انصاف: تفاوت میان نسخه‌ها
←مفهوم‌شناسی
مهدی مهدوی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
مهدی مهدوی (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
انصاف، از فضایل [[اخلاق|اخلاقی]] است که نقش کلیدی در روابط اجتماعی و سبک زندگی دینی دارد. انصاف در گفتار، رفتار، قضاوت و [[انقلاب اسلامی|حکومت]]، سویه‌های گوناگونی است که ارتباطات انسانی را با رویکرد اخلاقی، همراه می‌سازد. رعایت انصاف در جامعه، پیامدها و نتایج متعدد فردی، اجتماعی را در پی دارد. | انصاف، از فضایل [[اخلاق|اخلاقی]] است که نقش کلیدی در روابط اجتماعی و سبک زندگی دینی دارد. انصاف در گفتار، رفتار، قضاوت و [[انقلاب اسلامی|حکومت]]، سویه‌های گوناگونی است که ارتباطات انسانی را با رویکرد اخلاقی، همراه می‌سازد. رعایت انصاف در جامعه، پیامدها و نتایج متعدد فردی، اجتماعی را در پی دارد. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
واژۀ عربی انصاف به‌معنای نصف‌کردن یا به نصف‌رساندن، <ref>إبن‌منظور، لسان العرب، 1414ق، ج9، ص330. </ref> در اصطلاح، عبارت است از این‌که انسان‌ها در روابط اجتماعی، سود و زیان را میان خود و دیگران نصف و در مقام داوری، حقوق طرفین دعوا را به‌صورت برابر رعایت کنند. <ref>مهدوی کنی، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، 1382ش، ص571.</ref> مفهوم انصاف با این قاعده پیوند دارد که «هر آنچه برای خود می‌پسندی، برای دیگران نیز بپسند». <ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n159340/%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D9%81_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%88%D8%A رجایی‌نژاد، «امام خمینی و مفاهیم اخلاقی انصاف، مساوات و مواسات (2)»، وب‌سایت پرتال امام خمینی.]</ref> انسان منصف کسی است که برای دیگران حقوق برابر قائل بوده و مزایای زندگی را میان خود و مردم تقسیم کند. <ref>مهدوی کنی، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، 1382ش، ص571.</ref> از نظر لغت‌‌شناسان، مفهوم انصاف، اخص از مفهوم عدالت است. انصاف به‌معنای نصف‌کردن و دادن حق است که مورد پسند همگان قرار می‌گیرد، اما عدالت می‌تواند با نصف‌کردن و غیر آن رعایت شود. <ref>عسگری و جزایری، معجم الفروق اللغویه، 1412ق، ص25.</ref> هرگاه همۀ افراد جامعه در تعاملات فردی و اجتماعی خود منصف باشند، انصاف در جامعه نهادینه شده و به فرهنگ عمومی تبدیل می‌شود.<ref>اکبری، فرهنگ انصاف در روابط اجتماعی، 1394ش، ص22.</ref> | واژۀ عربی انصاف به‌معنای نصف‌کردن یا به نصف‌رساندن، <ref>إبن‌منظور، لسان العرب، 1414ق، ج9، ص330. </ref> در اصطلاح، عبارت است از این‌که انسان‌ها در روابط اجتماعی، سود و زیان را میان خود و دیگران نصف و در مقام داوری، حقوق طرفین دعوا را به‌صورت برابر رعایت کنند. <ref>مهدوی کنی، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، 1382ش، ص571.</ref> مفهوم انصاف با این قاعده پیوند دارد که «هر آنچه برای خود می‌پسندی، برای دیگران نیز بپسند». <ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n159340/%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D9%81_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%88%D8%A رجایی‌نژاد، «امام خمینی و مفاهیم اخلاقی انصاف، مساوات و مواسات (2)»، وب‌سایت پرتال امام خمینی.]