خشونت علیه زنان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
دیدگاه‌های نظری مختلفی درباره خشونت علیه زنان وجود دارد که هر کدام از منظر خاصی به این مسئله نگاه می‌کنند. هر یک از این دیدگاه‌ها راهکارهای متفاوتی را برای مقابله با خشونت علیه زنان پیشنهاد می‌کنند. ترکیب این دیدگاه‌ها می‌تواند به درک جامع‌تر و راهکارهای مؤثرتر منجر شود. | دیدگاه‌های نظری مختلفی درباره خشونت علیه زنان وجود دارد که هر کدام از منظر خاصی به این مسئله نگاه می‌کنند. هر یک از این دیدگاه‌ها راهکارهای متفاوتی را برای مقابله با خشونت علیه زنان پیشنهاد می‌کنند. ترکیب این دیدگاه‌ها می‌تواند به درک جامع‌تر و راهکارهای مؤثرتر منجر شود. | ||
=== دیدگاه فمینیستی === | ===دیدگاه فمینیستی=== | ||
* '''فمینیسم رادیکال''': این دیدگاه معتقد است که خشونت علیه زنان ریشه در ساختارهای پدرسالار و مردسالار دارد که مردان را در موقعیت قدرت قرار می‌دهد و زنان را به عنوان ابژه‌های جنسی و تحت سلطه می‌بیند. خشونت، ابزاری برای حفظ این سلطه است. | *'''فمینیسم رادیکال''': این دیدگاه معتقد است که خشونت علیه زنان ریشه در ساختارهای پدرسالار و مردسالار دارد که مردان را در موقعیت قدرت قرار می‌دهد و زنان را به عنوان ابژه‌های جنسی و تحت سلطه می‌بیند. خشونت، ابزاری برای حفظ این سلطه است. | ||
* '''فمینیسم لیبرال''': این دیدگاه بر برابری حقوقی و قانونی تمرکز دارد و معتقد است که با اصلاح قوانین و افزایش آگاهی می‌توان خشونت علیه زنان را کاهش داد. | *'''فمینیسم لیبرال''': این دیدگاه بر برابری حقوقی و قانونی تمرکز دارد و معتقد است که با اصلاح قوانین و افزایش آگاهی می‌توان خشونت علیه زنان را کاهش داد. | ||
* '''فمینیسم سوسیالیستی''': این دیدگاه خشونت علیه زنان را با نظام سرمایه‌داری و نابرابری‌های اقتصادی مرتبط می‌داند و معتقد است که برای رفع خشونت، باید به تغییر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی پرداخت. | *'''فمینیسم سوسیالیستی''': این دیدگاه خشونت علیه زنان را با نظام سرمایه‌داری و نابرابری‌های اقتصادی مرتبط می‌داند و معتقد است که برای رفع خشونت، باید به تغییر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی پرداخت. | ||
=== دیدگاه روان‌شناختی === | ===دیدگاه روان‌شناختی=== | ||
دیدگاه روان‌شناختی بر عوامل فردی و روانی تمرکز دارد و معتقد است که خشونت ممکن است ناشی از اختلالات | دیدگاه روان‌شناختی بر عوامل فردی و روانی تمرکز دارد و معتقد است که خشونت ممکن است ناشی از [[اختلالات روانی]]، تجربیات کودکی، یا مشکلات شخصیتی باشد؛ برای مثال، افرادی که در کودکی شاهد خشونت بوده‌اند، ممکن است در بزرگسالی بیشتر مرتکب خشونت شوند. | ||
=== '''دیدگاه جامعه‌شناختی''' === | ==='''دیدگاه جامعه‌شناختی'''=== | ||
* '''نظریه یادگیری اجتماعی''': این دیدگاه معتقد است که خشونت، رفتاری آموخته‌شده است که از طریق مشاهده و تقلید از دیگران، به‌ویژه در خانواده و جامعه، منتقل می‌شود. | *'''نظریه یادگیری اجتماعی''': این دیدگاه معتقد است که خشونت، رفتاری آموخته‌شده است که از طریق مشاهده و تقلید از دیگران، به‌ویژه در خانواده و جامعه، منتقل می‌شود. | ||
