امام ‌موسی صدر: تفاوت میان نسخه‌ها

امام ‌موسی صدر، عالم دینی برجسته و سیاستمدار مشهور ایرانی است که به لبنان هجرت کرد و با مطالعه و درک محرومیت همه‌جانبۀ شیعیان لبنان و تأسیس مراکز مهم علمی، فرهنگی، درمانی و نظامی، تحولات مهمی در سبک زندگی جامعۀ لبنان پدیدآورد. وی با کنش فرهنگی و سیاسی معتدل خود همه پیروان ادیان گوناگون را به همزیستی مسالمت‌آمیز هدایت و نقش برجسته‌ای را در صحنۀ سیاست بین‌الملل خاورمیانه ایفا کرد. احیای اندیشۀ دینی، بازسازی هویت و عزت تاریخی شیعیان لبنان و بنیان‌گذاری مقاومت اسلامی، از دست‌آوردهای مهم موسی صدر محسوب می‌شود.  

سیدموسی صدر در 14 خرداد ۱۳۰۷ش در محلۀ چهارمردان قم در خانواده‌ای از روحانیان مشهور به دنیا آمد.<ref>کمالیان، سرفصل‌هایی از زندگانی امام‌موسی صدر، 1394ش، ص۹.</ref> پدر وی سید صدرالدین از مراجع تقلید بود که پس از درگذشت عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزۀ علمیه قم، به همراه سیدمحمد حجت و سید محمدتقی خوانساری، مدیریت حوزه علمیه قم را بر عهده گرفتند و به مراجع ثلاث (سه‌گانه) مشهور شدند. مادر او «سیده‌صفیه قمی»، دختر سیدحسین قمی مرجع مبارز و مخالف حکومت استبدادی شاه بود.<ref>شرف‌الدین، امام‌موسی صدر، 1387ش، 27-29.</ref> سید‌موسی صدر و «پروین خلیلی» در ۱۳۳۴ش با هم ازدواج کردند و صاحب چهار فرزند به نام‌های سید صدرالدین، سیدحمید، سیده‌حوراء و سیده‌ملیحه شدند.<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی- اجتماعی، 1387ش، ج۲، ص۲۶۴.</ref>

امام‌موسی صدر معتقد بود که دین تنها در «عبادات» خلاصه نمی‌شود؛ بلکه روابط فرد را با دیگران و جامعه و روابط همگی را با جهان تنظیم می‌کند. انسان در منظومۀ فکری وی، نمایندۀ خدا بر روی زمین است که باید با استعداد شگرف خود حقیقت جهان هستی و قوانین آن را کشف کند.<ref>صدر، «اسلام و فرهنگ قرن بیستم»، 1346ش، ص18-20.</ref> او با تکیه بر آموزه‌های اسلام، به نیازهای انسان‌ها و مسایل اجتماعی آنها اولویت می‌داد و باور داشت که دین پدیده‌ای نیست که در انزوا بماند؛ بلکه دین با تکیه بر هویت اجتماعی خود، برای مشکلات گوناگون جامعه راه حل بنیادی دارد. به نظر وی رهبران و عالمان دین نیز نباید از ترس آلودگی‌های اجتماعی و سیاسی خود را دور از جامعه نگه دارند؛ بلکه باید در متن رخ‌دادهای اجتماعی و سیاسی نقش ایفا کنند. امام‌موسی صدر بر مبنای همین باور و عمل اجتماعی خود، اعتباری کم‌نظیر میان اقشار مردم لبنان و جامعۀ لبنانی به‌دست آورد و از آن برای نهادینه‌کردن اندیشۀ دینی و ترویج سبک زندگی اسلامی، بهره گرفت.<ref>[http://www.imam-sadr.com/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/tabid/113/ArticleId/14890/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B3%DB%8 سریع‌القلم، «اخلاق و سیاست در زندگی امام‌موسی صدر»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر.]</ref> وی بر اساس مبانی اسلامیِ شیعی، مطالعات گستردۀ تاریخی و شناخت اهداف بلندمدت استعماریِ غرب، اسرائیل را «شر مطلق» و هرگونه همکاری با آن را حرام می‌دانست.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=10023 غفاری، «امانت صدر»، وب‌سایت دیگران.]</ref>

