پروین اعتصامی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:پروین.jpg|300px|thumb|left|زادگاه پروین اعتصامی در تبریز]]

پروین اعتصامی از جمله بانوان ایرانی است که زندگی پربار، شخصیت، اندیشه‌ و نیز وجود معانی بلند در سروده‌هایش، او را از جایگاهی ممتاز در ادب فارسی برخوردار کرده است. پروین‌ (رخشنده‌) در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ش‌ در تبـریـز بـه دنیـا آمـد. وی سال‌های‌ نخست‌ زندگی‌اش‌ را در تبریز سپری کرد و زمانی‌که پدرش‌ به‌‌عنوان‌ نماینده مردم‌ این‌ شهر به‌ مجلس‌ دوم‌ راه‌ یافت‌، در ۱۲۹۱ش‌ همراه‌ خانواده‌ی خود، روانه تهران‌ شد. پروین،‌ تحصیلات‌ ابتدایی‌ را در یكی‌ از مدارس‌ تهران‌ آغاز كرد و هم‌زمان‌ ادب فارسی و عربی را نزد پدر خود و برخی‌ از معلمان‌ دیگر یاد گرفت.<ref>بهار، دیباچه‌ چاپ اول دیوان پروین اعتصامی، ص۱۲ـ۱۳. </ref> ‌ از همان کودکی در محافل علمی که در منزل پدری با حضور بزرگانی همچون ملك‌‌الشعرا بهار، علی‌اكبر دهخدا، نصرالله‌ تقوی‌ و شاهزاده‌ افسر برگزار می‌شد حضور داشت.<ref>داوران‌، «شعر غیرشخصی‌ پروین‌ اعتصامی‌»، 1368ش، ص288.</ref>  پروین در تیر 1313ش با یکی از اقوام پدری خود كه‌ رئیس‌ نظمیه كرمانشاه‌ بود، ازدواج کرد اما این پیوند چندان طولانی نبود و پس از 4 ماه به جدایی انجامید. تنها واكنش‌ پروین‌ در برابر این‌ جدایی‌، سرودن‌ قطعه‌ای‌ بود كه‌ با این‌ بیت‌ آغاز می‌شود: <ref>اعتصامی‌، تاریخچه‌ زندگانی پروین، 1355ش، ص7. </ref><br>

  {{ب|ای‌ گل‌ تو ز جمعیت‌ گلزار چه‌ دیدی‌؟|جز سرزنش‌ و بد سری‌ خار چه‌ دیدی‌؟}}

  {{پایان شعر}}

==شکوفایی شعر پروین==

پروین، نخستین اشعار خود را در 7 سالگی سروده است. برخی از زیباترین اشعار او نیز مربوط به سنین 11 تا 14 سالگی وی است. پروین در همان کودکی، به تشویق پدر، سروده‌های‌ ترجمه‌‌شده‌ از دیگر زبان‌ها را به‌ زبان‌ فارسی،‌ منظوم می‌ساخت. همین تمرین‌ها و تلاش‌ها سبب شد تا پروین با چگونگی چینش کلمات در کنار هم، وزن و سایر اصول شعر آشنا شود. برای مثال، پروین، به‌تأسی از شعر ترجمه‌شده « قطرات سه‌گانه» از تریللو توسط پدرش، دو شعر «گوهر و اشک» و «دو قطره خون»<ref>[https://www.webcitation.org/6aO668CbW عبداله‌زاده برزو، «بررسی تطبیقی مناظره دو قطره خون شعر پروین با مناظره رمان سه قطره خون تریللو»، 1392ش، ص164-176.] </ref>  را سرود.<br>

   

وی در ۱۱ سالگی‌ درباره‌ی آثار شاعران‌ بزرگی‌ چون‌ ناصرخسرو، انوری‌، مولوی‌ و نظامی‌ اظهار نظر می‌كرد. اولین بار شعر «ای مرغک» پروین در مجله بهار توسط پدرش چاپ شد. از دیگر آثار او در این سنین، می‌توان به «گوهر و سنگ»، «اشک یتیم»، «کودک آرزومند»، «صاعقه ما ستم اغنیاست»، «سعی و عمل» و «اندوه فقر» اشاره کرد.<ref>بهمن، پروین اعتصامی (چهره‌های درخشان)، 1391ش، ص13.</ref><br>

