امیر علیشیر نوایی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''امیر علیشیر نوایی،'''</big> شاعر، ادیب و سیاست‌مدار فرهنگ‌دوست دورۀ تیموریان. امیر علیشیر نوایی شاعر، عارف، نویسنده، وزیر و مشاور «سلطان‌حسین بایقرا» و مؤسس مراکز عام‌المنفعه در ایران، افغانستان و ماواءالنهر بود. وی در ادبیات، هنر و مع...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''امیر علیشیر نوایی،'''</big> شاعر، ادیب و سیاست‌مدار فرهنگ‌دوست دورۀ تیموریان. | <big>'''امیر علیشیر نوایی،'''</big> شاعر، ادیب و سیاست‌مدار فرهنگ‌دوست دورۀ تیموریان. | ||
امیر علیشیر نوایی شاعر، عارف، نویسنده، وزیر و مشاور «سلطان‌حسین بایقرا» و مؤسس مراکز عام‌المنفعه در | امیر علیشیر نوایی شاعر، عارف، نویسنده، وزیر و مشاور «سلطان‌حسین بایقرا» و مؤسس مراکز عام‌المنفعه در [[ایران]]، [[افغانستان]] و ماواءالنهر بود. وی در ادبیات، هنر و معماری آثار زیادی خلق کرده و نقش بسیار مهمی در گسترش هنر، دانش، آبادانی و ترویج نیکوکاری در حوزۀ تمدنی و فرهنگی ایران داشته است. | ||
==نام‌گذاری== | ==نام‌گذاری== | ||
نام این شاعر سیاست‌مدار، «علیشیر» و لقب وی «نظام‌الدّین»، تخلص او در اشعار ترکی «نوایی» و در اشعار فارسی «فانی» یا «فنایی» است. علیشیر نوایی، به‌دلیل سرودن اشعار به دو زبان فارسی و تركی جغتایی، به لقب «ذواللسانین» (دوزبانه) نیز شهرت دارد. <ref>[https://ana.press/fa/news/448036/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C «امیر علیشیر نوایی؛ وزیر هنردوست عهد تیموری»، خبرگزاری آنا.]</ref> | نام این شاعر سیاست‌مدار، «علیشیر» و لقب وی «نظام‌الدّین»، تخلص او در اشعار ترکی «نوایی» و در اشعار فارسی «فانی» یا «فنایی» است. علیشیر نوایی، به‌دلیل سرودن اشعار به دو [[زبان فارسی]] و تركی جغتایی، به لقب «ذواللسانین» (دوزبانه) نیز شهرت دارد. <ref>[https://ana.press/fa/news/448036/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C «امیر علیشیر نوایی؛ وزیر هنردوست عهد تیموری»، خبرگزاری آنا.]</ref> | ||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
امیر علیشیر نوایی، فرزند «میرغیاث‌الدین»، در ۸۴۴ق در شهر هرات به دنیا آمد. وی آموزش اولیه را نزد پدر آغاز کرد و برای ادامۀ تحصیل به سمرقند<ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> و شهرهای دیگر رفت. وی از بزرگ‌زادگان خاندان جغتای، پسر چنگیزخان، حاکم ماوراءالنهر، کاشغر، بلخ و بدخشان بود.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=114564 «زندگی‌نامه امیرعلی شیرنوایی»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> هنگامی که «سلطان‌حسین بایقرا میرزا» در هرات به سلطنت رسید، امیر علیشیر نوایی را که در کودکی با وی هم‌درس و هم‌مدرسه بود، <ref>[https://ana.press/fa/news/448036/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C «امیر علیشیر نوایی؛ وزیر هنردوست عهد تیموری»، خبرگزاری آنا.]</ref> از سمرقند فراخواند و منصب مُهرداری خود را به وی داد و مدتی بعد، سمت صدارت (نخست‌وزیری) را نیز به او واگذار کرد. نوایی پس از مدتی از امور حکومتی کنار رفت و با همراهی «عبدالرحمان جامی»، درویشی را بر همه امور ترجیح داد، اما هم‌چنان مورد توجه سلطان حسین بود و شاهزادگان سلطان ملزم به استفاده از جلسه‌های درس وی بودند.<ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | امیر علیشیر نوایی، فرزند «میرغیاث‌الدین»، در ۸۴۴ق در شهر هرات به دنیا آمد. وی آموزش اولیه را نزد پدر آغاز کرد و برای ادامۀ تحصیل به سمرقند<ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> و شهرهای دیگر رفت. وی از بزرگ‌زادگان خاندان جغتای، پسر چنگیزخان، حاکم ماوراءالنهر، کاشغر، بلخ و بدخشان بود.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=114564 «زندگی‌نامه امیرعلی شیرنوایی»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> هنگامی که «سلطان‌حسین بایقرا میرزا» در هرات به سلطنت رسید، امیر علیشیر نوایی را که در کودکی با وی هم‌درس و هم‌مدرسه بود، <ref>[https://ana.press/fa/news/448036/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C «امیر علیشیر نوایی؛ وزیر هنردوست عهد تیموری»، خبرگزاری آنا.]</ref> از سمرقند فراخواند و منصب مُهرداری خود را به وی داد و مدتی بعد، سمت صدارت (نخست‌وزیری) را نیز به او واگذار کرد. نوایی پس از مدتی از امور حکومتی کنار رفت و با همراهی «عبدالرحمان جامی»، درویشی را بر همه امور ترجیح داد، اما هم‌چنان مورد توجه سلطان حسین بود و شاهزادگان سلطان ملزم به استفاده از جلسه‌های درس وی بودند.<ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
امیر علیشیر نوایی، مردی متواضع و نیکورفتار و با اهل ادب و هنر، همیشه در تعامل بود و در پرورش و تشویق آنها می‌کوشید. وی هنر و هنرمندان را دوست می‌داشت و نقاشان، خطاطان و موسیقی‌دانان نزد او از جایگاه بلندی برخوردار بودند.<ref>[https://www.irna.ir/news/81497163/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2%DB%8C «نگاهی به شخصیت امیر علی شیر نوایی از دیدگاه صاحب‌نظران آسیای مركزی» خبرگزاری ایرنا.]</ref> | امیر علیشیر نوایی، مردی متواضع و نیکورفتار و با اهل ادب و هنر، همیشه در تعامل بود و در پرورش و تشویق آنها می‌کوشید. وی هنر و هنرمندان را دوست می‌داشت و نقاشان، خطاطان و موسیقی‌دانان نزد او از جایگاه بلندی برخوردار بودند.<ref>[https://www.irna.ir/news/81497163/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2%DB%8C «نگاهی به شخصیت امیر علی شیر نوایی از دیدگاه صاحب‌نظران آسیای مركزی» خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
==مهارت== | ==مهارت== | ||
نوایی شاعر، پژوهشگر، نویسنده، زبان‌شناس، سیاست‌مدار، مفسر | نوایی شاعر، پژوهشگر، نویسنده، زبان‌شناس، سیاست‌مدار، مفسر [[قرآن]]، تاریخ‌نگار و استاد علم و هنر موسیقی بود. بیشتر قطعات موسیقی وی از طبیعت الهام گرفته و بر اساس صدای پرندگان تصنیف شده است.<ref>«[https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
==خاستگاه فکری== | ==خاستگاه فکری== | ||
===1. فضای فرهنگی و ادبی هرات=== | ===1. فضای فرهنگی و ادبی هرات=== | ||
وی در شهر هرات متولد شد و پرورش یافت که در دوران تیموریان، از بزرگترین مراکز فرهنگی و ادبی حوزۀ تمدنی ایران قدیم بود. فضای فرهنگی، ادبی و علمی این شهر، در رشد شخصیت و تکوین آثار و افکار وی مؤثر بوده است. <ref>[https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | وی در شهر [[هرات]] متولد شد و پرورش یافت که در دوران تیموریان، از بزرگترین مراکز فرهنگی و ادبی حوزۀ تمدنی [[ایران]] قدیم بود. فضای فرهنگی، ادبی و علمی این شهر، در رشد شخصیت و تکوین آثار و افکار وی مؤثر بوده است. <ref>[https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