امام‌موسی صدر فعالیت‌های علمی خود را با تدریس علوم حوزوی آغاز<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی- اجتماعی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸.</ref> و شاگردان زیادی را در راستای دیدگاه اجتماعی خود دربارۀ دین تربیت کرد که «سیدعباس موسوی»، دبیرکل پیشین حزب‌الله لبنان، از شاگردان معروف وی بود.<ref>کمالیان، سرفصل‌هایی از زندگانی امام‌موسی صدر، ۹–۱۰.</ref> وی در نجف فضای ضد فلسفی حاکم بر محیط علمی و مخالفت برخی از علما با فلسفه و عرفان را با برخورد خردمندانۀ خود تعدیل کرد.<ref>حکیم، گذارها و خاطره‌ها، ایران ـ نجف ـ لبنان، ۱۳۸۸ش، ص۱۲۵–۱۲۶.</ref> موسی صدر در ۱۳۳۷ش در قم، دبیرستان صدر را بنیان نهاد و در پایه‌گذاری مجلۀ «مکتب اسلام» و مبارزه با افکار کمونیستی با گروهی از فعالان فرهنگی و علمی نقش اساسی ایفا کرد. از مهم‌ترین فعالیت‌های علمی او در آخرین سال اقامت در شهر قم، تدوین طرحی برای اصلاح نظام آموزشی حوزۀ علمیۀ قم بود که با همکاری سیدمحمد بهشتی و ناصر مکارم شیرازی صورت گرفت.<ref>کمالیان و رنجبر، عزّت شیعه، 1388ش، ج2، ص19-20.</ref>

امام‌موسی صدر بعد از 10 سال فعالیت فرهنگی و تقویت زیرساخت‌های اقتصادی شیعیان، بنیان‌های اخلاقی، تشکیلاتی، اعتقادی، ارتباطاتی و مالی، فعالیت‌های بلندمدت سیاسی و نظامی خود را استحکام بخشید<ref>[http://www.imam-sadr.com/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85/tabid/113/ArticleId/14890/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B3%DB%8 سریع‌القلم، «اخلاق و سیاست در زندگی امام‌موسی صدر»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر.]</ref>و سپس مجلس اعلای شیعیان را در 1 خرداد ۱۳۴۸ش تأسیس کرد.<ref>لک‌زایی، «فکر سیاسی امام‌موسی صدر (بخش نخست)»، 1384ش، ص189.</ref> بعد از آن در 1351ش جنبش «حرکت المحرومین» را بنیان گذاشت تا مطالبات شیعیان را با پشتوانۀ قدرت یک سازمان مردمی و نظامی پیگیری کند و جلو عضویت جوانان شعیه در احزاب مارکسیستی را نیز بگیرد.<ref>پیشوایی، «لبنان سرزمین خون و حماسه (9): تأسیس حرکت محرومین»، 1364ش، ص53-55.</ref> در 1353ش بازوی نظامی حرکت‌المحرومین را به نام «افواج المقاومه اللبنانیه» (گردان‌های مقاومت لبنانی) تأسیس کرد که به جنبش «امل» (امید) معروف شد.<ref>پیشوایی، «لبنان سرزمین خون و حماسه (10): سازمان امل بازوی نظامی حرکت محرومین» 1364ش، ص18-20.</ref>

*  

* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۹ش.

*  

* «با این کتاب‌ها امام‌موسی صدر را بهتر بشناسید»، وب‌سایت پاتوق کتاب، تاریخ بازدید: 29 آبان 1403ش.

*  

* «برگزاری مراسم چهل و پنجمین سالگرد ناپدید شدن امام‌موسی صدر»، وب‌سایت شبکۀ العالم، تاریخ درج مطلب: 9 شهريور 1402ش.

*  

* «بری: تحقیقات درباره پرونده امام‌موسی صدر با جدیت ادامه دارد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 10 شهریور 1399ش.

*  

* پیشوایی، مهدی، «لبنان سرزمین خون و حماسه (10): سازمان امل بازوی نظامی حرکت محرومین»، مجلۀ مکتب اسلام، شمارۀ 10، 1364ش.

*  

* پیشوایی، مهدی، «لبنان سرزمین خون و حماسه (9): تأسیس حرکت محرومین»، مجلۀ مکتب اسلام، شمارۀ 9، 1364ش.

*  

* جرداق، جورج، سیمای باشکوه انسان، ترجمه مجید مرادی، تهران، مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر ۱۳۹۴ش.

*  

* چمران، مصطفی، لبنان، تهران، بنیاد شهید چمران، ۱۳۶۸ش.

*  

* حجتی کرمانی، علی، لبنان به روایت امام‌موسی صدر و دکتر چمران، تهران، قلم، ۱۳۶۴ش.

*  

* حکیم، سیدمحمدباقر، گذارها و خاطره‌ها، ایران-نجف-لبنان، تهران، مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر، ۱۳۸۸ش.

*  

* خسروشاهی، سیدهادی، دربارۀ امام‌موسی صدر، خاطرات مستند سیدهادی خسروشاهی، قم، کلبه شروق، ۱۳۹۶ش.

*  

* «درباره امام‌موسی صدر»،  خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 14 خرداد 1399ش.

*  

* زندگینامه و خدمات فرهنگی، اجتماعی و علمی امام‌موسی صدر، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1394ش.

