حیدری وجودی: تفاوت میان نسخه‌ها

حیدری وجودی، ادیب پارسا، محقق اندیشه‌پرور و از چهرۀ‌های درخشان شعر و عرفان معاصر افغانستان شناخته می‌شود که پنجاه سال برای اعتلای وضعیت فرهنگی کشور، به‌ویژه گسترش و ماندگاری ادبیات و زبان فارسی، تلاش کرده است. این عارف پرآوازه، تجربۀ معنوی خود را با زبان دلنشین شاعرانه بیان کرده است تا علاقه‌مندان بیشتر به معنویت و آموزه‌های دینی جذب شوند. سروده‌های وی در قالب آواز و هنر موسیقی در بین عامۀ مردم رواج گسترده دارد.  

غلام‌حيدر وجودی، معروف به «حیدری وجودی»، فرزند «ملاشفيع‌الله پنجشيري»، در 1318ش در دهكدة «گُوَتْ» السوالی (شهرستان) بـازارك، در ولایت پنجشير به دنيا آمد.<ref>آريان‌فر، شخصيت‌هاي كلان افغانستان، 1391ش، ص150.</ref>  وی در كودكي، پـس از گذراندن دروس مكتب، قرآن و كتب فقهي را فراگرفت. در كنـار آن، آثار و اشـعار شاعران بزرگ زبان فارسي مانند بوستان، گلستان، دیوان حافظ و مثنوی معنوی را نيز مطالعه مي‌كرد.<ref>مونس، تصوف و عرفان در سروده های عرفای معاصر، 1390ش، ص282.</ref>  وي، در صنف (کلاس) پنجم مكتب (مدرسه)، با الهام‌گرفتن یک مصراع در عالم رؤيا، سـرودن شعر را آغاز كرد.<ref>آريان‌فر، شخصيت‌هاي كلان افغانستان، 1391ش، ص150.</ref>  غلام‌حيدر در سال 1333ش به كابل رفت<ref>[https://8am.media/unspoken-najm-al-arfa/ «ناگفته‌های نجم‌العرفا»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>  و به‌عنوان منشی «انجمـن شعراي» وزارت معارف (آموزش و پرورش) مـشغول بـه كار شد<ref>مونس، تصوف و عرفان در سروده های عرفای معاصر، 1390ش، ص153. </ref>  و با تعطيلي انجمن، وي مسئولیت بخش روزنامه‌ها و مجله‌های «كتابخانة عمومی» كابل را به عهده گرفت. حیدری وجودی، در1375ش به‌دلیل وقوع جنگ و نابسامان‌شدن اوضاع کشور، از کابل به شهر پيشاور پاكستان مهـاجرت كرد و در غربت، حلقة درس مثنوي را تشكيل داد. حيدري وجودي در 1381ش از پيشاور به كابل برگشت و بار ديگر در كتابخانۀ عمومی کابل مشغول به کار شد و در آنجا به تحليل و شرح مثنوي معنوي مولانا و غزليات بيدل و ديگر بزرگان عرفان پرداخت.<ref>مونس، تصوف و عرفان در سروده های عرفای معاصر، 1390ش، ص106. </ref>  

گرایش مذهبی حیدری وجودی، اهل‌سنت و تابع فقه حنفی بود، اما در سيروسلوك صوفيانه، از طريقت «نقشبنديه» پیروی می‌کرد که در افغانستان به میانه‌روی و عدم تعصب فرقه‌ای مشهور است. وی از بزرگان سلسۀ نقشبندیان مجددی در افغانستان، تلقين گرفته بود،<ref>مونس، تصوف و عرفان در سروده های عرفای معاصر، 1390ش، ص284. </ref>  اما به همۀ مذاهب و طريقت‌ها و پيشوايان آنها ارادت داشت. <ref>آريان‌فر، شخصيت‌هاي كلان افغانستان، 1391ش، ص149-150.</ref> وجودی به ائمۀ شیعه، به‌ویژه امام حسین و امام علی علاقۀ ویژه داشت و اشعار زیادی در مدح آنها سروده است. <ref>موسوی، «فضایل امام علی در آیینه شعر فارسی شاعران معاصر اهل‌سنت افغانستان»، 1395ش.</ref>