===2. منابع دینی و بزرگان ادب فارسی=== | ===2. منابع دینی و بزرگان ادب فارسی=== | ||
در عرصۀ شعر، وی از آموزه‌های دینی و عرفانی و آثار بزرگان ادبیات فارسی مانند | در عرصۀ شعر، وی از آموزه‌های دینی و عرفانی و آثار بزرگان ادبیات فارسی مانند «[[حافظ شیرازی]]»، «[[عبدالرحمن جامی]]»، «[[سعدی شیرازی]]»، «فریدالدین [[عطار نیشابوری]]»، «امیرخسرو دهلوی»، «[[خواجه نصیر طوسی]]»، «سلمان ساوجی»، «کمال خجندی»، «[[خیام نیشابوری]]»، «[[سنایی]]»، «[[خاقانی]]» و«[[فردوسی]]» الهام گرفته است.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
===3. عرفان و آموزه‌های دینی=== | ===3. عرفان و آموزه‌های دینی=== | ||
امیر علیشیر نوایی، پیرو طریقت «نقشبندیه» و از مریدان عبدالرّحمان جامی بود و از «جارالله زمخشری»، مفسّر قرآن به عنوان استاد خود یاد کرده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | امیر علیشیر نوایی، پیرو طریقت «نقشبندیه» و از مریدان عبدالرّحمان جامی بود و از «جارالله زمخشری»، مفسّر [[قرآن]] به عنوان استاد خود یاد کرده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
==خدمات ماندگار علیشیر نوایی== | ==خدمات ماندگار علیشیر نوایی== | ||
===1. مراکز آموزشی=== | ===1. مراکز آموزشی=== | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
نوایی در طول فعالیت خود در هرات، بزرگترین جریان علمی، فرهنگی و ادبی را پایه‌ریزی و با تمام توان از فرهنگیان، عارفان، نویسندگان و ادبیان حمایت مادی و معنوی کرد. در دوران او تشکل‌های صنفی ادیبان، تاریخ‌نگاران، مفسران، انشاپردازان، شاعران، خطاطان، تصویرگران، نویسندگان، تعمیرکاران فنی، ریاضی‌دانان، شطرنج‌‌بازان، موسیقی‌دانان، پهلوانان، زرگران و خیاطان متناسب با حوزۀ تخصص خود، کتاب‌های علمی تألیف کردند. <ref>[https://radionowruz.com/amir-ali-shir-nawayi-role-in-culture-and-arts/ امید، «نقش امیر علیشیر نوایی در توسعۀ فرهنگ و هنر تیموریان»، وب‌سایت رادیو نوروز.]</ref> از شخصیت‌های مشهور آنها می‌توان «میرخواند» و «خواندمیر» از مورخان نامدار، «کمال‌الدین بهزاد» نقاش سرشناس، «سلطان‌علی مشهدی» خوشنویس پرآوازه، «واعظ کاشفی» و «الهی اردبیلی» از عالمان مشهور و «جامی» شاعر و عارف بزرگ، یاد کرد. <ref>[https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | نوایی در طول فعالیت خود در هرات، بزرگترین جریان علمی، فرهنگی و ادبی را پایه‌ریزی و با تمام توان از فرهنگیان، عارفان، نویسندگان و ادبیان حمایت مادی و معنوی کرد. در دوران او تشکل‌های صنفی ادیبان، تاریخ‌نگاران، مفسران، انشاپردازان، شاعران، خطاطان، تصویرگران، نویسندگان، تعمیرکاران فنی، ریاضی‌دانان، شطرنج‌‌بازان، موسیقی‌دانان، پهلوانان، زرگران و خیاطان متناسب با حوزۀ تخصص خود، کتاب‌های علمی تألیف کردند. <ref>[https://radionowruz.com/amir-ali-shir-nawayi-role-in-culture-and-arts/ امید، «نقش امیر علیشیر نوایی در توسعۀ فرهنگ و هنر تیموریان»، وب‌سایت رادیو نوروز.]</ref> از شخصیت‌های مشهور آنها می‌توان «میرخواند» و «خواندمیر» از مورخان نامدار، «کمال‌الدین بهزاد» نقاش سرشناس، «سلطان‌علی مشهدی» خوشنویس پرآوازه، «واعظ کاشفی» و «الهی اردبیلی» از عالمان مشهور و «جامی» شاعر و عارف بزرگ، یاد کرد. <ref>[https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
