آثار ملی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''<big>آثار ملی ایران</big>'''، مجموعۀ ثبت‌شده‌‌ای از عناصر فرهنگی و تمدنی مربوط به گذشتۀ تاریخی ایران. آثار ملی، کلّیت آثار تاریخی را شامل می‌شود که در گذر زمان، پایدار مانده‌اند. آثار ملی ایران معرف هویت ملی، میراث فرهنگی و امانت گران‌بهایی ا...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>آثار ملی ایران</big>'''، مجموعۀ ثبت‌شده‌‌ای از عناصر فرهنگی و تمدنی مربوط به گذشتۀ تاریخی ایران. | '''<big>آثار ملی ایران</big>'''، مجموعۀ ثبت‌شده‌‌ای از عناصر فرهنگی و تمدنی مربوط به گذشتۀ تاریخی ایران. | ||
آثار ملی، کلّیت آثار تاریخی را شامل می‌شود که در گذر زمان، پایدار مانده‌اند. آثار ملی ایران معرف هویت | آثار ملی، کلّیت آثار تاریخی را شامل می‌شود که در گذر زمان، پایدار مانده‌اند. آثار ملی ایران معرف [[هویت ملی]]، میراث فرهنگی و امانت گران‌بهایی است که از گذشتگان به نسل حاضر رسیده و باید با حفظ اصالت و تمامیت، آن را به نسل‌های آینده سپرد. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
اثر به‌معنای نشانۀ به‌جا مانده از هر چیزی است؛ این نشانه می‌تواند گفتار، نوشتار، تصنیف و یادمان باشد.<ref>[https://vajehyab.com/?q=%D8%A7%D8%AB%D8%B1 معین، فرهنگ فارسی معین، ذیل واژۀ اثر.]</ref> «آثار ملی»، در اصطلاح به مجموعه‌ای از اشیاء دست‌ساز، مکانها، بناها و کتیبه‌های به‌جامانده از پیشینیان گفته می‌شود. آثار ملی حکایت از فرهنگ و تمدن و یا رخدادهای تاریخی بشر دارند و از جهت تاریخی، فرهنگی، هنری و یا صنعتی از ارزش و اهمیت برخوردار است. این اصطلاح همچنین با مفاهیم دیگری مانند دارایی فرهنگی، اموال تاریخی، اشیاء باستانی و نفایس ملی همپوشانی دارد.<ref>کرمی و خیرخواه، «مفهوم‌شناسی و تاریخچۀ آثار ملی در حقوق ایران»، 1399ش، ص2.</ref> | اثر به‌معنای نشانۀ به‌جا مانده از هر چیزی است؛ این نشانه می‌تواند گفتار، نوشتار، تصنیف و یادمان باشد.<ref>[https://vajehyab.com/?q=%D8%A7%D8%AB%D8%B1 معین، فرهنگ فارسی معین، ذیل واژۀ اثر.]</ref> «آثار ملی»، در اصطلاح به مجموعه‌ای از اشیاء دست‌ساز، مکانها، بناها و کتیبه‌های به‌جامانده از پیشینیان گفته می‌شود. آثار ملی حکایت از فرهنگ و تمدن و یا رخدادهای تاریخی بشر دارند و از جهت تاریخی، فرهنگی، هنری و یا صنعتی از ارزش و اهمیت برخوردار است. این اصطلاح همچنین با مفاهیم دیگری مانند دارایی فرهنگی، اموال تاریخی، اشیاء باستانی و نفایس ملی همپوشانی دارد.<ref>کرمی و خیرخواه، «مفهوم‌شناسی و تاریخچۀ آثار ملی در حقوق ایران»، 1399ش، ص2.</ref> | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
آثار ملی و میراث فرهنگی ایران به دو گروه ملموس و ناملموس، تقسیم می‌شود. اولی به آثار فیزیکی برجای مانده از گذشتگان اشاره دارد و دومی ناظر به آیین‌ها و آداب و سنن ملی است که سینه‌به‌سینه نقل و حفاظت شده‌اند.<ref>[https://yaldamedtour.com/fa/article/408 حسنی، «میراث ملموس و ناملموس چیست؟»، وب‌سایت یلدامدتور.]</ref> | آثار ملی و میراث فرهنگی ایران به دو گروه ملموس و ناملموس، تقسیم می‌شود. اولی به آثار فیزیکی برجای مانده از گذشتگان اشاره دارد و دومی ناظر به آیین‌ها و آداب و سنن ملی است که سینه‌به‌سینه نقل و حفاظت شده‌اند.<ref>[https://yaldamedtour.com/fa/article/408 حسنی، «میراث ملموس و ناملموس چیست؟»، وب‌سایت یلدامدتور.]</ref> | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
