پرش به محتوا

ملا ممدجان: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۳: خط ۳:
مُلّا مَمَدجان (ملامحمدجان)، ترانۀ فولکلوریک و مشهور افغانستانی است که داستان عاشقانه‌ای را روایت می‌کند. این ترانه در دورۀ [[تیموریان]] در شهر [[هرات]] ساخته و اجرا شده است و تاکنون خوانندگان زیادی، آن را در افغانستان و ایران بازخوانی و اجرا کرده‌اند.  
مُلّا مَمَدجان (ملامحمدجان)، ترانۀ فولکلوریک و مشهور افغانستانی است که داستان عاشقانه‌ای را روایت می‌کند. این ترانه در دورۀ [[تیموریان]] در شهر [[هرات]] ساخته و اجرا شده است و تاکنون خوانندگان زیادی، آن را در افغانستان و ایران بازخوانی و اجرا کرده‌اند.  
==معرفی==
==معرفی==
موضوع ترانه، داستانی عاشقانه است؛ پسری جوان، به‌نام محمدجان که شاگرد مدرسۀ دینی گوهرشاد در هرات بوده و دختری به‌نام عایشه، ناخواسته یکدیگر را می‌بینند و عاشق همدیگر میشوند. محمدجان، به خواستگاری عایشه می‌رود اما خانوادۀ [[دختر]]، به او جواب رد می‌دهد. مدت‌ها می‌گذرد و این دو جوان عاشق، در تب دوری همدیگر می‌سوزند و می‌نالند. عایشه در روزهایی که کاروان زیارتی از هرات به «مزارشریف» در حال حرکت بوده، این بیت را می‌خواند:  «بیا که بریم به مزار ملا ممدجان/ سیل گل لاله‌زار وا وا دلبر جان». «امیرعلی شیرنوایی»، وزیر «سلطان‌حسین بایقرا» این ترانه را می‌شنود و از ماجرا باخبر می‌شود. با تلاش این وزیر، خانوادۀ دختر راضی می‌شوند تا ملا محمدجان و عایشه با هم ازدواج کنند. به‌دستور وزیر، بیتهای دیگری بر سرودۀ عایشه، اضافه و این ترانه کامل می‌شود.<ref>[https://shahrestanadab.com/Content/ID/10488/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%85%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%AF--%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%AA%DB%8C عصمتی، «ترانه ملا ممدجان چگونه ساخته شد؟»، وب‌سایت شهرستان ادب.]</ref>
موضوع ترانه، داستانی عاشقانه است؛ پسری جوان، به‌نام محمدجان که شاگرد مدرسۀ دینی گوهرشاد در هرات بوده و دختری به‌نام عایشه، ناخواسته یکدیگر را می‌بینند و عاشق همدیگر میشوند. محمدجان، به خواستگاری عایشه می‌رود اما [[خانواده|خانوادۀ]] [[دختر]]، به او جواب رد می‌دهد. مدت‌ها می‌گذرد و این دو جوان عاشق، در تب دوری همدیگر می‌سوزند و می‌نالند. عایشه در روزهایی که کاروان [[زیارت در فرهنگ شیعه|زیارتی]] از هرات به «[[مزارشریف|مزارشریف»]] در حال حرکت بوده، این بیت را می‌خواند:  «بیا که بریم به مزار ملا ممدجان/ سیل گل لاله‌زار وا وا دلبر جان». «امیرعلی شیرنوایی»، وزیر «سلطان‌حسین بایقرا» این ترانه را می‌شنود و از ماجرا باخبر می‌شود. با تلاش این وزیر، خانوادۀ دختر راضی می‌شوند تا ملا محمدجان و عایشه با هم ازدواج کنند. به‌دستور وزیر، بیت‌های دیگری بر سرودۀ عایشه، اضافه و این ترانه کامل می‌شود.<ref>[https://shahrestanadab.com/Content/ID/10488/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%85%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%AF--%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%AA%DB%8C عصمتی، «ترانه ملا ممدجان چگونه ساخته شد؟»، وب‌سایت شهرستان ادب.]</ref>


==متن ترانه==
==متن ترانه==
خط ۲۵: خط ۲۵:


==پراستقبال‌ترین ترانۀ شرقی==
==پراستقبال‌ترین ترانۀ شرقی==
«استاد ساربان»، از خوانندگان پاپ افغانستان، ترانۀ ملا ممدجان را در سال 1394ش در آمریکا اجر کرد که به‌عنوان پراستقبال‌ترین ترانه شرقی در غرب، به‌ثبت رسیده است.<ref>[https://www.ettelaat.com/archives/263095#gsc.tab=0 فرازمند، «نیم‌نگاهی به ترانه ملا ممدجان»، وب‌سایت روزنامۀ اطلاعات.]</ref>  
«استاد ساربان»، از خوانندگان [[کی پاپ|پاپ]] افغانستان، ترانۀ ملا ممدجان را در سال 1394ش در آمریکا اجر کرد که به‌عنوان پراستقبال‌ترین ترانه شرقی در غرب، به‌ثبت رسیده است.<ref>[https://www.ettelaat.com/archives/263095#gsc.tab=0 فرازمند، «نیم‌نگاهی به ترانه ملا ممدجان»، وب‌سایت روزنامۀ اطلاعات.]</ref>  
==محبوبیت در ایران==
==محبوبیت در ایران==
ترانۀ ملا ممدجان، در ایران نیز محبوبیت دارد و خوانندگان زیادی از جمله، محمد اصفهانی و محمد اسماعیلی آن را بازخوانی کرده‌اند.<ref>[https://shahrestanadab.com/Content/ID/10488/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%85%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%AF--%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%AA%DB%8C عصمتی، «ترانه ملا ممدجان چگونه ساخته شد؟»، وب‌سایت شهرستان ادب.]</ref>
ترانۀ ملا ممدجان، در ایران نیز محبوبیت دارد و خوانندگان زیادی از جمله، محمد اصفهانی و محمد اسماعیلی آن را بازخوانی کرده‌اند.<ref>[https://shahrestanadab.com/Content/ID/10488/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%85%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%AF--%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%AA%DB%8C عصمتی، «ترانه ملا ممدجان چگونه ساخته شد؟»، وب‌سایت شهرستان ادب.]</ref>
خط ۳۷: خط ۳۷:


==اجرا در برنامۀ عصرجدید==
==اجرا در برنامۀ عصرجدید==
این ترانه، توسط هنرمندان جوان افغانستانی در پنجم فروردین 1401ش، در برنامۀ پربینندۀ «عصرجدید» در شبکۀ 3 سیمای جمهوری اسلامی ایران، اجرا شد و مورد استقبال قرار گرفت.<ref> [https://www.tehrannews.ir/news/725798/%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2-%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%85%D8%AF%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «اجرای آهنگ خاطره‌انگیز ملا ممدجان در عصرجدید»، تهران نیوز.]</ref>  
این ترانه، توسط هنرمندان جوان افغانستانی در پنجم [[فروردین]] 1401ش، در برنامۀ پربینندۀ «عصرجدید» در شبکۀ 3 سیمای جمهوری اسلامی ایران، اجرا شد و مورد استقبال قرار گرفت.<ref> [https://www.tehrannews.ir/news/725798/%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2-%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%85%D8%AF%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «اجرای آهنگ خاطره‌انگیز ملا ممدجان در عصرجدید»، تهران نیوز.]</ref>  
==راز شهرت و ماندگاری ترانه==
==راز شهرت و ماندگاری ترانه==
ترانۀ ملا ممدجان، به‌دلیل اینکه ماجرای عاشقانه را در پیوند با اعتقادات دینی و آداب و رسوم جشن  نوروز بیان می‌کند، ماندگار شده است؛ مرکز ولایت بلخ در شمال افغانستان، به‌دلیل آرامگاه منسوب به حضرت علی، به «مزار شریف»، شهرت پیدا کرده است. در ایام نوروز که کوه‌ها و دشت‌های شمال افغانستان پر از گل لاله و شقایق می‌شود، مردم از سراسر افغانستان به ‌زیارت مزار امام علی می‌روند و نوروز را در آن‌جا جشن می‌گیرند.<ref>[https://rasekhoon.net/media/show/1553408/%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%A7-%D9%85%D9%85%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%B5%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1 آهنگ مشهور افغانستانی ملا ممدجان با صدای سه خواننده مشهور»، وب‌سایت راسخون.]</ref>  
ترانۀ ملا ممدجان، به‌دلیل اینکه ماجرای عاشقانه را در پیوند با اعتقادات [[دین|دینی]] و [[آداب]] و رسوم [[جشن  نوروز]] بیان می‌کند، ماندگار شده است؛ مرکز ولایت [[بلخ]] در شمال افغانستان، به‌دلیل آرامگاه منسوب به حضرت علی معروف به [[روضه سخی]]، به «مزار شریف»، شهرت پیدا کرده است. در ایام [[جشن نوروز|نوروز]] که کوه‌ها و دشت‌های شمال افغانستان پر از گل لاله و شقایق می‌شود، مردم از سراسر افغانستان به ‌[[زیارت در ادیان|زیارت]] مزار [[امام علی]] می‌روند و نوروز را در آن‌جا جشن می‌گیرند و [[میله گل سرخ]] را برپا می‌کنند.<ref>[https://rasekhoon.net/media/show/1553408/%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%A7-%D9%85%D9%85%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%B5%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1 آهنگ مشهور افغانستانی ملا ممدجان با صدای سه خواننده مشهور»، وب‌سایت راسخون.]</ref>  
==پانوسش==
==پانوسش==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
۵۱۶

ویرایش