# خانوادۀ حیدری وجودی، با ادبیات و آثار بزرگان ادب فارسی، انس دائمی داشت. برای مثال، ملا شفیع‌الله، پدر وی، همیشه مثنوی و غزلیات بیدل، حافظ، شاهنامۀ فردوسی، سکندرنامۀ نظامی گنجوی و گلستان و بوستان سعدی را می‌خواند. حیدری با اثرپذیری از فضای فرهنگی خانواد‌گی، به مثنوی و بیدل علاقه‌مند شد و این علاقه‌مندی تا آخر عمر وی باقی ماند و بر اندیشه، شخصیت و شغل او اثرگذار بوده است.<ref> [https://8am.media/unspoken-najm-al-arfa/ «ناگفته‌های نجم‌العرفا»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>  

# پیروی از سیرۀ پیامبر اسلام، عشق و علاقۀ بسیار به امام علی، تبعیت از شیوۀ عملی عرفای بزرگ و معتدل کشور، از دیگر خاستگاه‌های فکری و تربیتی وی است که در سلوک عرفانی، میانه‌روی، مهربانی و انسان‌دوستی وی اثرگذار بوده است.<ref>[https://noonweekly.com/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C-%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87/ فطرت، «استاد حیدری وجودی در آیینۀ آرمان‌ها و اندیشه‌ها»، وب‌سایت نشریۀ نوین.]</ref>

بر اساس نوشتۀ محققان، حیدری وجودی انسان قانع، با مناعت طبع، مقاوم، معتدل و ساده‌زیست بود. از دوران محمدظاهر شاه تا دولت اسلامی مجاهدین، زمینۀ رسیدن به جایگاه‌های سیاسی و اجتماعی برای او فراهم شد، اما او تطمیع نشده و کار در کتاب‌خانه و طریقت عرفانی را رها نکرد.<ref> [https://8am.media/unspoken-najm-al-arfa/ «ناگفته‌های نجم‌العرفا»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>  وی از تعصب در حوزۀ مباحث علمی، ادبی، فرهنگی و حتی اعتقادی خودداری می‌کرد. حیدری وجودی به تمام اندیشمندان اسلامی به دیدۀ احترام می‌نگریست و اندیشه‌هایی را که بستر رشد و خلاقیت‌های وی را فراهم می‌آورد، ارج می‌گذاشت و بر همین مبنا آثار امام خمینی، محمدحسین طباطبایی، محمدتقی جعفری، شهید مطهری و شریعتی را مطالعه می‌کرد.<ref>[https://noonweekly.com/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C-%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87/ فطرت، «استاد حیدری وجودی در آیینۀ آرمان‌ها و اندیشه‌ها»، وب‌سایت نشریۀ نوین.]</ref>

1. در ابتدای زندگی حیدری وجودی، اوضاع سیاسی و اجتماعی افغانستان ثبات نسبی داشت؛ زیرا دوران پادشاهی چهل‌سالۀ محمدظاهرشاه آغاز شده بود اما اوضاع فرهنگی کشور از آشفتگی‌های زیادی رنج می‌برد و به‌ویژه ادبیات و زبان فارسی در معرض خطر جدی قرار داشت؛ زیرا فارسی‌ستیزی که از دوران امیر شیرعلی خان (۱۸۶۳-۱۸۶۶م) شروع شده بود به‌تدریج در روزگار حکومت ظاهر شاه (۱۳۱۲ تا ۱۳۵۲) به اوج خود رسید. برای مثال در زمان تصدی وزارت داخله توسط «محمدگل مومند» اقدامات خصمانه در جهت ترویج زبان پشتو و کنارگذاشتن زبان فارسی از دفاتر و ادارات دولتی و آموزشی و حتی بازار راه‌اندازی شد و این گونه اقدامات تا آخر پادشاهی ظاهرشاه ادامه پیدا کرد.<ref>اشراقی، جایگاه و قلمرو زبان پارسی دری، ۱۳۹۰. ص285.</ref>  دیدن این وضعیت، ارادۀ حیدری وجودی را برای پاسداری از میراث فرهنگی به‌ویژه ادبیات فارسی مستحکم‌تر و رسالت او را سنگین‌تر می‌کرد.<ref>مونس، تصوف و عرفان در سروده‌هاي عرفاي معاصر، 1390ش، ص287-282.</ref>