←تاريخچه
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
==تاريخچه== | ==تاريخچه== | ||
پيش از اسلام، سرودخوان‌های | پيش از اسلام، سرودخوان‌های دوره‌گردی در ايران باستان وجود داشتند كه با ساز و آواز قصه‌خوانی می‌كردند. در دورۀ اشكانی این سرودخوان‌ها را گوسان می‌نامیدند كه داستان‌هاي حماسی و مدح پادشاهان و قهرمانان باستان را برای مردم نقل می‌کردند.<ref> [https://www.sid.ir/paper/123738/fa آیدنلو، «مقدمه‌ای بر نقالی در ایران»، 1388ش، ص37.]</ref> تاریخ‌نگاران معتقدند که گوسان‌ها نقش مهمی در نگه‌داشت سنت‌های ملی ايران داشتند و افسانه‌های كهن به كمك اين خنياگران گردآوري شده است. در دورۀ ساسانی نيز سرودخوان‌هایی بودند كه داستان‌های قومی و ملی را با نغمه و آواز براي مردم می‌خواندند. بهرام چوبين، سردار ساساني قبل از رفتن به جنگ سرودخوانان را به دربار فرا می‌خواند تا حماسه هفت‌خوان اسفنديار و رنج‌های او را بخواند. باربد، خواننده و خنیاگر معروف دربار خسرو پرويز ساساني بود که تصنيف‌هايی دربارۀ پسران ديو، فتوحات و مجالس خسرو می‌خواند. همچنین داستان‌گوهایی در بخارا سرودهايی را در سوگ مرگ سياووش می‌خواندند كه به این سرودها گريستن مغان می‌گفتند. بنابر روایات تاريخی، نصر بن حارث، در مکه هر زمانی‌كه براي تجارت به حيره می‌رفت نوشته‌هایی از داستان‌های پهلوانان ایرانی را تهیه می‌کرد و با خود به مكه مي‌برد و براي مردم قبيله می‌خواند.<ref> [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%86%D9%82%D9%91%D8%A7%D9%84%DB%8C «نقالی» وب‌سایت دانشنامة اسلامی.]</ref> | ||
در دورۀ | در دورۀ اسلامی و به‌ویژه در سدۀ پنجم و ششم هجری شاخه‌ای از نقالی با رویکرد مذهبی شکل گرفت که در چارچوب آن، جنگ‌های صدر اسلام، پیامبر و دلاوری‌های [[امام علی]] در این جنگ‌ها را نقل می‌کردند و در وصف جان‌فشانی شهیدان کربلا و مدح خاندان نبوت شعر می‌سرودند و رسم نقل داستان‌هاي مذهبي را در فرهنگ نقالي ايران بنياد نهاده و ترویج دادند.<ref> [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%86%D9%82%D9%91%D8%A7%D9%84%DB%8C «نقالی» وب‌سایت دانشنامة اسلامی.]</ref> اوج شکوفایی این هنر در دورة صفویه بود.<ref>[https://profdoc.um.ac.ir/articles/a/1064747.pdf نجاری و قوام، «نقالی؛ گفتمان فرهنگ دینی در عصر صفوي»، 1396ش، ص169.]</ref> به‌دلیل علاقه‌ای که شاهان صفوی به تصویرگری و نمایش داشتند از این هنر حمایت کردند و در بین مردم رایج شد. در آن دوره، [[قهوه خانه]] نهاد فعالی در انتقال فرهنگ و ادب کهن ملی و مذهبی ایران به عموم مردم به‌شمار می‌رفت و در آموزش [[اخلاق]] و منش پهلوانی و جوان‌مردی نقش مهمی داشت. | ||
در زمان [[صفویه|صفوي]]، نقالان داستان‌های حماسی را ارباب معركه و نقالان اهل بيت را مداح می‌نامیدند. کسانی را که از احوال گذشتگان و زندگی پادشاهان نقل می‌کردند را قصه‌خوان می‌گفتند.<ref> [https://www.imna.ir/news/668508/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%87%D9%86%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4%DB%8C «باستانی‌ترین هنر کشور در آستانه فراموشی»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> یکی از کهن‌ترین نقل داستان‌های پهلوانی و ملی، اشعار فردوسی در رابطه با خواندن شاهنامۀ ابومنصوری در میان جمعی از شنوندگان است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/123738/fa آیدنلو، «مقدمه‌ای بر نقالی در ایران»، 1388ش، ص38.]</ref> در دورۀ [[قاجاریه|قاجار]]، قصه‌خواني رشد فراوان يافت و در حوزه‌هاي جغرافيايي و فرهنگي مختلف ايران قصه‌خواناني بودند كه داستان‌هاي حماسي قومي و محلي خود را همراه با حماسه‌هاي شاهنامه به نثر و نظم براي مردم نقل مي‌كردند. در این دوره، نقاشی شخصیت‌های مذهبی، تاریخ [[عاشورا]]، تصویر جبرئیل و سپاه اجنه بیش‌تر از دوره‌های دیگر بر روی پرده نقاشی می‌شد.<ref> [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%86%D9%82%D9%91%D8%A7%D9%84%DB%8C «نقالی» وب‌سایت دانشنامة اسلامی.]</ref> | در زمان [[صفویه|صفوي]]، نقالان داستان‌های حماسی را ارباب معركه و نقالان اهل بيت را مداح می‌نامیدند. کسانی را که از احوال گذشتگان و زندگی پادشاهان نقل می‌کردند را قصه‌خوان می‌گفتند.<ref> [https://www.imna.ir/news/668508/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%87%D9%86%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4%DB%8C «باستانی‌ترین هنر کشور در آستانه فراموشی»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> یکی از کهن‌ترین نقل داستان‌های پهلوانی و ملی، اشعار فردوسی در رابطه با خواندن شاهنامۀ ابومنصوری در میان جمعی از شنوندگان است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/123738/fa آیدنلو، «مقدمه‌ای بر نقالی در ایران»، 1388ش، ص38.]</ref> در دورۀ [[قاجاریه|قاجار]]، قصه‌خواني رشد فراوان يافت و در حوزه‌هاي جغرافيايي و فرهنگي مختلف ايران قصه‌خواناني بودند كه داستان‌هاي حماسي قومي و محلي خود را همراه با حماسه‌هاي شاهنامه به نثر و نظم براي مردم نقل مي‌كردند. در این دوره، نقاشی شخصیت‌های مذهبی، تاریخ [[عاشورا]]، تصویر جبرئیل و سپاه اجنه بیش‌تر از دوره‌های دیگر بر روی پرده نقاشی می‌شد.<ref> [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%86%D9%82%D9%91%D8%A7%D9%84%DB%8C «نقالی» وب‌سایت دانشنامة اسلامی.]</ref> | ||