←تاریخچه
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>کتاب دیجیتالی</big>'''، کتاب الکترونیکی قابل خواندن با دستگاه‌های الکترونیکی. | '''<big>کتاب دیجیتالی</big>'''، کتاب الکترونیکی قابل خواندن با دستگاه‌های الکترونیکی. | ||
کتابهای الکترونیکی یا ایبوک (E-book)، نسخه دیجیتالی متون نوشتاری هستند که در قالب‌هایی مانند PDF یا EPUB عرضه می‌شوند. این کتاب‌ها با مزایایی همچون حمل آسان، قابلیت جستجوی سریع و دسترسی همیشگی، جایگزینی مناسب برای مطالعه در شرایط مختلف محسوب می‌شوند. امروزه بسیاری از ناشران و نویسندگان، آثار خود را به شکل دیجیتال منتشر می‌کنند که نشان‌دهندۀ تحول اساسی در عادات خواندن و صنعت نشر طی دو دهه اخیر است. رشد فناوری و تغییر الگوهای عرضه و تقاضا، این صنعت را به سمت توسعه پیش برده و در عین حال، چالش‌ها و فرصت‌هایی در حوزه‌های تجربه کاربری، [[اقتصاد نشر]] و [[فرهنگ مطالعه در ایران|فرهنگ مطالعه]] ایجاد کرده است. به طور کلی، کتابهای الکترونیکی نه تنها به یک روند جهانی تبدیل شده‌اند، بلکه نقش کلیدی در شکل‌دهی آینده صنعت نشر ایفا می‌کنند. | |||
==معرفی== | ==معرفی== | ||
کتاب دیجیتالی یا کتاب الکترونیکی (e-book)، متنی غیرقابل ویرایش است که به فرمت دیجیتال تبدیل شده و بر روی یک دستگاه الکترونیکی مانند تبلت یا گوشی هوشمند نمایش داده شده و خوانده می‌شود.<ref>[https://www.britannica.com/technology/e-book Arthur Attwell, ''e-book computing'', Britannica.]</ref> | کتاب دیجیتالی یا کتاب الکترونیکی (e-book)، متنی غیرقابل ویرایش است که به فرمت دیجیتال تبدیل شده و بر روی یک دستگاه الکترونیکی مانند تبلت یا گوشی هوشمند نمایش داده شده و خوانده می‌شود.<ref>[https://www.britannica.com/technology/e-book Arthur Attwell, ''e-book computing'', Britannica.]</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه کتاب دیجیتالی== | ||
صنعت خرید و فروش کتابهای دیجیتالی | صنعت خرید و فروش کتابهای دیجیتالی نخستین بار در اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی به عنوان بخشی از [[اقتصاد فرهنگ ایران|اقتصاد فرهنگ]] شکل گرفت. در آن دوران، شرکت‌هایی مانند '''Peanut Press''' با فروش محتوای کتاب برای استفاده در دستیارهای دیجیتال شخصی (PDA) به‌عنوان یش‌درآمد دستگاه‌هایی مانند تلفن‌های هوشمند و تبلت‌های امروزی، پایه‌های این تجارت نوپا را بنا نهادند. با این حال، پس از حباب دات‌کام و سقوط بازارهای فناوری در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ میلادی، استقبال صنعت نشر از کتابهای دیجیتالی کاهش یافت و سرمایه‌گذاری در توسعه دستگاه‌های کتابخوان الکترونیکی و فناوری‌های مرتبط به شدت افت کرد. | ||
==نحوۀ خواندن== | |||
احیای این صنعت در سال ۲۰۰۶ م، آغاز شد، زمانی که شرکت سونی اولین دستگاه کتابخوان الکترونیکی خود را معرفی کرد و آمازون یک سال بعد با عرضه کیندل، انقلابی در این عرصه ایجاد نمود. این نوآوری‌ها به سرعت موجب رشد چشمگیر فروش کتابهای دیجیتالی شد و مسیر را برای تبدیل این صنعت به یکی از ارکان اصلی نشر جهانی هموار کرد. امروزه، کتابهای دیجیتالی نه تنها به بخشی جدایی‌ناپذیر از [[بازار]] نشر تبدیل شده‌اند، بلکه نشان‌دهندۀ تحولات عمیق فناورانه و فرهنگی در سبک مصرف محتوا هستند.<ref>[https://www.britannica.com/technology/e-book. Arthur Attwell, ''e-book computing'', Britannica.]</ref> | |||
