سبک پوشش زنان افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
زنان از بدو ورود اسلام در افغانستان تا زمان عبدالرحمن‌خان پوشش مناسبی داشتند که پوشش سر با پارچۀ بزرگ کتان هم شامل آن است. پس از عهد عبدالرحمن، دولاق و کمی بعد چادری به‌نام چهل دری یا چهل درزی رواج یافت.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/109 محمود، «پوشش و لباس ما در درازنای تاریخ»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref> زنان تا40 سال قبل با همان [[چادر]] بزرگ به‌کمک مردان خود در مزرعه کار می‌کردند.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/109 محمود، «پوشش و لباس ما در درازنای تاریخ»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref> | زنان از بدو ورود اسلام در افغانستان تا زمان عبدالرحمن‌خان پوشش مناسبی داشتند که پوشش سر با پارچۀ بزرگ کتان هم شامل آن است. پس از عهد عبدالرحمن، دولاق و کمی بعد چادری به‌نام چهل دری یا چهل درزی رواج یافت.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/109 محمود، «پوشش و لباس ما در درازنای تاریخ»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref> زنان تا40 سال قبل با همان [[چادر]] بزرگ به‌کمک مردان خود در مزرعه کار می‌کردند.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/109 محمود، «پوشش و لباس ما در درازنای تاریخ»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref> | ||
==انواع پوشش== | ==انواع پوشش== | ||
در افغانستان، لباس از تنوع زیادی برخوردار است. یکی از عوامل مهم تنوع پوشش و لباس، تنوع قومیت و به دنبال آن گوناگونی فرهنگ پوشش است.<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> در کل لباس زنانه از فراق پرتوک (پیراهن دامن‌دار و شلوار) تشکیل شده است و چادر نیز از ضروریات پوشش در | در افغانستان، لباس از تنوع زیادی برخوردار است. یکی از عوامل مهم تنوع پوشش و لباس، تنوع قومیت و به دنبال آن گوناگونی فرهنگ پوشش است.<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> در کل لباس زنانه از فراق پرتوک (پیراهن دامن‌دار و شلوار) تشکیل شده است و چادر نیز از ضروریات پوشش در جامعه افغانستانی به‌حساب می‌آید.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ وهاب‌زاده، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وبسایت کمد‌سارک.]</ref> متمایزترین شکل شلوار زنانه از پارچه‌ای لطیف درست می‌شود و پاچۀ آن دارای چین‌‌های بیضوی است که روی قوزک پا قرار می‌گیرد. این نوع شلوار تا هنوز هم در برخی نقاط افغانستان به‌خصوص بین برخی هزاره‌ها، [[کوچی|کوچی]]<nowiki/>ها و مردم ساکن ولایت وردک و پکتیا رایج است.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/109 محمود، «پوشش و لباس ما در درازنای تاریخ»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref> | ||
==سبک پوشش== | ==سبک پوشش== | ||
===الف. پوشش سنتی=== | ===الف. پوشش سنتی=== | ||
سبک پوشش سنتی زنان در افغانستان، لباس دامن‌دار همراه شال یا چادری (برقع) است.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ وهاب‌زاده، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وب سایت کمد‌سارک.]</ref> این سبک لباس خصوصیات و انواعی دارد که یکی از آنها چادری است: | سبک پوشش سنتی زنان در افغانستان، لباس دامن‌دار همراه [[شال]] یا چادری ([[برقع]]) است.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ وهاب‌زاده، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وب سایت کمد‌سارک.]</ref> این سبک لباس خصوصیات و انواعی دارد که یکی از آنها چادری است: | ||
====چادری==== | ====چادری==== | ||
