نیازهای عاطفی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[نیازهای عاطفی]] انسان در خانواده و اجتماع از طریق [https://taargol.ir/ ارتباط با دیگران] تأمین می‌شود. ارتباط معنوی با خدا و اولیای الهی نیز از منابع تأمین نیازهای عاطفی است. خانواده اولین و مهم‌ترین منبع تأمین نیازهای عاطفی انسان است، اما در سبک زندگی مطلوب، همۀ افراد و نهادهای جامعه، نسبت به نیازهای عاطفی، مسؤلیت دارند.

واژه «عاطفه» به‌معنای مهربانی<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://vajehyab.com/%3Fq%3D%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2581%25D9%2587&ved=2ahUKEwi6-NqAkP-GAxXiRP4FHXUIDHQQFnoECA8QAQ&usg=AOvVaw3iW34PBzzDyAn61yFiCZxI عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه عاطفه.] </ref>  و محبت،<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://vajehyab.com/%3Fq%3D%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2581%25D9%2587&ved=2ahUKEwi6-NqAkP-GAxXiRP4FHXUIDHQQFnoECA8QAQ&usg=AOvVaw3iW34PBzzDyAn61yFiCZxI معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه عاطفه.] </ref>  در اصطلاح روانشناسی به‌معنای احساسات و هیجانات مثبت (مانند علاقه، شادی و مهربانی) یا منفی (مثل ترس، خشم، نفرت و اضطراب) است.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=http://kf.miu.edu.af/article_100084.html&ved=2ahUKEwjy946-lv-GAxUjfKQEHZ-4CMAQFnoECBAQAQ&usg=AOvVaw0UxUv_wExDTDd19jvxa0_d محبی، «خانواده و فرایند تأمین نیازهای عاطفی از دیدگاه اسلام»، ۱۴۰۰ش، ص۸۵.]</ref>  انسان‌ها به‌صورت ذاتی، به دیگری توجه و محبت دارند، مثل عاطفۀ مادر به فرزند؛ هرچه نسبت خانوادگی افراد با یکدیگر کمتر می‌شود عاطفه مثبت نیز کم‌رنگ‌تر می‌شود. عواطف منفی اما بر اثر عوامل خارجی پدید می‌آید و از نظر دانشمندان مسلمان، انسان در فطرت خود از ابتدا به موجودات دیگر عاطفۀ منفى ندارد.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://mesbahyazdi.ir/node/3832/%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2581-%25D9%2588-%25D8%25A7%25D8%25AD%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25AA&ved=2ahUKEwjbk8Lpsf-GAx مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص۳۲۸-337.] </ref>  انسان از زمانی که به دنیا می‌آید تا وقتی که از دنیا می‌رود نیازمند مهر و محبت است.<ref>  [https://www.hawzahnews.com/news/948375/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%87%D8%B1-%D9%88-%D9%85%D8%AD%D8%A8%D8%AA-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%A7% رمضانی، «انسان‌ها در همه زمان‌ها به مهر و محبت نیاز دارند»، خبرگزاری حوزه.]</ref>  نيازهاى عاطفى شامل نياز به پذيرش، نياز به محبت، نياز به احترام و توجه، نیاز به تقدير و تحسين، نیاز به همدردى و ملاطفت، نیاز به كنترل و مراقبت، نیاز به گريه و تأثر و نیاز به شادابى و نشاط است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/19153?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=65&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A قائمی، نقش پدر در تربیت، ۱۳۷۵ش، ص۶۵.] </ref>  که از میان آنها، نیاز به محبت، نیاز عاطفی اصلی و نخستین بوده و دیگر عواطف از جلوه‌ها و آثار آن به‌شمار می‌آیند.<ref> [https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://mesbahyazdi.ir/node/3832/%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2581-%25D9%2588-%25D8%25A7%25D8%25AD%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25AA&ved=2ahUKEwjbk8Lpsf-GAx مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص۳35-336.] </ref>

