محمد اسحاق: تفاوت میان نسخه‌ها

محمد¬اسحاق، چهرۀ مشهور و مبارز مردم هزاره، به¬دلیل شجاعت، پایمردی و خدمات اجتماعی و سیاسی، به چهرۀ محبوب، الهام¬بخش و اثر¬گذار در میان بسیاری از مردم هزاره تبدیل شده است.  

==نام¬گذاری==

نام اصلی این چهرۀ مبارز، «محمد¬اسحاق» است، اما در میان مردم با رتبۀ نظامی خود، «برگید اسحاق» مشهور است. وی در میان دوست و دشمن، به‌دلیل تاکتیک¬های خاص جنگی از جمله استفاده از دهل در میدان جنگ، به¬نام «اسحاق¬دُهُلی» نیز شهرت دارد.<ref>[http://jaghori1.com/ اخلاقی، «برگید اسحاق خان 1»، پایگاه¬ اطلاع¬رسانی جاغوری.]</ref>  

محمداسحاق فرزند محمدنظر در1270ش، در دهکدۀ داود السوالی (شهرستان) جاغوری از ولایت  غزنی متولد شده است. زمان تولد وی مصادف بود با اوج خفقان سیاسی و ناامنی مناطق هزاره‌نشین به‌ویژه السوالی جاغوری و اطراف آن از سوی ره‌زنان و گروه‌های کوچی که توسط حکومت حمایت می‌شدند. محمد¬اسحاق به‌دلیل نبود امکانات از آموزش علوم امروزی محروم ماند اما دانش ابتدائی علوم دینی را نزد آخوند (ملا امام مسجد) فرا گرفت و بنابر وضعیت نامناسب اقتصادی و اجتماعی، موفق به ادامۀ تحصیل نشد.<ref> [http://aliqasimi.blogfa.com/ قاسمی، «نام¬داران هزاره»، وبلاگ جاغوری زیبا.]</ref>  وضعیت موجود اجتماعی از یک¬سو و ویژگی¬های شخصی محمد¬اسحاق چون شجاعت و دلیری از سوی دیگر، سبب شد که ایشان از کودکی به حرفۀ نشان‌زنی، اسب¬سواری و نظامی¬گری رو آورد<ref> [http://aliqasimi.blogfa.com/ قاسمی، «نام¬داران هزاره»، وبلاگ جاغوری زیبا.]</ref>  و بسیاری از مهارت‌های نظامی را از پدر خود یاد بگیرد.<ref> [http://www.jaghori5.blogfa.com/ خرمی، «مرد کوهستانی قسمت یکم»، وبلاگ ناوۀ گری.]  </ref>  

==ویژگی¬های اخلاقی و عملی==

محمد¬اسحاق به شجاعت، دلیری و زیرکی شناخته می‌شد. در سال¬هایی که حکومت او را در کابل تحت نظر گرفت، گاهی از جمله در جشن استقلال افغانستان، به زادگاه¬ خود جاغوری می¬رفت، همراه با جوانان به نشان¬زنی، اسب¬سواری و نیزه¬زنی می¬پرداخت و جوانان را در این راستا تشویق می¬کرد. محمد-اسحاق، یک مرد قاطع و دارای اخلاق نیکو بود. پیر و جوان منطقه تلاش می¬کردند که در برنامه‌های تفریحی با او همراه شوند.<ref>[http://jaghori1.com/ اخلاقی، «برگید اسحاق خان 1»، پایگاه¬ اطلاع¬رسانی جاغوری.]</ref>  گفته می شود که محمد¬اسحاق علاقه¬ای زیاد به شکار و تیر¬اندازی داشت و هفته¬ها برای شکار به کوه¬های سر به فلک زادگاه خود می¬رفت و شب¬ها را به تنهایی در مغاره‌های کوه سپری می¬کرد.<ref>ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ج1، ص275. </ref>  

==فعالیت¬های اجتماعی و نظامی==

محمد¬اسحاق در کنار شجاعت و مهارت¬جنگی که داشت، از حسن ارتباط و آینده¬نگری نیز برخوردار بود و به¬همین دلیل ارتباط نزدیک با  امیر امان¬الله فرزند امیر حبیب¬الله داشت و در زمان سلطنت امان¬الله در بین سال¬های 1919م الی 1929م<ref>غبار، افغانستان در مسیر تاریخ، آذر 1367، ص751-829. </ref>  در ارتش ملی کشور جذب شد و بر اثر تلاش و پشت¬کاری که داشت تا درجه برگیدی رسید.<ref> [http://aliqasimi.blogfa.com/ قاسمی، «نام¬داران هزاره»، وبلاگ جاغوری زیبا.]</ref>   

پس از فروپاشی نظام امانی و روی کار آمدن حبیب¬الله کلکانی (بچه سقاو)، در سال 1929م<ref>غبار، افغانستان در مسیر تاریخ، آذر 1367، ص829. </ref>  ارتش ملی افغانستان نیز دچار شکستگی شد. پس از کشته‌شدن حبیب¬الله و روی کار آمدن نادرشاه در اکتوبر 1929م،<ref>فرهنگ، افغانستان در پنج قرن اخیر، نسخۀ دیجتلی، بهار 1391، ص397.</ref>  محمد¬اسحاق که از شخصیت نادرشاه، آشنایی کامل داشت؛ از اردوی (ارتش) افغانستان استعفا داد و به¬زادگاه خود جاغوری برگشت.<ref>فرهنگ، افغانستان در پنج قرم اخیر، نسخۀ دیجتلی، بهار 1391، ص417.</ref>  دو سال پایانی حضور محمداسحاق در ارتش، صرف مقابله با راهزنان و باندهای تبه¬کار شد.<ref>ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان،1390ش، ج1، ص273. </ref>  