* '''نظریه ساختار اجتماعی''': این دیدگاه بر نقش ساختارهای اجتماعی مانند فقر، بیکاری، و نابرابری‌های اقتصادی در ایجاد خشونت تأکید می‌کند. شرایط اجتماعی نامساعد می‌تواند به افزایش تنش و خشونت در خانواده و جامعه منجر شود. | *'''نظریه ساختار اجتماعی''': این دیدگاه بر نقش ساختارهای اجتماعی مانند فقر، بیکاری، و نابرابری‌های اقتصادی در ایجاد خشونت تأکید می‌کند. شرایط اجتماعی نامساعد می‌تواند به افزایش تنش و خشونت در خانواده و جامعه منجر شود. | ||
جامعه‌شناسان در چارچوب نظریه‌های علمی گوناگون، خشونت علیه زنان را به‌صورت کلان و در ارتباط با اقتصاد، مذهب و رسانه‌های جمعی بررسی می‌کنند. از این منظر، تغييرات شدید اجتماعی و فشارهای اقتصادی، زمینه‌ساز خشونت است و تأمين‌نشدن نيازهای اساسی خانواده در کنار مسئوليت‌های سنگین شغلی موجب می‌شود مرد در برابر خواسته زن و فرزندان، دچار خشونت شود. همچنین محتويات القاشده از سوی رسانه‌های جمعی مانند تلويزيون، یک عامل مشاركتی مهم برای بالا بردن سطح خشونت در جامعه است. از سوی دیگر، بر اساس تحقیقات، ارتباط معناداری بين دين‌داری و رفتار پيشگيرانه از جرائم وجود دارد و عدم پايبندی به آموزه‌های دينی، عامل مهم خشونت عليه زنان است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص40-39].</ref> | جامعه‌شناسان در چارچوب نظریه‌های علمی گوناگون، خشونت علیه زنان را به‌صورت کلان و در ارتباط با اقتصاد، مذهب و رسانه‌های جمعی بررسی می‌کنند. از این منظر، تغييرات شدید اجتماعی و فشارهای اقتصادی، زمینه‌ساز خشونت است و تأمين‌نشدن نيازهای اساسی خانواده در کنار مسئوليت‌های سنگین شغلی موجب می‌شود مرد در برابر خواسته زن و فرزندان، دچار خشونت شود. همچنین محتويات القاشده از سوی رسانه‌های جمعی مانند تلويزيون، یک عامل مشاركتی مهم برای بالا بردن سطح خشونت در جامعه است. از سوی دیگر، بر اساس تحقیقات، ارتباط معناداری بين دين‌داری و رفتار پيشگيرانه از جرائم وجود دارد و عدم پايبندی به آموزه‌های دينی، عامل مهم خشونت عليه زنان است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص40-39].</ref> | ||
=== '''دیدگاه فرهنگی''' === | ==='''دیدگاه فرهنگی'''=== | ||
دیدگاه فرهنگی بر نقش فرهنگ و هنجارهای اجتماعی در توجیه یا تشویق خشونت علیه زنان تمرکز دارد. در برخی فرهنگ‌ها، خشونت ممکن است به‌عنوان ابزاری برای کنترل زنان یا حفظ حرمت خانواده تلقی شود. تغییر این هنجارهای فرهنگی برای کاهش خشونت ضروری است. | دیدگاه فرهنگی بر نقش فرهنگ و هنجارهای اجتماعی در توجیه یا تشویق خشونت علیه زنان تمرکز دارد. در برخی فرهنگ‌ها، خشونت ممکن است به‌عنوان ابزاری برای کنترل زنان یا حفظ حرمت خانواده تلقی شود. تغییر این هنجارهای فرهنگی برای کاهش خشونت ضروری است. | ||
=== '''دیدگاه زیست‌شناختی''' === | ==='''دیدگاه زیست‌شناختی'''=== | ||
