نیازهای عاطفی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[نیازهای عاطفی]] انسان در [[خانواده]] و اجتماع از طریق ارتباط با دیگران تأمین می‌شود. ارتباط معنوی با خدا و اولیای الهی نیز از منابع تأمین نیازهای عاطفی است. خانواده اولین و مهم‌ترین منبع تأمین نیازهای عاطفی انسان است، اما در سبک زندگی مطلوب، همۀ افراد و نهادهای جامعه، نسبت به نیازهای عاطفی، مسؤلیت دارند.

واژه «عاطفه» به‌معنای [[مهربانی]]<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://vajehyab.com/%3Fq%3D%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2581%25D9%2587&ved=2ahUKEwi6-NqAkP-GAxXiRP4FHXUIDHQQFnoECA8QAQ&usg=AOvVaw3iW34PBzzDyAn61yFiCZxI عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه عاطفه.] </ref>  و محبت،<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://vajehyab.com/%3Fq%3D%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2581%25D9%2587&ved=2ahUKEwi6-NqAkP-GAxXiRP4FHXUIDHQQFnoECA8QAQ&usg=AOvVaw3iW34PBzzDyAn61yFiCZxI معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژه عاطفه.] </ref>  در اصطلاح روانشناسی به‌معنای احساسات و هیجانات مثبت (مانند علاقه، [[شادی]] و مهربانی) یا منفی (مثل [[ترس]]، خشم، نفرت و اضطراب) است.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=http://kf.miu.edu.af/article_100084.html&ved=2ahUKEwjy946-lv-GAxUjfKQEHZ-4CMAQFnoECBAQAQ&usg=AOvVaw0UxUv_wExDTDd19jvxa0_d محبی، «خانواده و فرایند تأمین نیازهای عاطفی از دیدگاه اسلام»، ۱۴۰۰ش، ص۸۵.]</ref>  انسان‌ها به‌صورت ذاتی، به دیگری توجه و محبت دارند، مثل عاطفۀ مادر به فرزند؛ هرچه نسبت خانوادگی افراد با یکدیگر کمتر می‌شود عاطفه مثبت نیز کم‌رنگ‌تر می‌شود. عواطف منفی اما بر اثر عوامل خارجی پدید می‌آید و از نظر دانشمندان [[مسلمان]]، انسان در [[فطرت]] خود از ابتدا به موجودات دیگر عاطفۀ منفى ندارد.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://mesbahyazdi.ir/node/3832/%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2581-%25D9%2588-%25D8%25A7%25D8%25AD%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25AA&ved=2ahUKEwjbk8Lpsf-GAx مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص۳۲۸-337.] </ref>  انسان از زمانی که به دنیا می‌آید تا وقتی که از دنیا می‌رود نیازمند مهر و محبت است.<ref>  [https://www.hawzahnews.com/news/948375/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%87%D8%B1-%D9%88-%D9%85%D8%AD%D8%A8%D8%AA-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%A7% رمضانی، «انسان‌ها در همه زمان‌ها به مهر و محبت نیاز دارند»، خبرگزاری حوزه.]</ref>  نيازهاى عاطفى شامل نياز به پذيرش، نياز به محبت، نياز به احترام و توجه، نیاز به تقدير و تحسين، نیاز به همدردى و ملاطفت، نیاز به كنترل و مراقبت، نیاز به گريه و تأثر و نیاز به شادابى و نشاط است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/19153?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=65&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A قائمی، نقش پدر در تربیت، ۱۳۷۵ش، ص۶۵.] </ref>  که از میان آنها، نیاز به محبت، نیاز عاطفی اصلی و نخستین بوده و دیگر عواطف از جلوه‌ها و آثار آن به‌شمار می‌آیند.<ref> [https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://mesbahyazdi.ir/node/3832/%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2581-%25D9%2588-%25D8%25A7%25D8%25AD%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25AA&ved=2ahUKEwjbk8Lpsf-GAx مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص۳35-336.] </ref>