چادری (برقع) یک پوشش کامل است که سراسر بدن خانم‌ها حتی صورت آنها را می‌پوشاند. برقع از یک کلاه متصل به‌چادر و همرنگ استفاده می‌شود که توسط خیاطان حرفه‌ای با مهارت ویژه‌ای دوخته می‌شود.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/345695/%D9%BE%D8%B1%D8%B7%D8%B1%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86 «پرطرفدارترین پوشش زنان افغان»، وبسایت تابناک.]</ref> تاریخچة چادری به دویست سال قبل برمی‌گردد<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> و امروزه هم در بین زنان افغانستان از مقبولیت برخوردار است.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/345695/%D9%BE%D8%B1%D8%B7%D8%B1%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86 «پرطرفدارت رین پوشش زنان افغان»، وبسایت تابناک.]</ref> برقع در دورة اول حاکمیت طالبان (1996-2001م) به‌دلیل اجبار این گروه برای پوشش زنان، به نماد جهانی تبدیل شد.<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> | چادری (برقع) یک پوشش کامل است که سراسر بدن خانم‌ها حتی صورت آنها را می‌پوشاند. برقع از یک کلاه متصل به‌چادر و همرنگ استفاده می‌شود که توسط خیاطان حرفه‌ای با مهارت ویژه‌ای دوخته می‌شود.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/345695/%D9%BE%D8%B1%D8%B7%D8%B1%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86 «پرطرفدارترین پوشش زنان افغان»، وبسایت تابناک.]</ref> تاریخچة چادری به دویست سال قبل برمی‌گردد<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> و امروزه هم در بین زنان افغانستان از مقبولیت برخوردار است.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/345695/%D9%BE%D8%B1%D8%B7%D8%B1%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86 «پرطرفدارت رین پوشش زنان افغان»، وبسایت تابناک.]</ref> برقع در دورة اول حاکمیت طالبان (1996-2001م) به‌دلیل اجبار این گروه برای پوشش زنان، به نماد جهانی تبدیل شد.<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> | ||
===ب. پوشش جدید=== | ===ب. پوشش جدید=== | ||
پوشش زنان در سال‌های اخیر دچار دگرگونی فراوان شده است. در این سال‌ها زنان به ندرت از چادری استفاده می‌کنند. جوان‌ترها برای پوشش اجتماعی بیشتر از مانتو، مقنعه، روسری، شال، ساری هندی و برخی موارد از چادر ایرانی استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.hi-hijab.com/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «حجاب استایل افغانستان»، وبسایت های‌حجاب.]</ref> در لباس‌های جدید و مدرن نیز از هنر خامک‌دوزی بهره برده می‌شود. در این نوع لباس، از خامک‌دوزی روی مانتوها و روسری‌ها استفاده می‌شود.<ref>[https://khamakshop.com/%D8%AE%D8%A7%D9%85%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک.]</ref> | پوشش زنان در سال‌های اخیر دچار دگرگونی فراوان شده است. در این سال‌ها زنان به ندرت از چادری استفاده می‌کنند. جوان‌ترها برای پوشش اجتماعی بیشتر از مانتو، مقنعه، روسری، شال، ساری هندی و برخی موارد از چادر ایرانی استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.hi-hijab.com/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «حجاب استایل افغانستان»، وبسایت های‌حجاب.]</ref> در لباس‌های جدید و مدرن نیز از هنر خامک‌دوزی بهره برده می‌شود. در این نوع لباس، از [[خامک دوزی|خامک‌دوزی]] روی مانتوها و روسری‌ها استفاده می‌شود.<ref>[https://khamakshop.com/%D8%AE%D8%A7%D9%85%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک.]</ref> | ||
==صنایع دستی پوشش زنان== | ==صنایع دستی پوشش زنان== | ||
صنایع دستی مرتبط با پوشش زنان افغانستان، دارای قدمت و تنوع زیاد است که امروزه نیز رونق خوبی دارد.این صنایع، در تزیین لباس زنان افغانستان اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. در این نوع لباس از انواع تزیینات استفاده می‌شود.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وب سایت کمد‌سارک.]</ref> | [[صنایع دستی]] مرتبط با پوشش زنان افغانستان، دارای قدمت و تنوع زیاد است که امروزه نیز رونق خوبی دارد.این صنایع، در تزیین لباس زنان افغانستان اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. در این نوع لباس از انواع تزیینات استفاده می‌شود.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وب سایت کمد‌سارک.]</ref> | ||
==هنرهای دوخت== | ==هنرهای دوخت== | ||