برخی نظریه‌های زیست‌شناختی به نقش عوامل ژنتیکی و هورمونی در رفتار خشونت‌آمیز اشاره می‌کنند. برای مثال، سطح بالای تستوسترون ممکن است با پرخاشگری بیشتر مرتبط باشد. این دیدگاه معمولاً به‌تنهایی کافی نیست و باید در کنار عوامل اجتماعی و روانی بررسی شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 177]؛ [http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص38-36.]</ref> | برخی نظریه‌های زیست‌شناختی به نقش عوامل ژنتیکی و هورمونی در رفتار خشونت‌آمیز اشاره می‌کنند. برای مثال، سطح بالای تستوسترون ممکن است با پرخاشگری بیشتر مرتبط باشد. این دیدگاه معمولاً به‌تنهایی کافی نیست و باید در کنار عوامل اجتماعی و روانی بررسی شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 177]؛ [http://ensani.ir/file/download/article/20120426160504-5069-29.pdf بخشی سور شجانی، «خشونت علیه زنان»، 1385ش، ص38-36.]</ref> | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
[[آسیب‌پذیری زن|آسیب‌پذیری زنان]] موجب شده است که خشونت علیه زنان، شکل‌های مختلفی داشته باشد و در حوزه‌های مختلفی از زندگی آنها رخ دهد. این خشونت‌ها ممکن است فیزیکی، روانی، جنسی، اقتصادی، یا فرهنگی باشند. همچنین انواع خشونت علیه زنان، ممکن است به‌صورت همزمان یا جداگانه رخ دهند | [[آسیب‌پذیری زن|آسیب‌پذیری زنان]] موجب شده است که خشونت علیه زنان، شکل‌های مختلفی داشته باشد و در حوزه‌های مختلفی از زندگی آنها رخ دهد. این خشونت‌ها ممکن است فیزیکی، روانی، جنسی، اقتصادی، یا فرهنگی باشند. همچنین انواع خشونت علیه زنان، ممکن است به‌صورت همزمان یا جداگانه رخ دهند | ||
=== '''خشونت فیزیکی''' === | ==='''خشونت فیزیکی'''=== | ||
هر نوع رفتار فیزیکی که موجب آسیب بدنی به زن شود، خشونت فیزیکی یا جسمی نامیده می‌شود. خشونت فیزیکی می‌تواند در قالب [[تنبیه بدنی زنان|تنبیه بدنی زن]]، توجیه شود. مصادیق خشونت فیزیکی علیه زنان عبارت است از: کتک‌زدن، لگد زدن، مشت‌زدن، استفاده از ابزار برای آسیب رساندن به زن، سوزاندن، خفه‌کردن، ایجاد جراحت‌های عمدی، قتل یا اقدام به قتل. | هر نوع رفتار فیزیکی که موجب آسیب بدنی به زن شود، خشونت فیزیکی یا جسمی نامیده می‌شود. خشونت فیزیکی می‌تواند در قالب [[تنبیه بدنی زنان|تنبیه بدنی زن]]، توجیه شود. مصادیق خشونت فیزیکی علیه زنان عبارت است از: کتک‌زدن، لگد زدن، مشت‌زدن، استفاده از ابزار برای آسیب رساندن به زن، سوزاندن، خفه‌کردن، ایجاد جراحت‌های عمدی، قتل یا اقدام به قتل. | ||
=== '''خشونت روانی (عاطفی)''' === | ==='''خشونت روانی (عاطفی)'''=== | ||
خشونت روانی، هر نوع رفتار است که موجب آسیب روانی، کاهش [[عزت نفس]]، یا ایجاد [[ترس]] و اضطراب در زن شود؛ ازجمله: تحقیر، توهین، فحاشی، تهدید به خشونت فیزیکی یا جنسی، کنترل رفتارهای زن مانند محدود کردن ارتباط با دوستان و خانواده، [[طلاق عاطفی|بی‌اعتنایی عاطفی]] یا سکوت طولانی‌مدت. | خشونت روانی، هر نوع رفتار است که موجب آسیب روانی، کاهش [[عزت نفس]]، یا ایجاد [[ترس]] و اضطراب در زن شود؛ ازجمله: تحقیر، توهین، فحاشی، تهدید به خشونت فیزیکی یا جنسی، کنترل رفتارهای زن مانند محدود کردن ارتباط با دوستان و خانواده، [[طلاق عاطفی|بی‌اعتنایی عاطفی]] یا سکوت طولانی‌مدت. | ||
