محور مقاومت: تفاوت میان نسخه‌ها

محور مقاومت با رخداد انقلاب اسلامی آغاز و به یک واقعیت عینی در جهان تبدیل شد؛ انقلاب اسلامی ایران در قرن بیستم میلادی، گفتمان جدیدی را مقابل دو ساختار جهانی «کمونیسم» و «کاپیتالیسم» ارائه داد و بر لزوم هویت‌یابی دوبارۀ مسلمانان تأکید کرد.<ref>متقی و فره‌بیگی، «واکاوی گفتمان ژئوپلیتیکی انقلاب اسلامی ایران از نظرگاه نظریۀ سازه‌انگاری»، 1393ش، ص66.</ref> آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، اولین بار در مرداد ۱۳۷۲ش در دیدار با سید حسن نصرالله، دبیرکل جنبش حزب‌الله لبنان، از اصطلاح «جبهه مقاومت اسلامی» سخن گفت و آن را نتیجۀ تجاوز اسرائیل به لبنان دانست که موجب همبستگی و اتحاد مردم شده است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=9122 «دیدار دبیر کل‌ جنبش‌ حزب‌الله‌ لبنان‌ با رهبر انقلاب»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای،].</ref> سپس جبهۀ اسلامی مقاومت با افزایش تحولات در جهان عرب و بیداری اسلامی که از 2011م به این سو آغاز شد، روندی تازه به خود گرفت و کشورها و گروه‌هایی که با آرمان‌های انقلاب اسلامی در ایران، همگرا بودند، محور مشترکی را برای مقابله با سلطۀ کشورهای غرب به‌ویژه آمریکا و اسرائیل تشکیل دادند.<ref>بختیاری و دیگران، «بررسی ابعاد و زمینه‌های اتحاد راهبردی کشورها و جنبش‌های محور مقاومت»، بهار 1402ش، ص6.</ref>اصطلاح سیاسیِ محور مقاومت نخستین‌بار توسط روزنامۀ لیبیایی «الزحف الاخضر» در مقابل اصطلاح محور شرارت به کار رفت که توسط «جورج دبلیو بوش»، رئیس جمهور وقت آمریکا و جان بولتون، برای اشاره به کشورهای غیرهمسو با سیاست‌های ایالات متحده استفاده شد و در آن کشورهای ایران، سوریه، عراق، لیبی، کوبا و کرۀ شمالی محور شرارت خوانده شدند.<ref>کریمی، ابوالفضل، «نقش جمهوری اسلامی ایران در هویت بخشی به مجموعه امنیتی محور مقاومت»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref>  

پژوهشگران حضور نظام سلطه در سرزمین‌های اسلامی و استفادۀ ابزاری از رژیم صهونیستی برای ایجاد آشوب در این منطقه را از زمینه‌های تاریخی و سیاسی مهم شکل‌گیری محور مقاومت می‌دانند. بر اساس شواهد تاریخی نظام سلطه بیش از ۳۰۰ سال است که با انواع نقشه‌ها و توطئه‌ها در غرب آسیا کشورهای اسلامی را به کشورهای کوچک تبدیل کرده است. آمریکا به‌عنوان سردمدار نظام سلطه طی ۱۰۰ سال اخیر سیاست‌های تفرقه‌انگیز ترسیم شدۀ انگلیس را در خاورمیانه اجرا می‌کند. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که نظام سلطه برای جلوگیری از وحدت مسلمانان انجام داد اشغال سرزمین فلسطین و ایجاد دولت جعلی اسرائیل بود.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5327466/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%AA-%D8%AA%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87- «اسرائیل مهم‌ترین ابزار نظام سلطه جهت تفرقه‌افکنی بین مسلمانان است»، خبرگزاری مهر.] </ref> سرزمین فلسطین در حساس‌ترین نقطۀ جهان اسلام قرار دارد و اشغال آن توسط اسرائیل،‌ تهدیدی برای جهان اسلام محسوب می‌شود.<ref>خامنه‌ای، فلسطین، ۱۳۹۷ش، ص۴۰-۴۲ و ۵۱-۵۳.</ref> مسلمانان فلسطین را پارۀ تن اسلام، قلب دنیای اسلام و مهم‌ترین مسئله جهان اسلام و مشکلِ اشغال آن را مشکل جهان اسلام می‌دانند.<ref>خامنه‌ای، فلسطین، ۱۳۹۷ش، ص41-47. .</ref> به‌همین دلیل پس از اشغال سرزمین‌های فلسطین، هسته‌های اولی مقاومت در قالب جنبش‌ها و سازمان‌های مختلفی مانند جنبش فتح (جنبش آزادی‌بخش فلسطین)‌ در ۱۹۵۹م، سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) در ۱۹۶۴م،<ref>کفاش و دیگران، دایر‌ةالمعارف مصور تاریخ فلسطین،‌ ۱۳۹۲ش، ص210-212.</ref> جنبش جهاد اسلامی در ۱۹۷۹م،<ref>مالکی و رشیدی، «جهاد اسلامی، جنبش»، 1386ش، ص۴۳۷.</ref>و جنبش حماس (جنبش مقاومت اسلامی) در ۱۹۸۷م با هدف آزادسازی سرزمین‌های فلسطین از اشغال اسرائیل تشکیل شد.<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، 1389ش، ص۷۹ -۸۰.</ref> پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در 1357ش، دفاع از حقوق همۀ مسلمانان و حمایت از مبارزۀ حق‌‏طلبانۀ مستضعفین در برابر مستکبرین در هر نقطه از جهان در اولیت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و زمینۀ شکل‌گیری ساختار امروزی محور مقاومت را فراهم کرد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/82074/%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB% «دفاع از فلسطین سیاست راهبردی جمهوری اسلامی ایران»، پرتال جامع علوم اسلامی.]</ref>