انسان موجودی عاطفی بوده و عواطف بخش اساسی رشد او<ref>گیلز و دیگران، روانشناسی رشد، ۱۳۹۶ش، ص۱۰۸.</ref>  و عاملی مهم در رفتار او محسوب می‌شود.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=http://kf.miu.edu.af/article_100084.html&ved=2ahUKEwjy946-lv-GAxUjfKQEHZ-4CMAQFnoECBAQAQ&usg=AOvVaw0UxUv_wExDTDd19jvxa0_d محبی، «خانواده و فرایند تأمین نیازهای عاطفی از دیدگاه اسلام»، ۱۴۰۰ش، ص۸۵.]</ref>  عواطف انسان چه از نوع محبت و چه از نوع نفرت، موجب به‌حركت در‌آمدن انسان است <ref>بهشتی، تربیت از دیدگاه اسلام، ص 38.</ref>  و شکوفایی کامل استعدادهای انسان به برآورده‌ شدن نیازهای عاطفی او بستگی دارد.<ref>پرینگل، نيازهای کودکان، ۱۳۸۶ش، ص۲۵.</ref>  تأمين نيازهاى عاطفى موجب آرامش و امنيت فرد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/75113?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=102&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A عباسی، الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی، ۱۳۹۶ش، ص۱۰۲.]  </ref>  و موجب تدوام و استحكام خانواده،<ref>[https://noorlib.ir/book/view/36473?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=65&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A پسندیده، عباس، رضایت زناشویی، ۱۳۹۱ش، ص۶۵.]</ref>  آسان‌شدن سخت‌ترين كارها، تحمل بي‌خوابي‌ها، رنج‌ها و بلکه جانفشانی انسان‌ها است.<ref>بهشتی، تربیت از دیدگاه اسلام، ص ۳۹.</ref>  از سوی دیگر بی‌توجهی به نیازهای عاطفی علاوه‌بر ایجاد مشکلات رفتاری مانند اضطراب، بی‌قراری و پرخاشگری،<ref>پرینگل، نيازهای کودکان، ۱۳۸۶ش، ص222.</ref>  عقلانيت را از رابطۀ فرد با ديگران ‌زدوده، موجب شکل‌گیری ارتباط‌هاى اجتماعى حول محور ترحم‌طلبى بوده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/52925?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=208&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A رضایی، قرآن و تربیت اجتماعی کودک، ۱۳۹۳ش، ص۲.] </ref>  و حتی ممکن است موجب سقوط اخلاقی و عاطفی در معاشرت با مردم شود.<ref>اعرافی، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، 1400ش، ص۱۱۰.</ref>

خانواده، مهمترین منبع تأمین نیازهای عاطفی از کودکی<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35153?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=244&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A فرهادیان، والدین و مربیان مسؤول، ۱۳۹۰ش، ص۲۴۴.]  </ref>  تا سالمندی است.<ref>پرینگل، نيازهای کودکان، ۱۳۸۶ش، ص۲۵؛ امینی، ‌اسلام و تعليم و تربيت، ۱۳۸۷ش، ص۴۹۶. </ref>  والدین مهمترین منبع حمایت عاطفی و فرزندان دریافت‌کنندۀ اصلی محبت و توجه در خانواده هستند.<ref>رایس، رشد انسان: روانشناسی رشد از تولد تا مرگ، 1392ش، ص420.</ref>  والدین نه‌تنها وظیفۀ تأمین نیازهای عاطفی فرزندان را داشته بلکه برای آماده‌کردن ورود فرزندان به جامعه، وظیفۀ آموزش مهارت معاشرت با مردم و محبت‌ورزی به دیگران را نیز دارند.<ref>اعرافی، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، 1400ش، ص۱10.</ref>  بعضی راهکارها که به خانواده در تأمین نیازهای عاطفی کمک می‌کند عبارت است از: چهرۀ بشاش، تبسم، همنشینی، صمیمیت بدنی و بصری همسران با یکدیگر، هدیه دادن، استقبال از همسر، تفریح و مسافرت با یکدیگر، کمک در کارهای خانه، گوش‌دادن فعال، آراستگی و کنترل خشم.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=http://journals.ueae.ir/article_16.html&ved=2ahUKEwi40Nbnw_mGAxUDg_0HHVCBBiMQFnoECBEQAQ&usg=AOvVaw3OMxpCWrXZiX5y4BBvsYi2 مولوی و دیگران، «راهکارهای غیرکلامی در تأمین نیازهای عاطفی همسران با توجه منابع اسلامی»، ۱۳۹۸ش، ص۷۰.]</ref>  

