رصدخانه مراغه: تفاوت میان نسخه‌ها

<big>'''رصدخانه مراغه،'''</big> اولین و بزرگ‌ترین مرکز پژوهش نجوم در ایران در قرن هفتم هجری.

   

==معرفی==

==تاریخچه==

ساخت رصدخانۀ مراغه در 657ق آغاز شد و تکمیل بناي آن 15 سال طول کشید. در اين مدت به‌دستور هلاكو، كتاب‌ها و ابزارهای علمي بسياري در آن گرد آوردند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83305692/%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%BA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D9%8A-%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87%D9%8A «رصدخانۀ مراغه در غبار بي‌توجهي»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  گروهی از منجمان و دانشمندان مانند رکن‌الدین استرآبادی، محی‌الدین مغذبی، قطب‌الدین شیرازی، شمس‌الدین شیروانی، کمال‌الدین ایجی و نجم‌الدین اسطرلابی در این کار با طوسی مشارکت داشتند.<ref>[https://www.imna.ir/news/411778/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87-%D9%86%D8%B5%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B7%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1 «زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی»، خبرگزاری ایمنا.]</ref>  بر اساس شواهد تاریخی، اين مجموعه تا سال 703ق يعني تا زمان «سلطان محمد خدابنده» فعال بوده ولي پس از آن بر اثر عوامل متعدد از جمله حادثۀ زلزله، تغيير پايتخت و بي‌توجهي حاکمان، رو به ويراني رفته و اکنون مخروبه‌ای از بناهاي متعلق به آن باقي مانده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83305692/%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%BA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D9%8A-%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87%D9%8A «رصدخانۀ مراغه در غبار بي‌توجهي»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  

==اهمیت==

# این مرکز پژوهشی، در حال‌حاضر از اهمیت تاریخی و گردشگری برخودار بوده و سالانه تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی از آن بازدید می‌کنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/7572122/%D8%B1%D8%B5%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%BA%D9%87-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87-%D9%86%D8%B5%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B7%D9%88%D8%B3%DB%8C «رصدخانۀ مراغه یادگاری ارزشمند از دوران خواجه نصیرالدین طوسی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  

==معماری==

==ویژگی‌ معماری==

===1. معماری دستوری===  

===2. فراگیر بودن===

==قسمت‌های مختلف==

# ربع جداری؛ ربع جداری بزرگ‌ترین ابزار نجومی ایران قدیم بوده که به بزرگی یک ساختمان و شبیه اسطرلاب است. یک‌چهارم دایره کامل را به‌دقت و بر اساس محاسبات با سنگ و آجر می‌ساختند و آن را درجه‌بندی کرده و زاویه شعاع آفتاب را بر آن می‌خواندند.<ref>[https://www.isna.ir/news/99120402950/%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%BA%D8%B4-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D8%B5%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA «مردی که با نبوغش اولین رصدخانۀ جهان را ساخت»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>   

# زیج ایلخانی

==شرایط و زمینه‌های تأسیس==

رصدخانۀ مراغه، در زمانی ساخته شد که جهانیان در ابتدایی‌ترین مرحله از دانش ستاره‌شناسی قرار داشتند و به‌همین دلیل پژوهشگران معتقدند که این مرکز به‌عنوان تلاش تجربی در موضوع ستاره‌شناسی، نقش اساسی در تکوین علم نجوم در جهان داشته است. <ref>[https://www.ibna.ir/fa/longint/262953/%D8%B1%D8%B5%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%BA%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C «رصدخانۀ‌ مراغه؛ اولین خانۀ ستاره‌شناسان ایرانی»، خبرگزاری ایبنا.]</ref>

===ب) زمینه‌های اجتماعی و سیاسی===

===ج) زمینه‌های اعتقادی و فرهنگی===   

====1. باورهای مغولان به تأثیر ستارگان====  

==اثرگذاری‌ها==

==رصدخانۀ مراغه از نظر دانشمندان==

# «عبدالسلام» دانشمند فیزیکدان پاکستانی و برندۀ جایزۀ نوبل فیزیک سال 1979م، رصدخانۀ مراغه را نخستن رصدخانه به‌ معنی واقعی کلمه می‌داند و معتقد است که رصدخانۀ‌ استانبول‌، چین‌ و حتی‌ رصدخانه‌های‌ هند در قرن‌ دوازدهم‌ نیز همه‌ از جلوه‌های‌ رصدخانۀ‌ مراغه‌ است‌. <ref>[https://www.isna.ir/news/99120402950/%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%BA%D8%B4-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D8%B5%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA «مردی که با نبوغش اولین رصدخانه جهان را ساخت»، خبرگزاری ایسنا].</ref>  

# به‌باور «دنیس سیووا» اخترشناس فرانسوی و پژوهشگر رصدخانۀ پاریس، مکتب مراغه در نجوم که توسط خواجه نصیرالدین ارائه شده، جایگاه ویژه‌ای در علم ستارهشناسی دارد و تأثیر زیادی بر مکتب «کوپرنیک» و نجوم مدرن داشته است.<ref>[https://www.irna.ir/news/7572122/%D8%B1%D8%B5%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%BA%D9%87-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87-%D9%86%D8%B5%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B7%D9%88%D8%B3%DB%8C «رصدخانۀ مراغه یادگاری ارزشمند از دوران خواجه نصیرالدین طوسی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  

==شهرت جهانی==

==یادمان‌ها==

===1. ثبت ملی===

یونسکو سال ۲۰۰۹م را سال «رصدخانه مراغه» نام‌گذاری کرده بود. <ref>[https://www.isna.ir/news/99120402950/%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%BA%D8%B4-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D8%B5%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA «مردی که با نبوغش اولین رصدخانۀ جهان را ساخت»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>  

===3. تصویرپردازی===

==پانویس==

{{پانویس}}