===3. اماکن فرهنگی و تاریخی=== | ===3. اماکن فرهنگی و تاریخی=== | ||
امیر علیشیر نوایی، بناهای عام‌المنفعۀ بسیاری را در خراسان قدیم به‌ویژه در اطراف هرات احداث یا بازسازی کرده است که شمار آنها را بیش از ۳۷۰ بنا دانسته‌اند. برای مثال می‌توان از ساخت ایوان جنوبی حرم امام | امیر علیشیر نوایی، بناهای عام‌المنفعۀ بسیاری را در خراسان قدیم به‌ویژه در اطراف هرات احداث یا بازسازی کرده است که شمار آنها را بیش از ۳۷۰ بنا دانسته‌اند. برای مثال می‌توان از ساخت ایوان جنوبی حرم [[امام رضا]]، مزار [[عطار نیشابوری]]، سد آجری قریۀ طرق در خراسان، <ref>[https://ana.press/fa/news/448036/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C «امیر علیشیر نوایی؛ وزیر هنردوست عهد تیموری»، خبرگزاری آنا.]</ref> «باغ جهان‌آرا» و بازسازی «مسجد جامع» در هرات نام برد.<ref>[https://radionowruz.com/amir-ali-shir-nawayi-role-in-culture-and-arts/ امید، «نقش امیر علیشیر نوایی در توسعۀ فرهنگ و هنر تیموریان»، وب‌سایت رادیو نوروز.]</ref> | ||
===4. کتاب و کتابخانه=== | ===4. کتاب و کتابخانه=== | ||
در دوران نوایی، کتابخانه‌های متعددی تأسیس شد و خوش‌نویسان زیادی موظف شده بودند تا روز و شب به‌نگارش و استنساخ برای کتاب‌خانه‌ها مشغول باشند. گفته می‌شود که گاهی تا چهل‌هزار نفر هنرمند در رشته‌های مختلف در کارگاه‌های کتاب‌سازی سلطان مشغول به‌کار بوده‌اند. <ref>[https://ana.press/fa/news/448036/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C «امیر علیشیر نوایی؛ وزیر هنردوست عهد تیموری»، خبرگزاری آنا.]</ref> «باغ جهان‌آرا» و بازسازی «مسجد جامع» در هرات نام برد.<ref>[https://radionowruz.com/amir-ali-shir-nawayi-role-in-culture-and-arts/ امید، «نقش امیر علیشیر نوایی در توسعۀ فرهنگ و هنر تیموریان»، وب‌سایت رادیو نوروز.]</ref> | در دوران نوایی، کتابخانه‌های متعددی تأسیس شد و خوش‌نویسان زیادی موظف شده بودند تا روز و شب به‌نگارش و استنساخ برای کتاب‌خانه‌ها مشغول باشند. گفته می‌شود که گاهی تا چهل‌هزار نفر هنرمند در رشته‌های مختلف در کارگاه‌های کتاب‌سازی سلطان مشغول به‌کار بوده‌اند. <ref>[https://ana.press/fa/news/448036/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C «امیر علیشیر نوایی؛ وزیر هنردوست عهد تیموری»، خبرگزاری آنا.]</ref> «باغ جهان‌آرا» و بازسازی «مسجد جامع» در هرات نام برد.<ref>[https://radionowruz.com/amir-ali-shir-nawayi-role-in-culture-and-arts/ امید، «نقش امیر علیشیر نوایی در توسعۀ فرهنگ و هنر تیموریان»، وب‌سایت رادیو نوروز.]</ref> | ||
===5. احیای زبان ترکی جغتایی=== | ===5. احیای زبان ترکی جغتایی=== | ||