3. عملیات طوفان الاقصی که در 15 مهر 1402 رخ داد، یک نقطۀ عطف در تاریخ مبارزات محور مقاومت شناخته می‌شود که تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر وضعیت سیاسی، نظامی و اجتماعی در سطح جهانی و منطقه‌ای داشته است.<ref> [https://www.irna.ir/news/85620487/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%B7%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%B5%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B9%D9%85%DB%8C%D9%82-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D9 «عملیات طوفان‌الاقصی و تأثیرات عمیق آن بر نظم جهانی و منطقه‌ای»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>

4. عملیات‌های وعدۀ صادق جمهوری اسلامی ایران که در ۲۶ فروردین 1403ش<ref>[https://www.javanonline.ir/fa/news/1223977/%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%B9%D8%AF%D9%87-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%85%D8%B2-%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%D8%B5-%D8%2 «نام عملیات وعده صادق با رمز یا رسول‌الله/ جزئیات عملیات به زودی اعلام می‌شود»، جوان‌آنلاین. «جزئیات سیاه‌ترین شب رژیم صهیونیستی/ وعده صادق چگونه اجرا شد؟»، خبرگزاری ایسنا.] </ref> و 10 مهر 1403ش<ref>[https://www.irna.ir/news/85614624/%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%87%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%86%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%88-%D9%86%DB%8C%D9%84%D9%81%D8%B1%D9%88%D8 «سپاه: در پاسخ به شهادت هنیه، نصرالله و سرلشکر نیلفروشان قلب اراضی اشغالی هدف قرار گرفت»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> با صدها موشک بالستیک و پهباد انجام شد، باعث شکست کامل رژیم صهیونیستی و تحقق وعدۀ فروپاشی آن شد.<ref>کارخانه‌ای، ابراهیم، «۴۰ دستاورد عملیات قدرتمند وعده صادق، وب‌سایت روزنامۀ کیهان.</ref>

بعد از آن که گروه داعش در 2003م ظاهر شد و بخش‌های قابل توجهی از کشورهای سوریه و عراق را تصرف کرد، محور مقاومت با هدف مبارزه با تهدیدات نظامی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این گروه تکفیری، متحد شدند. در این میان جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان رهبر اصلی محور مقاومت با حضور نظامی و مستشاری در عراق و سوریه، تلاش خود برای جلوگیری از پیشروی و شکست داعش را آغاز کرد. فعالیت‌های «قاسم سلیمانی» و گروه‌های مردمی باعث شکست داعش<ref> [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/08/30/1579447/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4 «نقش بی‌بدیل جبهه مقاومت در شکست داعش»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>  و حفظ اماکن مقدس در عراق و سوریه از جمله حرم حضرت زینب شد.<ref>بصیری، «واکاوی تهدیدات امنیتی داعش بر محور مقاومت و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، 1396ش، ص۲۱-۲۲.</ref>