</ref> انسان منصف کسی است که برای دیگران حقوق برابر قائل بوده و مزایای [[زندگی]] را میان خود و مردم تقسیم کند. <ref>مهدوی کنی، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، 1382ش، ص571.</ref> از نظر لغت‌‌شناسان، مفهوم انصاف، اخص از مفهوم عدالت است. انصاف به‌معنای نصف‌کردن و دادن حق است که مورد پسند همگان قرار می‌گیرد، اما عدالت می‌تواند با نصف‌کردن و غیر آن رعایت شود. <ref>عسگری و جزایری، معجم الفروق اللغویه، 1412ق، ص25.</ref> هرگاه همۀ افراد جامعه در تعاملات فردی و اجتماعی خود منصف باشند، انصاف در جامعه نهادینه شده و به فرهنگ عمومی تبدیل می‌شود.<ref>اکبری، فرهنگ انصاف در روابط اجتماعی، 1394ش، ص22.</ref> | ||
==انصاف در آموزه‌های دینی== | ==انصاف در آموزه‌های دینی== | ||
عدل و انصاف در قرآن، اصول اساسیِ نظام ارزشی و اخلاقی برای برقراری روابط سالم و سازنده، معرفی شده‌اند. در این راستا رعایت حقوق دیگران، پرهیز از ظلم و تبعیض، اجتناب از دروغ و تزویر مورد توجه قرآن است. <ref>سورۀ نساء، آیۀ 58؛ سورۀ نحل، آیۀ 90.</ref> در مجموعه روایات اسلامی، تأکید بر انصاف‌ورزی به‌عنوان ضابطه‌ای برای رفتار اخلاقی، با اوصافی هم‌چون: برترین اعمال،<ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص144.</ref> برترین پاداش، <ref>تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، 1410ق، ص219.</ref> سخت‌ترین تکلیف الهی، <ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص170.</ref> نشانۀ مؤمن واقعی، <ref>تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، 1410ق، ص75.</ref> مکارم اخلاق، <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1364ش، ج66، ص369.</ref> معیار ادب، <ref>نهج‌البلاغه، 1414ق، حکمت 412، ص548.</ref> مهم‌ترین نشانه و اثر عقل <ref>إبن‌شعبۀ حرانی، تحف العقول، 1363ش، ص318؛ کلینی، الکافی، 1407ق، ج1، ص21-23.</ref> و وسیلۀ قرب به خداوند <ref>تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، 1410ق، ص266.</ref> معرفی شده است. | عدل و انصاف در قرآن، اصول اساسیِ نظام ارزشی و اخلاقی برای برقراری روابط سالم و سازنده، معرفی شده‌اند. در این راستا رعایت حقوق دیگران، پرهیز از ظلم و تبعیض، اجتناب از دروغ و تزویر مورد توجه قرآن است. <ref>سورۀ نساء، آیۀ 58؛ سورۀ نحل، آیۀ 90.</ref> در مجموعه روایات اسلامی، تأکید بر انصاف‌ورزی به‌عنوان ضابطه‌ای برای رفتار اخلاقی، با اوصافی هم‌چون: برترین اعمال،<ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص144.</ref> برترین پاداش، <ref>تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، 1410ق، ص219.</ref> سخت‌ترین تکلیف الهی، <ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص170.</ref> نشانۀ مؤمن واقعی، <ref>تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، 1410ق، ص75.</ref> مکارم اخلاق، <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1364ش، ج66، ص369.</ref> معیار ادب، <ref>نهج‌البلاغه، 1414ق، حکمت 412، ص548.</ref> مهم‌ترین نشانه و اثر عقل <ref>إبن‌شعبۀ حرانی، تحف العقول، 1363ش، ص318؛ کلینی، الکافی، 1407ق، ج1، ص21-23.</ref> و وسیلۀ قرب به خداوند <ref>تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، 1410ق، ص266.</ref> معرفی شده است. | ||