی‌نامۀ خود نوشت، 1400ش، ص67-69.</ref>  

ذهنیت منفی دربارۀ دختران، از خانواده و جامعۀ افغانستانی به دختران نیز منتقل شده و آنها معمولا دیدگاه مثبتی در مورد خود ندارند. دختر هنگامی که به رشد عقلی نزدیک‌تر می‌شود، ذهنیت مسافربودن او بیشتر در ضمیر او برجسته می‌شود. او می‌بیند که به دنیا آوردن پسر در خانوادۀ افغانستانی امتیاز است و به دنیا آوردن دختر ناراحتی و عصبانیت خانواده را در پی دارد.<ref>[https://www.digikala.com/mag/afghan-women/ قربانی، «کشف ابعاد پنهان زندگی زنان افغانستان از دریچۀ کتاب‌ها»، وب سایت دیجی کالا.]</ref>  این دیدگاه دربارۀ جنسیت دختر از خانواده‌ها آغاز شده و در جامعۀ افغانی به فرهنگ تبدیل شده و ذهنیت دختران را نیز شکل داده است. این وضعیت باعث شده است تا زنان افغانستانی در بسیاری از مواقع فاقد حقوق اجتماعی، فرهنگی، و اقصادی شناخته شده و فرصت‌های رشد و به‌کارگیری توانایی‌های خود را از دست بدهند.<ref>[https://www.jomhornews.com/fa/article/77644/ بخشی، «آیا وضعیت کنونی زن در افغانستان ریشه دینی دارد؟»، خبرگزاری جمهور.]</ref>  

تغییراتی که بر اثر توسعۀ آموزش و مهاجرت در جامعه و خانواده‌های افغانستانی رخ داده است تا حدودی به توسعۀ جایگاه حقوقی و اجتماعی دختران منجر شده است. دختران خانواده با برخورداری از موقعیت آموزشی و تربیتی و فراهم‌شدن زمینه‌های کاری، آمادگی برای تغییرات ذهنی را بیش از پیش در خود احساس کرده‌اند. بر همین اساس توانایی فکری و جسارت فرهنگی به چالش کشیدن قدرت و سلطۀ سنتی مردان را به‌دست آورده‌اند.<ref>کاوه، زنان هرات؛ جایگاه و توانمندی زنان در خانواده و حوزۀ عمومی، 1399ش، ص1145-1143.</ref>  این دستاوردها با حاکمیت دوبارۀ امارت طالبان، رو به نابودی می‌رود.<ref>[https://www.irna.ir/news/80712211/%D8%AC%D8%A7%D9%8A%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D9%88 «جايگاه زنان در افغانستان؛ زنان افغان با چالش‌هاي فراواني روبرو هستند»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>