امیر نوایی، زبان ترکی جغتایی و ازبکی را دوباره زنده و وارد ادبیات رسمی کرد. پیش از نوایی برخی از ترک‌تباران سروردن شعر به زبان ترکی را آغاز کرده بودند اما نوایی توانست قدرت‌مندانه در این مسیر اقدام کند و با سرودن و نگارش به این زبان، جایگاه ادبی ترکی جغتایی را بالا ببرد. بعد از آن این زبان در خراسان، ماورالنهر، کاخ‌های ترک در | امیر نوایی، زبان ترکی جغتایی و ازبکی را دوباره زنده و وارد ادبیات رسمی کرد. پیش از نوایی برخی از ترک‌تباران سروردن شعر به زبان ترکی را آغاز کرده بودند اما نوایی توانست قدرت‌مندانه در این مسیر اقدام کند و با سرودن و نگارش به این زبان، جایگاه ادبی ترکی جغتایی را بالا ببرد. بعد از آن این زبان در خراسان، ماورالنهر، کاخ‌های ترک در [[هندوستان]]، خوارزم، قازان، کریمه و [[ایران]]، به‌عنوان زبان مستقل و زبان فرهنگی غنی تلقی <ref>[https://ana.press/fa/news/448036/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C «امیر علیشیر نوایی؛ وزیر هنردوست عهد تیموری»، خبرگزاری آنا.]</ref> «باغ جهان‌آرا» و بازسازی «مسجد جامع» در هرات نام برد.<ref>[https://radionowruz.com/amir-ali-shir-nawayi-role-in-culture-and-arts/ امید، «نقش امیر علیشیر نوایی در توسعۀ فرهنگ و هنر تیموریان»، وب‌سایت رادیو نوروز.]</ref> و سرودن شعر به دو زبان ترکی و فارسی به یک سنّت ادبی تبدیل شد. <ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
===6. ترویج مدارای فرهنگی و اجتماعی=== | ===6. ترویج مدارای فرهنگی و اجتماعی=== | ||
نوایی با بسترسازی برای نشر کتب، فعالیت‌های ادبی و هنری در میان دو زبان مختلف فارسی و ترکی، به ترویج مدارای فرهنگی، همدلی و پیوستگی اجتماعی کمک کرد. <ref>[https://radionowruz.com/amir-ali-shir-nawayi-role-in-culture-and-arts/ امید، «نقش امیر علیشیر نوایی در توسعۀ فرهنگ و هنر تیموریان»، وب‌سایت رادیو نوروز.]</ref> | نوایی با بسترسازی برای نشر کتب، فعالیت‌های ادبی و هنری در میان دو زبان مختلف فارسی و ترکی، به ترویج مدارای فرهنگی، همدلی و پیوستگی اجتماعی کمک کرد. <ref>[https://radionowruz.com/amir-ali-shir-nawayi-role-in-culture-and-arts/ امید، «نقش امیر علیشیر نوایی در توسعۀ فرهنگ و هنر تیموریان»، وب‌سایت رادیو نوروز.]</ref> | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
# «لسان الطیر» شامل دیدگاه عرفانی او.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | # «لسان الطیر» شامل دیدگاه عرفانی او.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
==آثار نوایی در جهان== | ==آثار نوایی در جهان== | ||
نسخه‌های زیادی از آثار نوایی در مراکز مهمی مانند «موزیم مترو‌پولتین» در آمریکا، «کتابخانه بادلین» آکسفورد در انگلستان و «کتابخانۀ ملی» فرانسه وجود دارد. <ref>[https://radionowruz.com/amir-ali-shir-nawayi-role-in-culture-and-arts/ امید، «نقش امیر علیشیر نوایی در توسعۀ فرهنگ و هنر تیموریان»، وب‌سایت رادیو نوروز.]</ref> | نسخه‌های زیادی از آثار نوایی در مراکز مهمی مانند «موزیم مترو‌پولتین» در آمریکا، «کتابخانه بادلین» آکسفورد در [[انگلستان]] و «کتابخانۀ ملی» فرانسه وجود دارد. <ref>[https://radionowruz.com/amir-ali-shir-nawayi-role-in-culture-and-arts/ امید، «نقش امیر علیشیر نوایی در توسعۀ فرهنگ و هنر تیموریان»، وب‌سایت رادیو نوروز.]</ref> | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
امیر علیشیر نوایی، در ۱۱ جمادی‌الآخر ۹۰۶ق در شهر هرات از دنیا رفت و در کنار آرامگاه «گوهرشاد بیگم» در منطقۀ خیابان هرات به‌خاک سپرده شد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | امیر علیشیر نوایی، در ۱۱ [[جمادی‌الآخر]] ۹۰۶ق در شهر [[هرات]] از دنیا رفت و در کنار آرامگاه «گوهرشاد بیگم» در منطقۀ خیابان هرات به‌خاک سپرده شد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