انواع هنرهای دوخت که در لباس‌های سنتی مردم افغانستان به‌خصوص در پوشش زنان به‌کار می‌رود عبارتند از: چکن‌دوزی، خنجردوزی، سکه‌دوزی، گراف‌دوزی، پخته‌دوزی و شیشه‌دوزی.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ وهاب‌زاده، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وب سایت کمد‌سارک.]</ref> | انواع هنرهای دوخت که در لباس‌های سنتی مردم افغانستان به‌خصوص در پوشش زنان به‌کار می‌رود عبارتند از: چکن‌دوزی، خنجردوزی، سکه‌دوزی، گراف‌دوزی، پخته‌دوزی و شیشه‌دوزی.<ref>[https://mag.sarak-co.com/afghan-clothing/ وهاب‌زاده، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وب سایت کمد‌سارک.]</ref> | ||
=== گندافغانی=== | ===گندافغانی=== | ||
این لباس زنانه شامل پیراهن دامن‌دار، شلوار و چادر است. لبه‌های آستین، دامن، یقه و پاچه‌های شلوار به دوصورت دستی و ماشینی، مهره‌دوزی و سوزن‌دوزی می‌شود. به‌طور معمول دوختن این لباس به‌روش سنتی یک ماه زمان می‌برد و در ولایات مختلف کشور توسط زنان دوخته می‌شود اما زنان ولایت غزنی برای دوخت گندافغانی فعالیت بیشتری دارند. با توجه به‌شرایط جغرافیایی و آب و هوای سرد افغانستان، برای این نوع لباس از پارچه‌های ضخیم مانند مخمل، قناویز و کتان استفاده می‌شود. گندافغانی یک لباس گشاد است طوری که گاهی طول دامن آن به دوازده متر می‌رسد.<ref>[https://khamakshop.com/Products-cat/afghan-clothes/afghan-women-dress/afghan-gand/ «لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک.]</ref> | این لباس زنانه شامل پیراهن دامن‌دار، شلوار و چادر است. لبه‌های آستین، دامن، یقه و پاچه‌های شلوار به دوصورت دستی و ماشینی، مهره‌دوزی و سوزن‌دوزی می‌شود. به‌طور معمول دوختن این لباس به‌روش سنتی یک ماه زمان می‌برد و در ولایات مختلف کشور توسط زنان دوخته می‌شود اما زنان ولایت غزنی برای دوخت گندافغانی فعالیت بیشتری دارند. با توجه به‌شرایط جغرافیایی و آب و هوای سرد افغانستان، برای این نوع لباس از پارچه‌های ضخیم مانند مخمل، قناویز و کتان استفاده می‌شود. گندافغانی یک لباس گشاد است طوری که گاهی طول دامن آن به دوازده متر می‌رسد.<ref>[https://khamakshop.com/Products-cat/afghan-clothes/afghan-women-dress/afghan-gand/ «لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک.]</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
تنوع و غنای فرهنگ پوشش و طراحی آن توجه طراحان دیگر کشورها به‌خصوص کشورهای غربی را به خود جلب کرده است. در برخی موارد بعضی از صاحبان برندهای معروف لباس در غرب از طرح لباس‌های افغانستانی الهام گرفته‌اند.<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> | تنوع و غنای فرهنگ پوشش و طراحی آن توجه طراحان دیگر کشورها به‌خصوص کشورهای غربی را به خود جلب کرده است. در برخی موارد بعضی از صاحبان برندهای معروف لباس در غرب از طرح لباس‌های افغانستانی الهام گرفته‌اند.<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> | ||
==پوشش زنان و پدیدۀ مهاجرت== | ==پوشش زنان و پدیدۀ مهاجرت== | ||
[[جنگ]]، ناامنی و پدیدۀ [[مهاجرت]] بر سبک پوشش زنان افغانستان تأثیر عمیق گذاشته و زنان مهاجر و فرزندان آنها در نحوۀ پوشش تحت تأثیر فرهنگ کشور میزبان قرار گرفتند، اما در سال‌های اخیر، استفاده از لباس‌های سنتی و زیورآلات در میان مهاجران به‌خصوص زنان مردم هزاره در کشورهای میزبان به‌ویژه کشورهای غربی و استرالیا رونق پیدا کرده است.<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/184969 «ترویج استفاده از زیور آلات قدیمی و لباس سنتی هزارگی در کشورهای غربی»، خبرگزاری شفقنا.]</ref> | |||
==ابعاد نمادین پوشش زنان== | ==ابعاد نمادین پوشش زنان== | ||