با ظهور فناوری‌های نوین مانند تبلت‌های کتابخوانی و گوشی‌های هوشمند، تجربه مطالعه کتابهای الکترونیکی به سطحی لذت‌بخش و کاربرپسند ارتقا یافت. از سوی دیگر، راه‌اندازی کتابفروشی‌های آنلاین و پلتفرم‌های اختصاصی مطالعه، دسترسی به این کتاب‌ها را سریع و آسان کرد. این عوامل در کنار هم، محبوبیت کتابهای دیجیتالی را به شکل چشمگیری افزایش دادند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5968326/%D8%B3%D9%87%D9%85-%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%86%D8%B4%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7 بسنه، «سهم انواع کتاب در صنعت نشر آمریکا و بریتانیا»، خبرگزاری مهر.] </ref> | |||
== تأثیرات کتاب دیجیتالی == | |||
کتابهای الکترونیکی با ابعاد گوناگون، تحولی اساسی در صنعت نشر و عادت‌های مطالعه ایجاد کرده‌اند. از نظر فناوری، با ویژگی‌هایی مانند جستجوی پیشرفته، نورپردازی قابل تنظیم و حجم سبک، دسترسی به محتوا را سریع و کاربرپسند کرده‌اند. در بعد تجربه خواندن، امکان شخصی‌سازی (تغییر فونت، یادداشت‌گذاری، و نشانه‌گذاری) و محتوای تعاملی، تعامل مخاطب با متن را عمیق‌تر نموده است. از جنبه اقتصادی، هزینۀ تولید و توزیع پایین‌تر، فروش آنلاین، و اشتراک‌گذاری آسان، فرصت‌های درآمدی نوینی برای ناشران و نویسندگان فراهم کرده است. در حوزه فرهنگی و اجتماعی، دسترسی جهانی به کتاب‌ها، امکان ارائه محتوا به زبان‌های متنوع، و گسترش مخاطبان بین‌المللی، مرزهای جغرافیایی و زبانی را کمرنگ نموده و تنوع فرهنگی را تقویت کرده است. به این ترتیب، کتابهای الکترونیکی نه تنها ابزاری برای مطالعه، بلکه عاملی برای توسعه دانش، فرهنگ و هنر در جهان امروز هستند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5968326/%D8%B3%D9%87%D9%85-%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%86%D8%B4%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7 بسنه، «سهم انواع کتاب در صنعت نشر آمریکا و بریتانیا»، خبرگزاری مهر.]</ref> | |||
==نحوۀ خواندن کتابهای الکترونیکی== | |||
کتابهای دیجیتالی را می‌توان روی هارد دیسک بارگیری کرد و با استفاده از رایانه شخصی یا یکی از انواع مختلف دستگاه‌های دستی که به‌عنوان کتابخوان دیجیتال یا کتابخوان الکترونیکی شناخته می‌شوند، مطالعه کرد. کتابهای دیجیتال را می‌توان در یک نوت‌بوک یا لپ‌تاپ قرار داد تا افراد مجبور نباشند کتابهای سنگین را به کلاس یا جلسه حمل کنند. اکثر فرمت‌های مورد استفاده برای کتابهای دیجیتالی به نوع خاصی از برنامه‌های نرم‌افزاری برای بازکردن و خواندن مطالب کتاب نیاز دارند. هر متن یا سندی را می‌توان بر روی هارد دیسک یک لپ‌تاپ با اندازه کامل یا یک نوت‌بوک بارگذاری کرد.<ref>[https://www.wisegeek.net/what-are-digital-books.htm Tatum, ''What are Digital Books'', Wisegeek</ref> | کتابهای دیجیتالی را می‌توان روی هارد دیسک بارگیری کرد و با استفاده از رایانه شخصی یا یکی از انواع مختلف دستگاه‌های دستی که به‌عنوان کتابخوان دیجیتال یا کتابخوان الکترونیکی شناخته می‌شوند، مطالعه کرد. کتابهای دیجیتال را می‌توان در یک نوت‌بوک یا لپ‌تاپ قرار داد تا افراد مجبور نباشند کتابهای سنگین را به کلاس یا جلسه حمل کنند. اکثر فرمت‌های مورد استفاده برای کتابهای دیجیتالی به نوع خاصی از برنامه‌های نرم‌افزاری برای بازکردن و خواندن مطالب کتاب نیاز دارند. هر متن یا سندی را می‌توان بر روی هارد دیسک یک لپ‌تاپ با اندازه کامل یا یک نوت‌بوک بارگذاری کرد.<ref>[https://www.wisegeek.net/what-are-digital-books.htm Tatum, ''What are Digital Books'', Wisegeek</ref> | ||