قرآن کریم، مؤمنان را با صفاتی مانند محبت، یاری‌گری، همدلی و اتحاد توصیف می‌کند.<ref>سوره توبه، آیه 71؛ خامنه‌ای، تفسیر سوره برائت، 1401ش، ص396.</ref>  در جامعۀ دینی همه افراد نسبت به یکدیگر وظیفه دارند که علاوه‌بر اجتناب از کارهایی مانند غیبت و سوء‌ظن<ref>سوره حجرات، آیه 12.</ref>  که موجب کدورت و از بین بردن عاطفه‌ها می‌شود به یکدیگر محبت ورزیده،<ref>[https://ar.lib.eshia.ir/71860/71/279/%D8%AD%D9%8F%D8%A8%D9%91%D9%90_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%91%D9%90%D8%AC%D9%8F%D9%84%D9%90_%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%8E%D9%87%D9%8F_%D8%AD%D9%8F%D8%A8%D9%91%D9%8F%D9%87%D9%8F_%D8%A7%D9%8E%D8%AE%D8%A7%D9%87%D9%8F مجلسي، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۱، ص۲۷۹.]  </ref>  با دیگران اُنس بگیرند،<ref>[https://noorlib.ir/book/view/36392?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=473&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A پسندیده، عباس، الگوی اسلامی شادکامی، ۱۳۹۲ش، ص۴۷۳.]  </ref>  به دیدار یکدیگر بروند،<ref>[https://ar.lib.eshia.ir/71860/71/355/%D9%85%D9%86_%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%87 مجلسي، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۱، ص۳۵۵.]  </ref>  گشاده‌رو باشند<ref>[https://ar.lib.eshia.ir/71860/71/172/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B4%D8%B1_%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%A8%D9%87 مجلسي، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق،  ج۷۱، ص۱۷۲.]  </ref>  و موجب شادمانی و زدودن غم‌ها از یکدیگر شوند.<ref>[https://ar.lib.eshia.ir/71860/71/288/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B1 مجلسي، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۱، ص۲۸۸.]  </ref>

بر اساس روایات، یکی از الزامات زمامداری آن است که حاکم همچون پدری مهربان برای مردم باشد.<ref>[https://ar.lib.eshia.ir/71860/25/137/%D9%84%D9%8E%D8%A7_%D8%AA%D9%8E%D8%B5%D9%92%D9%84%D9%8F%D8%AD%D9%8F_%D8%A7%D9%84%D9%92%D8%A5%D9%90%D9%85%D9%8E%D8%A7%D9%85%D9%8E%D8%A9%D9%8F_%D8%A5%D9%90%D9%84%D9%91%D9%8E%D8%A7_%D9%84%D9%90%D8%B1%D9%8E%D8%AC%D9%8F%D9% مجلسي، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق،  ج۲۵، ص۱۳۷.]  </ref>  یک مسئول درجامعه دینی، خود را میان مردم و در دسترس آنها قرار داده، به خانه‌های آنها رفته و جویای احوال آنها می‌شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=50689 خامنه‌ای، «بیانات در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور»، پايگاه اطلاع‌رسانی آثار آيت‌الله‌ خامنه‌ای.] </ref>  امام علی هنگام مسؤلیت‌دادن به منصوبان خود آنها را به رحمت، محبّت و لطف نسبت به مردم توصیه می‌کرد.<ref>[https://ar.lib.eshia.ir/27571/10/378/%D9%85%D9%89_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%85_%C2%AB%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%B1%C2%BB_%D8%A7%D8%B2_%D8%B1%D9%8A%D8%B4%D9%87_%C2%AB%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1%C2%BB_%D8%A7%D8%B3%D8%AA مكارم شيرازى، پيام امام اميرالمومنين، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۷۸.]  </ref>

ارحام انسان یا همان خویشاوندان، گروهی هستند که از طریق صله رحم موجب عاطفه‌ورزی و احسان به یکدیگر می‌شوند. بعضی گفته‌اند نامگذاری خویشاوندان به رحم نیز به‌خاطر همین است که رحمت خویشاوندان به یکدیگر بیش از سایر افراد جامعه است.<ref>[https://www.bing.com/ck/a?!&&p=e31fb295290c9368JmltdHM9MTcyMDMxMDQwMCZpZ3VpZD0xZGZhZjNlOC04MDZmLTY2ZTEtM2MxNS1lNzgzODE2NjY3MjMmaW5zaWQ9NTEzOQ&ptn=3&ver=2&hsh=3&fclid=1dfaf3e8-806f-66e1-3c15-e78381666723&psq=%d8%ac%d8%a7%db%8c%da%af%d8%a7%d9%87+%d8%b5%d9%8 شرف‌الدین، «جایگاه صله رحم در سبک زندگی دینی»، ۱۳۹۴ش، ص۸۸.] </ref>

برنامه ها و مناسک مذهبی یا ملی از جمله عوامل تأمین نیازهای عاطفی افراد در یک جامعه است. مناسک و مراسم‌های ملی موجب اجتماع افراد و برقراری روابط عاطفی مثبت مانند دوستی، محبت و استحکام پیوند برادری می‌شود.<ref>[https://www.bing.com/ck/a?!&&p=92fbcd78cb66ececJmltdHM9MTcyMDMxMDQwMCZpZ3VpZD0xZGZhZjNlOC04MDZmLTY2ZTEtM2MxNS1lNzgzODE2NjY3MjMmaW5zaWQ9NTEzOQ&ptn=3&ver=2&hsh=3&fclid=1dfaf3e8-806f-66e1-3c15-e78381666723&psq=%d8%aa%d8%ad%d9%84%db%8c%d9%84+%da%a9%d8%a7%d8%b قبادی و علیپور، «تحلیل کارکردی مراسم و مناسک دینی»، ۱۳۹۱ش، ص۸۵.] </ref>