انسان موجودی عاطفی بوده و عواطف بخش اساسی رشد او<ref>گیلز و دیگران، روانشناسی رشد، ۱۳۹۶ش، ص۱۰۸.</ref>  و عاملی مهم در رفتار او محسوب می‌شود.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=http://kf.miu.edu.af/article_100084.html&ved=2ahUKEwjy946-lv-GAxUjfKQEHZ-4CMAQFnoECBAQAQ&usg=AOvVaw0UxUv_wExDTDd19jvxa0_d محبی، «خانواده و فرایند تأمین نیازهای عاطفی از دیدگاه اسلام»، ۱۴۰۰ش، ص۸۵.]</ref>  عواطف انسان چه از نوع محبت و چه از نوع نفرت، موجب به‌حركت در‌آمدن انسان است <ref>بهشتی، تربیت از دیدگاه اسلام، ص 38.</ref>  و شکوفایی کامل استعدادهای انسان به برآورده‌ شدن نیازهای عاطفی او بستگی دارد.<ref>پرینگل، نيازهای کودکان، ۱۳۸۶ش، ص۲۵.</ref>  تأمين نيازهاى عاطفى موجب آرامش و امنيت فرد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/75113?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=102&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A عباسی، الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی، ۱۳۹۶ش، ص۱۰۲.]  </ref>  و موجب تدوام و استحكام خانواده،<ref>[https://noorlib.ir/book/view/36473?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=65&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A پسندیده، عباس، رضایت زناشویی، ۱۳۹۱ش، ص۶۵.]</ref>  آسان‌شدن سخت‌ترين كارها، تحمل بی‌خوابی‌ها، رنج‌ها و بلکه جانفشانی انسان‌ها است.<ref>بهشتی، تربیت از دیدگاه اسلام، ص ۳۹.</ref>  از سوی دیگر بی‌توجهی به نیازهای عاطفی علاوه‌بر ایجاد مشکلات رفتاری مانند اضطراب، بی‌قراری و پرخاشگری،<ref>پرینگل، نيازهای کودکان، ۱۳۸۶ش، ص222.</ref>  عقلانيت را از رابطۀ فرد با ديگران ‌زدوده، موجب شکل‌گیری ارتباط‌هاى اجتماعى حول محور ترحم‌طلبى بوده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/52925?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=208&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A رضایی، قرآن و تربیت اجتماعی کودک، ۱۳۹۳ش، ص۲.] </ref>  و حتی ممکن است موجب سقوط اخلاقی و عاطفی در معاشرت با مردم شود.<ref>اعرافی، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، 1400ش، ص۱۱۰.</ref>

خانواده، مهمترین منبع تأمین نیازهای عاطفی از کودکی<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35153?volumeNumber=1&sectionNumber=1&pageNumber=244&viewType=html&query=%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%8A فرهادیان، والدین و مربیان مسؤول، ۱۳۹۰ش، ص۲۴۴.]  </ref>  تا [[سالمندی]] است.<ref>پرینگل، نيازهای کودکان، ۱۳۸۶ش، ص۲۵؛ امینی، ‌اسلام و تعليم و تربيت، ۱۳۸۷ش، ص۴۹۶. </ref>  والدین مهمترین منبع حمایت عاطفی و فرزندان دریافت‌کنندۀ اصلی محبت و توجه در خانواده هستند.<ref>رایس، رشد انسان: روانشناسی رشد از تولد تا مرگ، 1392ش، ص420.</ref>  والدین نه‌تنها وظیفۀ تأمین نیازهای عاطفی فرزندان را داشته بلکه برای آماده‌کردن ورود فرزندان به جامعه، وظیفۀ آموزش مهارت معاشرت با مردم و محبت‌ورزی به دیگران را نیز دارند.<ref>اعرافی، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، 1400ش، ص۱10.</ref>  بعضی راهکارها که به خانواده در تأمین نیازهای عاطفی کمک می‌کند عبارت است از: چهرۀ بشاش، تبسم، همنشینی، صمیمیت بدنی و بصری همسران با یکدیگر، [[هدیه]] دادن، استقبال از همسر، [[تفریح]] و مسافرت با یکدیگر، کمک در کارهای خانه، گوش‌دادن فعال، آراستگی و [[کنترل خشم]].<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=http://journals.ueae.ir/article_16.html&ved=2ahUKEwi40Nbnw_mGAxUDg_0HHVCBBiMQFnoECBEQAQ&usg=AOvVaw3OMxpCWrXZiX5y4BBvsYi2 مولوی و دیگران، «راهکارهای غیرکلامی در تأمین نیازهای عاطفی همسران با توجه منابع اسلامی»، ۱۳۹۸ش، ص۷۰.]</ref>  

بر اساس روایات، یکی از الزامات زمامداری آن است که حاکم همچون پدری مهربان برای مردم باشد.<ref>[https://ar.lib.eshia.ir/71860/25/137/%D9%84%D9%8E%D8%A7_%D8%AA%D9%8E%D8%B5%D9%92%D9%84%D9%8F%D8%AD%D9%8F_%D8%A7%D9%84%D9%92%D8%A5%D9%90%D9%85%D9%8E%D8%A7%D9%85%D9%8E%D8%A9%D9%8F_%D8%A5%D9%90%D9%84%D9%91%D9%8E%D8%A7_%D9%84%D9%90%D8%B1%D9%8E%D8%AC%D9%8F%D9% مجلسي، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق،  ج۲۵، ص۱۳۷.]  </ref>  یک مسئول درجامعه دینی، خود را میان مردم و در دسترس آنها قرار داده، به خانه‌های آنها رفته و جویای احوال آنها می‌شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=50689 خامنه‌ای، «بیانات در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور»، پايگاه اطلاع‌رسانی آثار آيت‌الله‌ خامنه‌ای.] </ref>  [[امام علی]] هنگام مسؤلیت‌دادن به منصوبان خود آنها را به رحمت، محبّت و لطف نسبت به مردم توصیه می‌کرد.<ref>[https://ar.lib.eshia.ir/27571/10/378/%D9%85%D9%89_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%85_%C2%AB%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%B1%C2%BB_%D8%A7%D8%B2_%D8%B1%D9%8A%D8%B4%D9%87_%C2%AB%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1%C2%BB_%D8%A7%D8%B3%D8%AA مكارم شيرازى، پيام امام اميرالمومنين، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۷۸.]  </ref>