=== '''خشونت جنسی''' === | ==='''خشونت جنسی'''=== | ||
هر نوع رفتار جنسی که بدون رضایت زن انجام شود یا او را مجبور به انجام فعالیت‌های جنسی کند، مصداقی از خشونت جنسی علیه زن است، مانند تجاوز جنسی، خشونت در [[رابطه زناشویی]]، [[آزار جنسی]] مانند لمس ناخواسته، تعقیب یا ارسال پیام‌های نامناسب، اجبار به دیدن یا انجام اعمال جنسی غیردلخواه، ازدواج اجباری یا ازدواج در سنین پایین. | هر نوع رفتار جنسی که بدون رضایت زن انجام شود یا او را مجبور به انجام فعالیت‌های جنسی کند، مصداقی از خشونت جنسی علیه زن است، مانند تجاوز جنسی، خشونت در [[رابطه زناشویی]]، [[آزار جنسی]] مانند لمس ناخواسته، تعقیب یا ارسال پیام‌های نامناسب، اجبار به دیدن یا انجام اعمال جنسی غیردلخواه، ازدواج اجباری یا ازدواج در سنین پایین. | ||
=== '''خشونت اقتصادی (مالی)''' === | ==='''خشونت اقتصادی (مالی)'''=== | ||
خشونت اقتصادی علیه زن، هر نوع رفتاری است که باعث محدودیت دسترسی زن به منابع مالی یا استقلال اقتصادی شود، ازجمله: ممانعت از کار کردن و [[اشتغال زنان]]، منع از [[تحصیل زنان|تحصیل زن]] یا [[ممنوعیت تحصیل دختران|دختر]]، کنترل کامل درآمد خانواده توسط مرد و عدم مشارکت زن در تصمیم‌گیری‌های مالی، محروم کردن زن از نیازهای اولیه مانند غذا، پوشاک، یا مسکن، سوءاستفاده از دارایی‌های زن یا اجبار او به کار بدون دستمزد.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص900-899]؛ [https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 167].</ref> | خشونت اقتصادی علیه زن، هر نوع رفتاری است که باعث محدودیت دسترسی زن به منابع مالی یا استقلال اقتصادی شود، ازجمله: ممانعت از کار کردن و [[اشتغال زنان]]، منع از [[تحصیل زنان|تحصیل زن]] یا [[ممنوعیت تحصیل دختران|دختر]]، کنترل کامل درآمد خانواده توسط مرد و عدم مشارکت زن در تصمیم‌گیری‌های مالی، محروم کردن زن از نیازهای اولیه مانند غذا، پوشاک، یا مسکن، سوءاستفاده از دارایی‌های زن یا اجبار او به کار بدون دستمزد.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1621228750-10125-15-35.pdf جهانی جناقرد، «خشونت خانگی علیه زنان در ایران»، 1399ش، ص900-899]؛ [https://www.sid.ir/paper/55556/fa اعظم آزاده و دهقان‌فرد، «خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی»، 1385ش، ص 167].</ref> | ||
=== '''خشونت اجتماعی (فرهنگی)''' === | ==='''خشونت اجتماعی (فرهنگی)'''=== | ||
خشونت اجتماعی، هر نوع رفتار یا هنجار فرهنگی است که زنان را به دلیل جنسیت‌شان تحت فشار قرار می‌دهد یا حقوق آنها را نقض می‌کند، مانند تبعیض جنسیتی در جامعه یا محیط کار، ازدواج اجباری یا سنتی که در آن زنان حق انتخاب ندارند، ناقص‌سازی جنسی زنان، قتل‌های ناموسی و کشتن زن به‌دلیل حفظ [[آبرو|آبروی]] [[خانواده]]. | خشونت اجتماعی، هر نوع رفتار یا هنجار فرهنگی است که زنان را به دلیل جنسیت‌شان تحت فشار قرار می‌دهد یا حقوق آنها را نقض می‌کند، مانند تبعیض جنسیتی در جامعه یا محیط کار، ازدواج اجباری یا سنتی که در آن زنان حق انتخاب ندارند، ناقص‌سازی جنسی زنان، قتل‌های ناموسی و کشتن زن به‌دلیل حفظ [[آبرو|آبروی]] [[خانواده]]. | ||