اصطلاح آثار ملی از ابتدا دربارۀ حفاظت بناها و اشیاء تاریخی به‌کار گرفته شد. در 1309ش، قانون مخصوص آثار ملی وارد نظام حقوقی ایران شد.<ref>کرمی و خیرخواه، «مفهوم‌شناسی و تاریخچۀ آثار ملی در حقوق ایران»، 1399ش، ص2.</ref> مطابق این قانون، تمام آثار هنری و تاریخی و بناهایی که تا قبل از دورۀ زندیه ساخته شده بودند، باید مورد حفاظت و نظارت دولت قرار گیرند. همچنین، افرادی که آثار ملی را تحت اختیار خود داشتند ملزم شدند گزارشی از فهرست آنها به دولت ارائه دهند و افرادی که آسیبی به آثار و بناهای تاریخی وارد می‌کردند ملزم به پرداخت جریمه می‌شدند. طبق این قانون، حفر زمین‌ها و جستجو و یافتن آثار ملی فقط در انحصار دولت است. قانون مربوط به عتیقه‌جات نیز در 1311ش تصویب شد. بر اساس این قوانین، فقط آثار و ابنیۀ تاریخی تا پایان عصر زندیه ثبت می‌شدند. پس از گذشت 25 سال، منع ثبت آثار مرتبط با عهد قاجار نیز رفع شد و در گام نخست، کاخ گلستان در 1334ش به ثبت رسید. امروزه، تعداد بسیار زیادی از آثار و بناهای تاریخی ایران در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند و تحت حفاظت و نظارت دولت هستند.<ref>کرمی و خیرخواه، «مفهوم‌شناسی و تاریخچۀ آثار ملی در حقوق ایران»، 1399ش، ص3.</ref> | اصطلاح آثار ملی از ابتدا دربارۀ حفاظت بناها و اشیاء تاریخی به‌کار گرفته شد. در 1309ش، قانون مخصوص آثار ملی وارد نظام حقوقی ایران شد.<ref>کرمی و خیرخواه، «مفهوم‌شناسی و تاریخچۀ آثار ملی در حقوق ایران»، 1399ش، ص2.</ref> مطابق این قانون، تمام آثار هنری و تاریخی و بناهایی که تا قبل از دورۀ زندیه ساخته شده بودند، باید مورد حفاظت و نظارت دولت قرار گیرند. همچنین، افرادی که آثار ملی را تحت اختیار خود داشتند ملزم شدند گزارشی از فهرست آنها به دولت ارائه دهند و افرادی که آسیبی به آثار و بناهای تاریخی وارد می‌کردند ملزم به پرداخت جریمه می‌شدند. طبق این قانون، حفر زمین‌ها و جستجو و یافتن آثار ملی فقط در انحصار دولت است. قانون مربوط به عتیقه‌جات نیز در 1311ش تصویب شد. بر اساس این قوانین، فقط آثار و ابنیۀ تاریخی تا پایان عصر زندیه ثبت می‌شدند. پس از گذشت 25 سال، منع ثبت آثار مرتبط با عهد قاجار نیز رفع شد و در گام نخست، [[کاخ گلستان]] در 1334ش به ثبت رسید. امروزه، تعداد بسیار زیادی از آثار و بناهای تاریخی ایران در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند و تحت حفاظت و نظارت دولت هستند.<ref>کرمی و خیرخواه، «مفهوم‌شناسی و تاریخچۀ آثار ملی در حقوق ایران»، 1399ش، ص3.</ref> | ||
==اهمیت آثار ملی== | ==اهمیت آثار ملی== | ||