==نحوه توزیع== | ==نحوه توزیع== | ||
کتابهای دیجیتالی معمولاً به‌عنوان فایل‌های دانلودی تهیه و در | کتابهای دیجیتالی معمولاً به‌عنوان فایل‌های دانلودی تهیه و در اینترنت توزیع می‌شوند، که می‌توان آن‌ها را به‌صورت آفلاین خواند، یا به‌شکل صفحات وب زنده هستند که باید به‌صورت آنلاین خوانده شوند، و یا به‌شکل صفحات وب که توسط مرورگر وب برای خواندن آفلاین ذخیره می‌شوند.<ref>[https://www.britannica.com/technology/e-book Attwell, ''e-book computing'', Britannica.</ref> | ||
==امنیت== | ==امنیت== | ||
برخلاف سایر متن‌هایی که می‌توان روی دستگاه خواند، کتاب دیجیتالی قابل ویرایش نیست. این امر برای صیانت از حقوق نویسنده است. به‌رغم دسترسی افراد بسیاری به یک کتاب دیجیتالی از طریق چندین دستگاه الکترونیکی، هیچ کس قادر نیست بدون اجازه نویسنده دست به تغییر محتوا بزند.<ref>''E-Book'',influencer marketing hub. </ref> | برخلاف سایر متن‌هایی که می‌توان روی دستگاه خواند، کتاب دیجیتالی قابل ویرایش نیست. این امر برای صیانت از حقوق نویسنده است. به‌رغم دسترسی افراد بسیاری به یک کتاب دیجیتالی از طریق چندین دستگاه الکترونیکی، هیچ کس قادر نیست بدون اجازه نویسنده دست به تغییر محتوا بزند.<ref>''E-Book'',influencer marketing hub. </ref> | ||
| خط ۱۶: | خط ۲۵: | ||
==مزایا== | ==مزایا== | ||
از مزایای مهم کتاب دیجیتالی می‌توان به این موارد اشاره کرد: | از مزایای مهم کتاب دیجیتالی می‌توان به این موارد اشاره کرد: | ||
* قابل‌حمل‌بودن: کتاب دیجیتالی را می‌توان در چندین دستگاه بدون توجه به مکان یا موقعیت پیرامونی خواند؛ | *قابل‌حمل‌بودن: کتاب دیجیتالی را می‌توان در چندین دستگاه بدون توجه به مکان یا موقعیت پیرامونی خواند؛ | ||
* دسترسی‌پذیری: برخلاف کتابهای چاپی، یک کتاب دیجیتالی برای همیشه در اینترنت موجود است و از بین نمی‌رود؛ | *دسترسی‌پذیری: برخلاف کتابهای چاپی، یک کتاب دیجیتالی برای همیشه در اینترنت موجود است و از بین نمی‌رود؛ | ||
* تعامل: از ویژگی‌های کتاب دیجیتالی این است که خوانندگان می‌توانند یادداشت‌برداری کنند و برای اطلاعات بیشتر بر روی متن‌های مهم کلیک کنند؛ | *تعامل: از ویژگی‌های کتاب دیجیتالی این است که خوانندگان می‌توانند یادداشت‌برداری کنند و برای اطلاعات بیشتر بر روی متن‌های مهم کلیک کنند؛ | ||
* مناسب‌بودن: از آن‌جایی که کتابهای دیجیتالی بر روی دستگاه‌های الکترونیکی خوانده می‌شوند، می‌توان نور پس‌زمینه و اندازه فونت‌ها را به دل‌خواه تنظیم کرد و این گزینه برای افرادی مناسب است که دارای ناتوانی بینایی هستند؛ | *مناسب‌بودن: از آن‌جایی که کتابهای دیجیتالی بر روی دستگاه‌های الکترونیکی خوانده می‌شوند، می‌توان نور پس‌زمینه و اندازه فونت‌ها را به دل‌خواه تنظیم کرد و این گزینه برای افرادی مناسب است که دارای ناتوانی بینایی هستند؛ | ||