در طراحی و دوخت لباس زنان افغانستانی، به‌ویژه لباس سنتی و گند، بلندی و پوشیدگی زنان، مطابق فرهنگ عفاف و حجاب رایج در این کشور، مورد توجه قرار می‌گیرد؛ زیرا لباس‌های سنتی افغانستانی نماد ارزش‌های قومی، متانت و فرهنگ اسلامی این کشور بوده و از پوشیدگی برخوردار است.<ref>[https://khamakshop.com/Products-cat/afghan-clothes/afghan-women-dress/afghan-gand/ «لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک.]</ref> همچنین استفاده از پوشش چادری (برقع) برای زنان | در طراحی و دوخت لباس زنان افغانستانی، به‌ویژه لباس سنتی و گند، بلندی و پوشیدگی زنان، مطابق فرهنگ [[عفاف]] و حجاب رایج در این کشور، مورد توجه قرار می‌گیرد؛ زیرا لباس‌های سنتی افغانستانی نماد ارزش‌های قومی، متانت و فرهنگ اسلامی این کشور بوده و از پوشیدگی برخوردار است.<ref>[https://khamakshop.com/Products-cat/afghan-clothes/afghan-women-dress/afghan-gand/ «لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک.]</ref> همچنین استفاده از پوشش چادری (برقع) برای زنان نشانه احترام، وقار و موقعیت اجتماعی آنها محسوب می‌شود.<ref>[https://www.modiseh.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C/ قادری، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* «ترویج استفاده از زیور آلات قدیمی و لباس سنتی هزارگی در کشورهای غربی»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: 12 فبروری 2017م. | *«ترویج استفاده از زیور آلات قدیمی و لباس سنتی هزارگی در کشورهای غربی»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: 12 فبروری 2017م. | ||
* «پرطرفدارترین پوشش زنان افغان»، وبسایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 27 شهریور 1392ش. | *«پرطرفدارترین پوشش زنان افغان»، وبسایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 27 شهریور 1392ش. | ||
* «حجاب استایل افغانستان»، وبسایت های‌حجاب، تاریخ درج مطلب: 13 فروردین 1399ش. | *«حجاب استایل افغانستان»، وبسایت های‌حجاب، تاریخ درج مطلب: 13 فروردین 1399ش. | ||
* حسن‌‌زاده، «فروش لباس افغانستانی در ایران»، وبسایت خامک، تاریخ بازدید: 6 خرداد 1402ش. | *حسن‌‌زاده، «فروش لباس افغانستانی در ایران»، وبسایت خامک، تاریخ بازدید: 6 خرداد 1402ش. | ||
* صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک، تاریخ درج مطلب: 5 اردیبهشت 1401ش. | *صادقی، «خامک‌دوزی افغانستان، هنر اصیل زنان این مرز و بوم»، وبسایت خامک، تاریخ درج مطلب: 5 اردیبهشت 1401ش. | ||
* قادری، بهار، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه، تاریخ بازدید: 10 اردیبهشت 1402ش. | *قادری، بهار، «همه‌چیز در بارة انواع مدل لباس افغانی و انواع آن»، وبسایت مدیسه، تاریخ بازدید: 10 اردیبهشت 1402ش. | ||
* «کارگیری از پارچه‌های داخلی در ساخت لباس‌های افغانی با طراحی مدرن»، وبسایت طلوع‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 9 جوزا (خرداد) 1397ش. | *«کارگیری از پارچه‌های داخلی در ساخت لباس‌های افغانی با طراحی مدرن»، وبسایت طلوع‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 9 جوزا (خرداد) 1397ش. | ||
* «لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک، تاریخ بازدید: 30 اردیبهشت 1402ش. | *«لباس گندافغانی، محبوب‌ترین لباس در میان زنان افغانستان»، وبسایت خامک، تاریخ بازدید: 30 اردیبهشت 1402ش. | ||
* «لباس‌های محلی؛ هویت فرهنگی جامعۀ اففانستان»، وبسایت TRT، تاریخ درج مطلب: 21 دسامبر 2018م. | *«لباس‌های محلی؛ هویت فرهنگی جامعۀ اففانستان»، وبسایت TRT، تاریخ درج مطلب: 21 دسامبر 2018م. | ||
* محمود، شاه‌محمود، «پوشش و لباس ما در درازنای تاریخ»، وبلاگ افغانستان فردا، تاریخ درج مطلب: 3 خرداد 1392ش. | *محمود، شاه‌محمود، «پوشش و لباس ما در درازنای تاریخ»، وبلاگ افغانستان فردا، تاریخ درج مطلب: 3 خرداد 1392ش. | ||
* «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وبسایت کمد‌سادک، تاریخ بازدید: 10 اردیبهشت 1402ش. | *«مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وبسایت کمد‌سادک، تاریخ بازدید: 10 اردیبهشت 1402ش. | ||
* وهاب‌زاده، شایان، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وبسایت کمد‌سارک، تاریخ بازدید: 10 اردیبهشت 1402ش. | *وهاب‌زاده، شایان، «مسیر پر فراز و نشیب پوشاک افغانستانی»، وبسایت کمد‌سارک، تاریخ بازدید: 10 اردیبهشت 1402ش. | ||
[[رده: ویکی‌زندگی]] | [[رده: ویکی‌زندگی]] | ||