به باور کارشناسان و محققان، آثار ملی نشان‌گر هویت و ارزش‌های اجتماعی بوده و نماد تاریخی، فرهنگی، ملی و محل اتصال عاطفی و ارزشی آیندگان با گذشتگان شمرده می‌شود. امروزه، حساسیت مردم به حفظ آثار و بناهای تاریخی و فرهنگی بیشتر شده است و حفاظت از میراث فرهنگی کم‌کم به مطالبه‌ای اجتماعی تبدیل شده است.<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/154421/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86 «حفظ مواریث فرهنگی، گنجینه‌ای برای آیندگان»، وب‌سایت کیهان.]</ref> | به باور کارشناسان و محققان، آثار ملی نشان‌گر هویت و ارزش‌های اجتماعی بوده و نماد تاریخی، فرهنگی، ملی و محل اتصال عاطفی و ارزشی آیندگان با گذشتگان شمرده می‌شود. امروزه، حساسیت مردم به حفظ آثار و بناهای تاریخی و فرهنگی بیشتر شده است و حفاظت از میراث فرهنگی کم‌کم به مطالبه‌ای اجتماعی تبدیل شده است.<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/154421/%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AB-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86 «حفظ مواریث فرهنگی، گنجینه‌ای برای آیندگان»، وب‌سایت کیهان.]</ref> | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
پیرو قانون بناها و مکان‌های ثبت‌شده، آثاری که در فهرست آثار ملی ثبت می‌شوند، از پرداخت عوارض شهرداری معاف هستند. این موارد شامل کلیه بناها، مکانها و بناهای تاریخی در مالکیت سازمان میراث فرهنگی، ساختمان‌های در مالکیت شخصی اما در زمرۀ آثار ملی و نیز موزه‌ها می‌شود.<ref>[https://decovel.com/page/iran-national-heritage-list «فهرست آثار ملی ایران»، وب‌سایت دکوول.]</ref> | پیرو قانون بناها و مکان‌های ثبت‌شده، آثاری که در فهرست آثار ملی ثبت می‌شوند، از پرداخت عوارض شهرداری معاف هستند. این موارد شامل کلیه بناها، مکانها و بناهای تاریخی در مالکیت سازمان میراث فرهنگی، ساختمان‌های در مالکیت شخصی اما در زمرۀ آثار ملی و نیز موزه‌ها می‌شود.<ref>[https://decovel.com/page/iran-national-heritage-list «فهرست آثار ملی ایران»، وب‌سایت دکوول.]</ref> | ||
==قوانین حقوقی مترتب بر آثار ملی== | ==قوانین حقوقی مترتب بر آثار ملی== | ||
مهم‌ترین سند قانونی در زمینۀ آثار ملی، ماده 9 قانون 1309ش دربارۀ حفظ آثار ملی است که مطابق آن، کلیه آثار صنعتی و بناها و مکانها که تا پایان دورۀ زندیه در کشور ایران احداث شده‌اند اعم از منقول و غیرمنقول با رعایت این ماده قانونی جزو آثار ملی ایران محسوب می‌شوند و تحت حفاظت و نظارت دولت است.<ref>کرمی و خیرخواه، «مفهوم‌شناسی و تاریخچۀ آثار ملی در حقوق ایران»، 1399ش، ص2.</ref> همچنین طبق قانون ثبت آثار ملی مصوب 1352ش، آثار غیرمنقولی که از نظر تاریخی یا شئون ملی واجد اهمیت باشند، صرف‌نظر از تاریخ پیدایش، با تصویب شورای عالی فرهنگ و هنر در زمرۀ آثار ملی به ثبت می‌رسند.<ref>[https://qavanin.ir/Law/TreeText/84852 «قانون ثبت آثار ملی»، سامانۀ قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران.]