==بزرگداشت== | ==بزرگداشت== | ||
دربارۀ وی همایش‌ها و بزرگداشت‌های زیادی هرساله در کشورهای | دربارۀ وی همایش‌ها و بزرگداشت‌های زیادی هرساله در کشورهای [[ایران]]، ازبکستان و [[افغانستان]] برگزار می‌شود. برای مثال، دانشگاه «فردوسی» [[مشهد]] در سال 2015م همایش بینالمللی در بزرگداشت «نوایی» برگزار کرد که پژوهشگران زیادی از کشورهای ایران، ازبکستان، افغانستان، [[ترکیه]]، [[هند]]، آلمان، [[آمریکا]]، تاجیکستان و قرقیزستان در آن شرکت و 370 مقاله در مورد آثار و خدمات امیرعلی‌شیر نوایی ارائه کردند.<ref> [https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
==محبوبیت در ایران== | ==محبوبیت در ایران== | ||
آثار نوایی، محبوبیت زیادی بین ادیبان و نویسندگان ایرانی دارد و دیوان اشعار و دیگر آثار وی در ایران چاپ شده است. شرح‌نویسی بر آثار نوایی در ایران، در دورۀ قاجاریه رواج پیدا کرد و واژه‌نامه‌هایی مثل فرهنگ «سنگلاخ» «میرزا مهدی‌خان استرآبادی» برای آسان فهم کردن شعر نوایی نوشته شده است. <ref> [https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | آثار نوایی، محبوبیت زیادی بین ادیبان و نویسندگان ایرانی دارد و دیوان اشعار و دیگر آثار وی در [[ایران]] چاپ شده است. شرح‌نویسی بر آثار نوایی در ایران، در دورۀ [[قاجاریه]] رواج پیدا کرد و واژه‌نامه‌هایی مثل فرهنگ «سنگلاخ» «میرزا مهدی‌خان استرآبادی» برای آسان فهم کردن شعر نوایی نوشته شده است. <ref> [https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
==تولید آثار دربارۀ نوایی== | ==تولید آثار دربارۀ نوایی== | ||
دربارۀ نوایی، آثار زیادی در ایران نوشته شده است که به‌عنوان مثال، می‌توان به کتاب «مکارم الاخلاق در شرح احوال امیر علیشیر نوایی» توسط «غیاث‌الدین بن همام‌الدین خواندمیر» و «کتاب شرح احوال و آثار امیرعلی‌شیر نوایی» توسط دکتر «شکفته» اشاره کرد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | دربارۀ نوایی، آثار زیادی در [[ایران]] نوشته شده است که به‌عنوان مثال، می‌توان به کتاب «مکارم الاخلاق در شرح احوال امیر علیشیر نوایی» توسط «غیاث‌الدین بن همام‌الدین خواندمیر» و «کتاب شرح احوال و آثار امیرعلی‌شیر نوایی» توسط دکتر «شکفته» اشاره کرد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13991118000046/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «امیر علیشیر نوایی به روایت سفیر ایران در ازبکستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
==نوایی و همبستگی کشورهای منطقه== | ==نوایی و همبستگی کشورهای منطقه== | ||
بسیاری از پژوهشگران حوزۀ فرهنگی از وی به‌نام سفیر دوستی یاد می‌کنند و نام و آثار وی را در عصر حاضر، عامل همگرایی بین کشورهای منطقه <ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> به‌ویژه | بسیاری از پژوهشگران حوزۀ فرهنگی از وی به‌نام سفیر دوستی یاد می‌کنند و نام و آثار وی را در عصر حاضر، عامل همگرایی بین کشورهای منطقه <ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> به‌ویژه [[ایران]]، [[افغانستان]] و ازبکستان می‌دانند که زمینۀ توسعۀ ارتباطات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و سیاستگذاری‌های فرهنگی را میان این کشورها فراهم می‌کند. <ref>[https://www.irna.ir/news/81497163/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2%DB%8C «نگاهی به شخصیت امیر علیشیر نوایی از دیدگاه صاحب‌نظران آسیای مركزی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