از منظر جامعه‌شناسی، کمرنگ‌شدن ارتباطات خانوادگی در دوران معاصر، موجب غفلت از پاسخ‌گویی به نیازهای عاطفی در کانون خانواده شده است<ref>[https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=591030 بدیع‌نیا و بشردوست، «رابطه الگوی اضطراب مرگ با همدلی عاطفی در افراد میانسال: نقش میانجی معنویت»، 1400ش، ص109.]</ref>  و افراد برای جبران این کمبود، به شبکه‌های غیر خانوادگی روی می‌آورند.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/96565?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=407&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A فاضلی، تاریخ فرهنگی ایران مدرن، ۱۳۹۳ش، ص۴۰۷.]  </ref>

عواطف نیروی حرکت‌دهندۀ انسان‌ها است، اما هنگامی این کارکرد برقرار است که عواطف زیر نظر عقل، راهنمایی و هدایت شود. عواطف بدون راهنمایی عقل، زیان‌بار بوده و سرانجام آن افراط و تفریط است.<ref>بهشتی، تربیت از دیدگاه اسلام، ص 38-39.</ref>

نیازهای عاطفی انسان در زندگی جمعی و با تبادل و تعامل عاطفی محقق می‌شود. انسان همچنانکه محبت می‌ورزد خود نیز به محبوبیت نزد دیگران نیازمند است.<ref>[https://www.bing.com/ck/a?!&&p=ad21f47d8c9a8f31JmltdHM9MTcyMDIyNDAwMCZpZ3VpZD0xZGZhZjNlOC04MDZmLTY2ZTEtM2MxNS1lNzgzODE2NjY3MjMmaW5zaWQ9NTE0Mw&ptn=3&ver=2&hsh=3&fclid=1dfaf3e8-806f-66e1-3c15-e78381666723&psq=%d8%a7%d8%b8%d9%87%d8%a7%d8%b1+%d9%85%d8%ad%d8%a «اظهار محبت و دوست در اسلام»، وب‌سایت اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  بعضی به دلایل مختلف مانند کم‌رویی، گوشه‌گیری، عدم اعتماد به نفس و یا نداشتن خانواده،<ref>پرینگل، نيازهای کودکان، ۱۳۸۶ش، ص221.</ref>  از تبادل عاطفی و دریافت محبت محروم می‌شوند.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/36399?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=17&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A%20%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA%20%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86 سبحانی‌نیا، سر دلبری، ۱۳۹۲ش، صفحه ۱۷.]</ref>