همچنین خشونتی که از طریق رسانه‌ها، تبلیغات یا فرهنگ عامه به زنان تحمیل می‌شود و نقش‌های کلیشه‌ای جنسیتی را تقویت می‌کند، مصداقی از خشونت فرهنگی است، مانند نمایش زنان به‌عنوان ابژه‌های جنسی در رسانه‌ها و ترویج کلیشه‌هایی که زنان را ضعیف، وابسته یا ناتوان نشان می‌دهند. | همچنین خشونتی که از طریق رسانه‌ها، تبلیغات یا فرهنگ عامه به زنان تحمیل می‌شود و نقش‌های کلیشه‌ای جنسیتی را تقویت می‌کند، مصداقی از خشونت فرهنگی است، مانند نمایش زنان به‌عنوان ابژه‌های جنسی در رسانه‌ها و ترویج کلیشه‌هایی که زنان را ضعیف، وابسته یا ناتوان نشان می‌دهند. | ||
=== '''خشونت سایبری''' === | ==='''خشونت سایبری'''=== | ||
امروزه استفاده از فضای مجازی و فناوری برای آزار، تهدید یا کنترل زنان، به ابزار خشونت علیه زنان تبدیل شده است که در قالب ارسال پیام‌های تهدیدآمیز یا آزاردهنده، انتشار تصاویر یا اطلاعات خصوصی بدون رضایت زن و تعقیب و کنترل فعالیت‌های آنلاین زن، رخ می‌دهد. | امروزه استفاده از فضای مجازی و فناوری برای آزار، تهدید یا کنترل زنان، به ابزار خشونت علیه زنان تبدیل شده است که در قالب ارسال پیام‌های تهدیدآمیز یا آزاردهنده، انتشار تصاویر یا اطلاعات خصوصی بدون رضایت زن و تعقیب و کنترل فعالیت‌های آنلاین زن، رخ می‌دهد. | ||
=== '''خشونت نهادی (سیستمی)''' === | ==='''خشونت نهادی (سیستمی)'''=== | ||
خشونت نهادی علیه زنان، خشونتی است که از طریق نهادها، قوانین، یا سیاست‌های ناعادلانه در جامعه، علیه زنان اعمال می‌شود، مانند قوانین تبعیض‌آمیز که حقوق زنان ازجمله [[حقوق مالی زن در زندگی مشترک|حقوق مالی]]، [[حقوق جنسی زن|جنسی]] و [[حقوق خانوادگی زن مسلمان|خانوادگی]] آنها را نادیده می‌گیرند، عدم حمایت کافی از قربانیان خشونت توسط پلیس یا سیستم قضایی، نابرابری‌های جنسیتی در دسترسی به [[آموزش زنان در افغانستان|آموزش]]، بهداشت، و [[اشتغال زنان افغانستان|اشتغال]]، محروم کردن زنان از [[حق رأی زنان|حق رأی]] یا مشارکت در تصمیم‌گیری‌های کلان و فقر سیستماتیک که زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می‌دهد. | خشونت نهادی علیه زنان، خشونتی است که از طریق نهادها، قوانین، یا سیاست‌های ناعادلانه در جامعه، علیه زنان اعمال می‌شود، مانند قوانین تبعیض‌آمیز که حقوق زنان ازجمله [[حقوق مالی زن در زندگی مشترک|حقوق مالی]]، [[حقوق جنسی زن|جنسی]] و [[حقوق خانوادگی زن مسلمان|خانوادگی]] آنها را نادیده می‌گیرند، عدم حمایت کافی از قربانیان خشونت توسط پلیس یا سیستم قضایی، نابرابری‌های جنسیتی در دسترسی به [[آموزش زنان در افغانستان|آموزش]]، بهداشت، و [[اشتغال زنان افغانستان|اشتغال]]، محروم کردن زنان از [[حق رأی زنان|حق رأی]] یا مشارکت در تصمیم‌گیری‌های کلان و فقر سیستماتیک که زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می‌دهد. | ||