==علیشیر نوایی در افغانستان== | ==علیشیر نوایی در افغانستان== | ||
نوایی در میان مردم افغانستان از محبوبیت و شهرت زیادی برخوردار است و همه ساله در این کشور با برگزاری همایش‌ها و برنامه‌های مختلف، از وی تجلیل می‌شود. برای مثال، در نشست بینالمللی بازخوانی اندیشه‌های امیر علیشیر نوایی، در بهار 1400ش در شهر هرات، اشرف غنی، رئیس‌جمهور سابق افغانستان، نام و آثار او را پیونددهندۀ کشورهای منطقه خواند.<ref>[https://ana.press/fa/news/448036/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C «امیر علیشیر نوایی پیوند دهنده‌ی کشورهای منطقه است»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref> | نوایی در میان مردم [[افغانستان]] از محبوبیت و شهرت زیادی برخوردار است و همه ساله در این کشور با برگزاری همایش‌ها و برنامه‌های مختلف، از وی تجلیل می‌شود. برای مثال، در نشست بینالمللی بازخوانی اندیشه‌های امیر علیشیر نوایی، در [[بهار]] 1400ش در شهر هرات، اشرف غنی، رئیس‌جمهور سابق افغانستان، نام و آثار او را پیونددهندۀ کشورهای منطقه خواند.<ref>[https://ana.press/fa/news/448036/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C «امیر علیشیر نوایی پیوند دهنده‌ی کشورهای منطقه است»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref> | ||
==علیشیر نوایی در ازبکستان== | ==علیشیر نوایی در ازبکستان== | ||
نوایی به‌دلیل خدمات ویژه‌ای که به زبان و فرهنگ ترکی در ازبکستان انجام داده، از احترام خاصی در این کشور برخوردار است؛ بنیاد بینالمللی علیشیر نوایی، «نشان نوایی» را تأسیس و چندین موسسه و دانشگاه را به نام وی نام‌گذاری کرده است. در این کشور از او به‌عنوان بنیان‌گذار ادبیات ازبکی یاد و تجلیل می‌شود<ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> و او را شاعر بزرگ خود می‌دانند. <ref[https://www.irna.ir/news/81497163/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2%DB%8C >«نگاهی به شخصیت امیر علیشیر نوایی از دیدگاه صاحب‌نظران آسیای مركزی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | نوایی به‌دلیل خدمات ویژه‌ای که به زبان و فرهنگ ترکی در ازبکستان انجام داده، از احترام خاصی در این کشور برخوردار است؛ بنیاد بینالمللی علیشیر نوایی، «نشان نوایی» را تأسیس و چندین موسسه و دانشگاه را به نام وی نام‌گذاری کرده است. در این کشور از او به‌عنوان بنیان‌گذار ادبیات ازبکی یاد و تجلیل می‌شود<ref>[https://www.irna.ir/news/84222673/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B4%D8%AF «علیشیر نوایی، ادیب دولتمردی که سفیر دوستی ملت‌ها شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> و او را شاعر بزرگ خود می‌دانند. <ref[https://www.irna.ir/news/81497163/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2%DB%8C >«نگاهی به شخصیت امیر علیشیر نوایی از دیدگاه صاحب‌نظران آسیای مركزی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||