* حفظ محیط زیست: با ایجاد کتاب دیجیتالی، تعداد درختانی که باید برای تولید ورق قطع کرد، کاهش می‌یابند. کارشناسان بر این باورند که کتابهای دیجیتالی جایگزین فوق‌العاده‌ای برای آموزش و ارائه اطلاعات به مردم هستند وهمه این فرصت را دارند که بدون آسیب‌رساندن به طبیعت، مطالعه کنند؛<ref>''E-Book'', influencer marketing hub</ref> | *حفظ محیط زیست: با ایجاد کتاب دیجیتالی، تعداد درختانی که باید برای تولید ورق قطع کرد، کاهش می‌یابند. کارشناسان بر این باورند که کتابهای دیجیتالی جایگزین فوق‌العاده‌ای برای آموزش و ارائه اطلاعات به مردم هستند وهمه این فرصت را دارند که بدون آسیب‌رساندن به طبیعت، مطالعه کنند؛<ref>''E-Book'', influencer marketing hub</ref> | ||
* پشتیبانی از امکانات مالتی‌مدیا: کتابهای دیجیتالی این امکان را دارند که افراد به مطالب کتاب گوش دهند. نرم‌افزارهایی چون Microsoft Reader از امکانات خوبی از جمله خواندن متون برخوردارند.<ref>[http://lis.aqr-libjournal.ir/article_44206.html یعقوبی، «کتابهای الکترونیکی: مفاهیم، مزایا و شیوه تهیه»، وب‌سایت سازمان کتابخانه‌ها و موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.]</ref> | *پشتیبانی از امکانات مالتی‌مدیا: کتابهای دیجیتالی این امکان را دارند که افراد به مطالب کتاب گوش دهند. نرم‌افزارهایی چون Microsoft Reader از امکانات خوبی از جمله خواندن متون برخوردارند.<ref>[http://lis.aqr-libjournal.ir/article_44206.html یعقوبی، «کتابهای الکترونیکی: مفاهیم، مزایا و شیوه تهیه»، وب‌سایت سازمان کتابخانه‌ها و موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.]</ref> | ||
* هزینه کمتر: کتاب فیزیکی هزینه‌هایی را مانند هزینه چاپ برای نویسنده دربردارد، اما ساخت کتاب دیجیتالی با کم‌ترین هزینه قابل انجام است. هزینه کارهای گرافیکی و انتشار کتاب در سایت‌های پربازدید؛ از جمله هزینه‌های تولید کتاب دیجیتالی است که به مراتب کمتر از کتاب فیزیکی است .<ref>[https://modireweb.com/what-is-an-e-book/ «کتاب الکترونیکی چیست/ چگونه کتاب الکترونیکی بسازیم؟»، وب‌سایت مدیروب.] </ref> | *هزینه کمتر: کتاب فیزیکی هزینه‌هایی را مانند هزینه چاپ برای نویسنده دربردارد، اما ساخت کتاب دیجیتالی با کم‌ترین هزینه قابل انجام است. هزینه کارهای گرافیکی و انتشار کتاب در سایت‌های پربازدید؛ از جمله هزینه‌های تولید کتاب دیجیتالی است که به مراتب کمتر از کتاب فیزیکی است .<ref>[https://modireweb.com/what-is-an-e-book/ «کتاب الکترونیکی چیست/ چگونه کتاب الکترونیکی بسازیم؟»، وب‌سایت مدیروب.] </ref> | ||
==کتاب دیجیتالی در ایران== | ==کتاب دیجیتالی در ایران== | ||
با این‌که بیش از 40 سال از ظهور ایبوک یا کتاب دیجیتالی در دنیا می‌گذرد اما بازار این کتاب‌ها در | بازار کتابهای الکترونیکی در ایران از سال ۱۳۹۳ با فعالیت پلتفرم «فیدیبو» شکل گرفت. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تا سال ۱۴۰۲ش حدود '''۱۰۰ هزار عنوان کتاب الکترونیکی''' منتشر شده است، در حالی که طی چهار دهه گذشته، بیش از ۱.۷ میلیون عنوان کتاب چاپی مجوز گرفته‌اند. این صنعت از نظر مالی نیز رشد چشمگیری داشته و گردش مالی آن از ۲۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۶ به ۲۵۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ رسیده است که نشان‌دهنده رشد سالانه دو برابری '''ا'''ست. | ||
هم‌اکنون حداقل ۲۳ برنامه کتابخوان الکترونیکی مانند فیدیبو، کتابراه، کتابسبز و طاقچه در ایران فعالند، اما چالش اصلی این حوزه، عدم مشارکت گسترده ناشران و ضعف فنی برخی پلتفرم‌ها است. بر اساس نظرسنجی سال ۱۴۰۰، حدود ۷۶.۹ درصد ناشران ایرانی کتاب الکترونیکی تولید نمی‌کنند که این امر توسعه بازار را با محدودیت مواجه کرده است. با این حال، روند رو به رشد تقاضا و تحولات فناوری، فرصت‌هایی برای گسترش این صنعت در آینده فراهم می‌کند. | |||