محمد¬اسحاق بارها با متجاوزین به رویارویی پرداخت؛ اما معروف¬ترین جنگ که وی را به شخصیت اسطوره¬ای مردم تبدیل کرد، جنگ 1307ش ولسوالی¬های ناهور و مالستان بود. ولسوالی مالستان در شمال¬غرب جاغوری، در محاصرۀ کامل کوچی¬های هندی و قبیله¬های هم¬جوار قرار گرفته بود و  سقوط آن به‌دست قوای متجاوز حتمی به¬نظر می¬رسید؛ اما محمد¬اسحاق و نیروهای تحت فرمان او با ایجاد سنگر دفاعی و با تاکتیک¬های خاص جنگی، ضمن این که به مردم ناهور و مالستان روحیه جنگی بخشیدند، قوای متجاوز را نیز شکست دادند. فعالیت¬های مبارزاتی محمد¬اسحاق و افراد تحت امر او، به ولایت غزنی محدود نبود بلکه در بسیاری از مناطق پرخطر و آسیب¬پذیر حضور داشتند.<ref>ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان،1390ش، ج1، ص272-274.</ref>  

مخالفان، به‌ویژه کوچی¬ها که محمد¬اسحاق را سد راه خود می‌دیدند، به مقامات دولتی گزارش¬ داده و از او شکایت کردند. حکومت، او را به کابل خواست و دوباره با دادن عنوان نظامی، او را در پایتخت محصور کرد.<ref>ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان،1390ش، ج1، ص274.</ref>  

گفته¬ می¬شود زمانی که محمد¬اسحاق در کابل تحت نظر بود، از دستگیری مستمندان، عیادت بیماران و حل‌وفصل اختلافات مردمی غفلت نمی‌کرد.<ref> ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش،ج1، ص277.</ref>  

در مورد شجاعت، قهرمانی، مبارازات و حسن‌خلق محمد¬اسحاق، داستان¬های زیادی در میان مردم وجود دارد که از نسلی به نسل دیگر انتقال می¬یابد؛ برای مثال، در سال¬های 1323ش و 1324ش، راه¬های هزاره¬جات ناامن بود و جان و مال مسافرین با تهدید روبرو می¬شد. از جمله مسیرهای رفت‌وآمد مردم مالستان، ناهور وجاغوری به سمت غزنی، «کوتل میدو» بود. خبرهای زیادی از کشتن، گرفتن و بردن مردم هزاره و مال و اموال آن¬ها توسط ره¬زنان به¬گوش می¬رسید. محمد¬اسحاق با افراد تحت امر خود، در یک عملیات، آن کوتل را از وجود دزد و راه¬زن¬ها پاک کرد و دیگر خبری از راه¬زنی و کشته‌شدن عابرین، نبود و مردم راحت شدند. همچنین، محمد¬اسحاق، در جنگ معروف ناهور و مالستان، در حالی که بر اسب سوار بود، دهل در گردن داشت و دهل‌زنان و رقص‌کنان به¬سوی دشمن می¬رفت و این کار او باعث خوف در لشکر دشمن می¬شد و آن¬ها را شکست می¬داد. به‌همین دلیل در بین مردم شهرت یافت که محمد¬اسحاق تیر بندی دارد و هیچ تیری در او اثر نمی¬گذارد.<ref>[http://jaghori1.com/ اخلاقی، «برگید اسحاق خان 1»، پایگاه¬ اطلاع¬رسانی جاغوری.]</ref>  

محمد¬اسحاق¬، در 1354ش در سن هشتاد و چهار سالگی چشم از جهان فروبست.<ref>ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ج1، ص278.</ref>  در روز تشییع جنازه او، همه مردم و شخصیت¬های سرشناس، وفات او را ضایعه¬ای بزرگ می¬دانستند.<ref>ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ج1، ص278.</ref>  

محمد¬اسحاق، در تمام عمر لحظه¬ای از وضعیت مردم غفلت نکرد و در حال مبارزه با ستم و ناهنجاری‌های سیاسی و اجتماعی بود و به‌همین دلیل در میان مردم به نماد مبارزه و آزدی‌خواهی و چهرۀ ماندگار بدل شده است.<ref>ناصری داوودی، مشاهیر تشیع در افغانستان، 1390ش، ج1، ص278.</ref>  

* اخلاقی، محمد¬اسحاق، «برگید اسحاق خان 1»، پایگاه اطلاع¬رسانی جاغوری، تاریخ درج مطلب: 18 دی1390ش.

* فرهنگ، میر محمد¬صدیق، افغانستان در پنج قرن اخیر، ویرجینیا، امریکن سپیدی، قوس (آذر) 1367ش.

* ناصری داوودی، عبدالمجید، مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، مرکز بین¬المللی ترجمه و نشر المصطفی، 1390ش.