آموزه‌های دینی علاوه‌بر تشویق افراد به ابراز و تأمین نیازهای عاطفی یکدیگر،<ref>بهشتی، تربیت از دیدگاه اسلام، ص ۳۹.</ref>  آن را یک ارزش دانسته که پاداش‌ آن رحمت الهی است.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://mesbahyazdi.ir/node/3832/%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2581-%25D9%2588-%25D8%25A7%25D8%25AD%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25AA&ved=2ahUKEwjbk8Lpsf-GAx مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص339.] </ref>  در آموزه‌های دینی به تأمين نيازهاى عاطفى همۀ اقشار جامعه، مانند کودکان،<ref>[https://lib.eshia.ir/71453/8/596/%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%88%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%88%D9%87%D9%85 مجلسي‌، روضة المتقين في شرح من لايحضره الفقيه، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۵۹۶.] </ref>  سالمندان،<ref>[https://makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&pid=72744&catid=6558 «حقوق اخلاقی و اجتماعی»، وب‌سایت دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی.]</ref>  فقرا<ref>[https://noorlib.ir/book/view/54910?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=781&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A دشتی و دیگران، فرهنگ سخنان پیامبر اکرم، ۱۳۹۲ش، ص۷۸۱.]</ref>  و حتی اسيران و بردگان توجه شده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/66984?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=92&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A مظاهری، حق الناس، ۱۳۹۸ش، ص۹۲.] </ref>  در چارچوب آموزه‌های دینی، انسان‌ها به‌گونه‌ای تربیت می‌شوند که حتی به حیوانات نگاه ترحم‌آمیز<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://mesbahyazdi.ir/node/3832/%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2581-%25D9%2588-%25D8%25A7%25D8%25AD%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25AA&ved=2ahUKEwjbk8Lpsf-GAx مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص339.] </ref>  و به طبیعت توجه محبت‌آمیز داشته باشند.<ref>اعرافی، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، 1400ش، ص۱۰۵</ref>  از سوی دیگر قرآن کریم محبت و مودت به اهل‌بیت را بر همۀ مسلمانان لازم می‌داند<ref>سوره شوری، آیه 23.</ref>  و این محبت را به سود خود مسلمانان دانسته است.<ref>سوره سبا، آیه 47.</ref>  قرآن کریم به مؤمنان دستور می‌دهد علاوه‌بر آن‌که از دشمنان خدا تبری و بیزاری می‌جویند،<ref>[https://ar.lib.eshia.ir/23017/2/337/%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D9%91%D9%89_%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD%D9%89_%D9%83%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%89_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%91%D9%89_%D8%A7%D8%B2_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه فارسي، ج۲، ص۳۳۷.] </ref>  عواطف و محبت خود را در راه خدا قرار دهند. هنگامی عواطف در جهت محبت خدا قرار می‌گیرد که محبت به پروردگار بسیار بیشتر از دیگر محبت‌ها باشد.<ref>[http://panahian.ir/post/942 پناهیان، «محبت سلطان است و معرفت وزیر او»، وب‌سایت پناهیان.] </ref>  قرآن کریم بر مسلمانان لازم می‌داند که عاطفه و محبت آنها به خداوند بالاتر از محبت و عاطفۀ آنها به پدر، همسر، فرزند، برادر، کار و تجارت باشد.<ref>سوره توبه، آیه 24.</ref>  آموزه‌های دینی با این‌که پیامبر اسلام را برای تمام مردم جهان رحمت معرفی می‌کند،<ref> سوره انبیا، آیه ۱۰۷.</ref>  اما در عین حال از مسلمانان می‌خواهد با غیر مسلمانان حتی در روابط دوستی و عاطفی مرزبندی داشته باشند. به‌عبارت دیگر مسلمانان همدیگر را عضو یک پیکر می‌دانند اما نسبت به غیر مسلمان گرچه دوستی و محبت دارند اما آنها را تا وقتی که مسلمان نشده‌اند عضو پیکر خود محسوب نمی‌کنند.<ref>مطهری، ولاءها و ولایت‌ها، ۱۴۰۲ش، ص21-22.</ref>

جامعۀ ایرانی از دیرباز به‌عنوان جامعه‌ای با عواطف قوی شناخته شده می‌شود. بعضی اندیشمندان، وقوع دو انقلاب در یک قرن و ایستادگی در برابر تجاوز بیگانگان در هشت سال جنگ تحمیلی را نیز به عواطف غنی و سرشار ایرانیان نسبت داده‌اند. عواطف جامعۀ ایرانی، عواطفی دینی بوده و ظهور آن در مواردی مانند صلۀ رحم، رسیدگی به نیازمندان در هنگام زلزله، جنگ، قحطی، دفاع از مظلوم، بخشش، نذری، ایثار، قربانی کردن‌ها، خیرات و مانند آن معلوم می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/385175/%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%B1%D فاضلی، «صورت‌بندی مسئله احساسات در ایران معاصر نظریه‌ای درباره پویایی الگوهای عاطفی در ایران»، ۱۳۹۷ش، ص6-12.]</ref>  عواطف ایرانیان در سبک معماری گذشته نیز نمود یافته و بعضی محققان یکی از علت‌های جذابیت و گیرایی محله‌های قدیمی را به عامل نیازهای عاطفی نسبت می‌دهند.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/29946?volumeNumber=1&sectionNumber=2&pageNumber=104&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A خاکساری، محله‌های شهری در ايران، ۱۳۸۵ش، ص104.] </ref>   

خانواده، مهمترین کانون عاطفه و تعلقات عاطفی در فرهنگ ایرانیان است. عشق مادرانه، مهر پدرانه و روابط عاطفی خواهر و برادر قالب‌های رفتاری آشکاری را در روابط عاطفی خانواده شکل می‌دهد. اشکال گوناگون تشریفات و رسوم خانوادگی در تولد، ازدواج، سوگ و دیگر رویدادهای زندگی، نشانگر این عواطف خانوادگی است که نیازهای عاطفی را تأمین می‌کند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/385175/%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%B1%D فاضلی، «صورت‌بندی مسئله احساسات در ایران معاصر نظریه‌ای درباره پویایی الگوهای عاطفی در ایران»، ۱۳۹۷ش، ص20.]</ref>