  {{ب|سیر یک روز طعنه زد به پیاز|که تو مسکین چه‌قدر بدبویی}}

  {{ب|گفت: از عیب خویش بی‌خبری|زان ره، از خلق عیب می‌جویی}}

  {{پایان شعر}}

او در پیِ چاپ‌ نخستین‌ سروده‌هایش‌ در مجله بهار از شهرت خوبی در محافل‌ ادبی‌ بهره‌مند شد. پدر پروین، برای‌ شناساندنِ او در سطحی‌ گسترده‌تر از پیش‌، اقدام‌ به‌ چاپ‌ دیوان‌ وی‌ كرد. چاپ‌ دیوان‌ پروین‌ با مقدمه محمدتقی بهار در ۱۳۱۴ش‌، حادثه‌ای‌ ادبی‌ تلقی‌ شد و در زمان کوتاهی در میان محافل ادبی و مردم غوغایی‌ برپا كرد و استقبالی‌ درخور از آن‌ به‌ عمل آمد تا جایی‌ كه‌ سعید نفیسی‌ به‌ معرفی‌ آن‌ در روزنامه ایران‌ پرداخت‌ و وزارت‌ معارف‌ هم‌ به‌‌عنوان‌ تقدیر، نشان علمی‌ به پروین‌ اهدا كرد.<ref>نفیسی‌، «پروین‌ اعتصامی‌»، 1332ش، ص98-104. </ref><br>

    

    

پروین از لحاظ شخصیت، انزواگرا بود؛ آن‌گونه که حتی بعد از شهرت، در سمت کتابداری دانشسرای عالی نیز دوام نیاورد و در سال 1316ش از کار خود استعفا داد. هرچند در این‌ سال،‌ بیماری‌ِ پدرش‌ نیز شدت پیدا کرد و پروین ترجیح داد که در خانه به‌ پرستاری‌ از پدر بپردازد. مرگ پدر، تأثیری‌ عمیق‌ بر پروین‌ نهاد تا جایی‌ كه‌ او را به‌ سرودن‌ تنها شعر شخصی‌ خود با این‌ مطلع‌ واداشت‌:<ref>[https://ganjoor.net/parvin/divanp/mtm/sh165 اعتصامی، دیوان اشعار، این قطعه را در تعزیت پدر بزرگوار خود سروده‌ام، بیت1.]</ref><br>

  {{ب|پدر آن‌ تیشه‌ كه‌ بر خاك‌ تو زد  دست‌ اجل‌|تیشه‌ای‌ بود كه‌  شد  باعث‌ ویرانی‌ من}}

   {{پایان شعر}}

از سوی دیگر، پروین روحیه‌ای کاملا ظلم‌ستیز داشت، تا آن‌جا که در سال 1315ش، وقتی برای دریافت مدال درجه سه لیاقت از سوی دولت شاهنشاهی دعوت شد، آن را نپذیرفت. وی همچنین پیشنهاد رضاشاه برای تدریس ملکه و ولیعهد را نیز رد کرد، زیرا به ایستادگی در برابر ظلم پای‌بند بود و چنین باوری به وی اجازه حضور در چنین مکان‌هایی را نمی‌داد. پروین، شعر «صاعقه ما ستم اغنیاست» را در همان زمان سرود.<ref>بهمن، پروین اعتصامی (چهره‌های درخشان)، 1391ش، ص22ـ23.</ref>  وی در این شعر، ظلم را نماد وقاحت و بی‌شرمی شخص ظالم معرفی کرده است. پروین اشعار دیگری را نیز در مذمت ظلم سروده است. مانند: «ای رنجبر»، «تیره بخت» و «اشک یتیم».<br>

پدر پروین، همکاران علمی پدرش، دوران تحصیلِ او و مهم‌تر از همه، تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه ایران از جمله عوامل اثرگذار بر شخصیت و اندیشه پروین بود.  

==درگذشت پروین==

پروین‌ در نیمه‌ شب‌ ۱۶ فروردین‌ ۱۳۲۰ش بر اثر ابتلا به‌ بیماری‌ حصبه‌ در تهران‌ درگذشت‌. پیكر او را به‌ قم‌ منتقل‌ كردند و در كنار پدرش، در جوار حرم فاطمه معصومه،‌ به‌ خاك‌ سپردند. بر روی سنگ قبر این بانوی شاعر نیز، شعری را که خود برای سنگ مزارش سروده بود، حک کردند.<ref>[https://ganjoor.net/parvin/divanp/mtm/sh166 اعتصامی، دیوان اشعار، این قطعه را برای سنگ مزار خودم سروده‌ام، بیت1.]</ref><br>

{{شعر|نستعلیق}}

  {{ب|اینکه خاک سیهش بالین است|اختر چرخ ادب، پروین است}}

  {{پایان شعر}}   

بدین‌ترتیب‌، كارنامه زندگی‌ بلندآوازه‌ترین‌ شاعر زن‌ ایرانی‌ بسته‌ شد. شاعری‌ كه‌ محمد قزوینی‌ او را ستود، و دهخدا وی‌ را هم‌‌رتبه استادان‌ قدیم‌ نظم‌ برشمرد و بهار نیز او را از نوادر و شایسته هزاران‌ تمجید دانست.<ref>بهار، دیباچه‌ چاپ اول دیوان پروین اعتصامی، ص۱۳. </ref>  <br>

25 فروردین، هم‌زمان با زادروز این بانوی شاعر را به‌عنوان «روز بزرگداشت پروین اعتصامی» نام‌گذاری کرده‌اند.