*  

* زین، احمد، امام‌موسی صدر و تقریب مذاهب اسلامی، ترجمه مهدی فرخیان، تهران، مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر، ۱۳۹۴ش.

*  

* «سروده‌ زیبای حامد شیخ‌پور به یاد امام‌موسی صدر در سالروز ربوده شدن ایشان»، وب‌سایت تحلیلی-خبری عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 13 شهریور 1403ش.

*  

* سریع‌القلم، محمود، «اخلاق و سیاست در زندگی امام‌موسی صدر»، وب‌سایت مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر، تاریخ بازدید: 29 آبان 1403ش.

*  

* شرف‌الدین، سیدحسین، یادنامه امام‌موسی صدر، تهران، مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر، ۱۳۸۷ش.

*  

* صدر، سیدموسی، «اسلام و فرهنگ قرن بیستم»، مجلۀ درس هایی از مکتب اسلام، شمارۀ 5، 1346ش.

*  

* طباطبایی، سیدصادق، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، تهران، مؤسسه تنظیم آثار، ۱۳۸۷ش.

*  

* عارفی میناآبادی، راهب، «آشنایی با پیشگامان بیداری اسلامی (2)؛ امام‌موسی صدر»، مجلۀ حبل‌المتین، پیش‌شمارۀ 2، 1391ش.

*  

* غفاری، مصطفی، «امانت صدر»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: تاریخ درج مطلب: 9 شهریور 1389ش.

*  

* قرم، جورج، لبنان المعاصر: تاریخ و مجتمع (نقله الى العربية بواسطة الدكتور حسان قبيسي)، بيروت، المكتبة الشرقية، 2004م.

*  

* کمالیان، محسن، «خاندان صدر در ایران»، فصلنامۀ ایران‌شناسی، شمارۀ 2، مرداد 1399ش.

*  

* کمالیان، محسن، سرفصل‌هایی از زندگانی امام‌موسی صدر، تهران، مؤسسه فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر، ۱۳۹۴ش.

*  

* کمالیان محسن و رنجبر، علی‌اکبر، عزت شیعه: تاریخ شفاهی زندگی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی امام‌موسی صدر، تهران، علی‌اکبر رنجبر کرمانی، محسن کمالیان، 1388ش.

*  

* کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی، گزارش کمیته پیگیری سرنوشت امام‌موسی صدر (از ربودن تا به امروز)، تهران، مجلس شورای اسلامی دورۀ هفتم، ۱۳۸۶ش.

*  

* گلی‌زواره قمشه‌ای، غلام‌رضا، «رهبری درخشان امام‌موسی صدر برای شیعیان لبنان»، مجلۀ درس‌های از مکتب اسلام، شمارۀ 520، 1383ش.

*  

* لک‌زایی، شریف، «فکر سیاسی امام‌موسی صدر (بخش نخست)»، مجلۀ علوم سیاسی،  شمارۀ 29، بهار 1384ش.

*  

* «مستند هشت بهانه کوچک برای یادآوری، درباره امام‌موسی صدر»، وب‌سایت آپارات، 29 آبان 1403ش.

*  

* «مستند امام و سرهنگ»، وب‌سایت آپارات، 29 آبان 1403ش.

*  

* مکارم شیرازی، ناصر، گذارها و خاطره‌ها، ایران ـ نجف ـ لبنان، تهران، مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر، ۱۳۸۸ش.

*  

* نوری، داوود، شیعیان لبنان (وضعیت سیاسی- اجتماعی پس از انقلاب اسلامی ایران)، قم، شیعه‌شناسی، 1389ش.

*  

* ویژه‌نامه همایش، گفتگو برای زندگی، تجربه امام‌موسی صدر، تهران، مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر، ۱۳۹۴ش.

*  

* هیئت‌رئیسه جنبش أمل لبنان، سیره و سرگذشت امام‌موسی صدر، ترجمه مهدی سرحدی، تهران، مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر، ۱۳۹۳ش.

*  

* یزدی، ابراهیم، یادنامه دکتر مصطفی چمران، تهران، قلم، ۱۳۸۳ش.

*  

* یموت، شفیق، ویژه‌نامه همایش و گفتگو برای زندگی، تجربه امام‌موسی صدر، تهران، مؤسسۀ فرهنگی-تحقیقاتی امام‌موسی صدر، ۱۳۹۴ش.

*  

* «132 شعر درباره امام موسي صدر سروده شد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 14 مهر 1394ش.

* [[رده: ویکی‌زندگی]] [[رده: رهبران]] [[رده: پیشگامان]] [[رده: گروه‌های مرجع]] [[رده: روابط خانوادگی]] [[رده: نهادهای اجتماعی]] [[رده: الگوهای اخلاقی]] [[رده: آموزه‌های دینی]]