</ref> لایحۀ منع معاملات اموال فرهنگی در پنجمین کنگرۀ هنر و باستان‌شناسی ایران در 1347ش طرح و به سازمان یونسکو ارسال شد. این تلاش‌ها سرانجام در 1351ش با عنوان «کنوانسیون اتخاذ تدابیری مبنی بر الزام منع و جلوگیری از ورود و صدور و انتقال مالکیت غیرقانونی اموال فرهنگی» در یونسکو به‌تصویب رسید و ایران در 1353ش به آن ملحق شد. پس از انقلاب | مهم‌ترین سند قانونی در زمینۀ آثار ملی، ماده 9 قانون 1309ش دربارۀ حفظ آثار ملی است که مطابق آن، کلیه آثار صنعتی و بناها و مکانها که تا پایان دورۀ زندیه در کشور ایران احداث شده‌اند اعم از منقول و غیرمنقول با رعایت این ماده قانونی جزو آثار ملی ایران محسوب می‌شوند و تحت حفاظت و نظارت دولت است.<ref>کرمی و خیرخواه، «مفهوم‌شناسی و تاریخچۀ آثار ملی در حقوق ایران»، 1399ش، ص2.</ref> همچنین طبق قانون ثبت آثار ملی مصوب 1352ش، آثار غیرمنقولی که از نظر تاریخی یا شئون ملی واجد اهمیت باشند، صرف‌نظر از تاریخ پیدایش، با تصویب شورای عالی فرهنگ و هنر در زمرۀ آثار ملی به ثبت می‌رسند.<ref>[https://qavanin.ir/Law/TreeText/84852 «قانون ثبت آثار ملی»، سامانۀ قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران.]</ref> لایحۀ منع معاملات اموال فرهنگی در پنجمین کنگرۀ هنر و باستان‌شناسی ایران در 1347ش طرح و به سازمان یونسکو ارسال شد. این تلاش‌ها سرانجام در 1351ش با عنوان «کنوانسیون اتخاذ تدابیری مبنی بر الزام منع و جلوگیری از ورود و صدور و انتقال مالکیت غیرقانونی اموال فرهنگی» در یونسکو به‌تصویب رسید و ایران در 1353ش به آن ملحق شد. پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]]، این مصادیق وارد قانون مجازات اسلامی شده و همراه با تغییراتی ثبت و مقررات جدیدی وضع شده است.<ref>کرمی و خیرخواه، «مفهوم‌شناسی و تاریخچۀ آثار ملی در حقوق ایران»، 1399ش، ص3.</ref> | ||
==آثار ملی ثبت‌شده ایران در یونسکو== | ==آثار ملی ثبت‌شده ایران در یونسکو== | ||
از سال 1979م تاکنون 22 اثر ملی ایران در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو ثبت شده‌اند: شهر یزد؛ تخت | از سال 1979م تاکنون 22 اثر ملی ایران در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو ثبت شده‌اند: شهر یزد؛ [[تخت جمشید]]؛ مجموعه باغ‌های ایرانی؛ گنبد قابوس؛ [[مسجد جامع عباسی|مسجد جامع اصفهان]]؛ [[ارگ بم]]؛ [[تخت سلیمان]]؛ [[میمند|روستای میمند]]، نیایشگاه [[چغازنبیل]]؛ [[بیستون|طاق بیستون]]؛ [[سازه‌های آبی شوشتر]]؛ بازار تبریز؛ شهر شوش؛ [[شهر سوخته]]؛ [[گنبد سلطانیه]]؛ [[کاخ گلستان]]؛ [[آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی]]؛ [[میدان نقش جهان]]؛ دشت لوت؛ [[قنات|قنات‌های ایران]]؛ کلیساهای آذربایجان و پاسارگاد.<ref>[https://www.bartarinha.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-3/626530-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%87 «آثار تاریخی و طبیعی ایران که جهانی شده‌اند»، وب‌سایت برترین‌ها.] </ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
* معین، محمد، فرهنگ فارسی، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 24 اردیبهشت 1402ش. | * معین، محمد، فرهنگ فارسی، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 24 اردیبهشت 1402ش. | ||
[[ویکی‌زندگی]] | [[رده: ویکی‌زندگی]] [[رده: آثار ملی ایران]] [[رده: آثار باستانی]] [[رده: مکان تاریخی]] [[رده: معماری]] [[رده: خرده‌فرهنگ]] [[رده: هویت]] | ||