با این‌که بیش از 40 سال از ظهور ایبوک یا کتاب دیجیتالی در دنیا می‌گذرد اما بازار این کتاب‌ها در ایران به‌تازگی گسترده شده است. برخی کارشناسان معتقدند با ارائه کتاب در سایت‌های فروش کتاب آنلاین، پیش از چاپ فیزیکی، می‌توان بازخورد مردم را ارزیابی کرده و سپس اقدام به چاپ فیزیکی کتاب کرد.<ref>[https://digiato.com/article/2017/11/11/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%D9%84%DA%A9 پارساپور، «کتاب الکترونیکی در ایران به کجا خواهد رسید؟»، وب‌سایت دیجیاتو.]</ref> | |||
==کتاب دیجیتالی در تقابل با کتاب کاغذی== | ==کتاب دیجیتالی در تقابل با کتاب کاغذی== | ||
به‌باور کارشناسان، نشر کاغذی از بین نمی‌رود و نوعی تعادل میان بازار نشر الکترونیک و چاپ کاغذی کتاب برقرار می‌شود. این دو در تکامل با یکدیگر حرکت خواهند کرد به این شکل که اگر مردم در خانه کتاب کاغذی مطالعه می‌کنند در محیط بیرون از خانه به دلایل گوناگون می‌توانند کتاب دیجیتالی بخوانند. صفحه نمایش‌ها هر روز پیشرفته‌تر و امکان استفاده از کتاب دیجیتالی برای کاربران راحت‌تر می‌شود. اما نشر الکترونیک نمی‌خواهد و نمی‌تواند نشر سنتی را از بین ببرد.<ref>[https://digiato.com/article/2017/11/11/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%D9%84%DA%A9 پارساپور، «کتاب الکترونیکی در ایران به کجا خواهد رسید؟»، وب‌سایت دیجیاتو.]</ref> | به‌باور کارشناسان، نشر کاغذی از بین نمی‌رود و نوعی تعادل میان بازار نشر الکترونیک و چاپ کاغذی کتاب برقرار می‌شود. این دو در تکامل با یکدیگر حرکت خواهند کرد به این شکل که اگر مردم در خانه کتاب کاغذی مطالعه می‌کنند در محیط بیرون از خانه به دلایل گوناگون می‌توانند کتاب دیجیتالی بخوانند. صفحه نمایش‌ها هر روز پیشرفته‌تر و امکان استفاده از کتاب دیجیتالی برای کاربران راحت‌تر می‌شود. اما نشر الکترونیک نمی‌خواهد و نمی‌تواند نشر سنتی را از بین ببرد.<ref>[https://digiato.com/article/2017/11/11/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%D9%84%DA%A9 پارساپور، «کتاب الکترونیکی در ایران به کجا خواهد رسید؟»، وب‌سایت دیجیاتو.]</ref> | ||
| خط ۳۷: | خط ۵۲: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* «بی‌توجهی به قانون کپی رایت، عامل بی‌انگیزگی ناشران به کتابهای الکترونیکی»، قدس آنلاین، تاریخ درج مطلب: 12 اردیبهشت 1391ش. | *«بی‌توجهی به قانون کپی رایت، عامل بی‌انگیزگی ناشران به کتابهای الکترونیکی»، قدس آنلاین، تاریخ درج مطلب: 12 اردیبهشت 1391ش. | ||
* پارساپور، آرش، «کتاب الکترونیکی در ایران به کجا خواهد رسید؟»، وب‌سایت دیجیاتو، تاریخ درج مطلب: 20 ابان 1396ش. | *پارساپور، آرش، «کتاب الکترونیکی در ایران به کجا خواهد رسید؟»، وب‌سایت دیجیاتو، تاریخ درج مطلب: 20 ابان 1396ش. | ||
* «فروش آنلاین کتاب الکترونیکی و کسب درآمد ارزی»، وب‌سایت نوین پرداخت، تاریخ درج مطلب: 7 فروردین 1401ش. | *«فروش آنلاین کتاب الکترونیکی و کسب درآمد ارزی»، وب‌سایت نوین پرداخت، تاریخ درج مطلب: 7 فروردین 1401ش. | ||
* «کتاب الکترونیکی چیست»، وب‌سایت طاقچه، تاریخ بازدید: 11 اردیبهشت 1402ش. | *«کتاب الکترونیکی چیست»، وب‌سایت طاقچه، تاریخ بازدید: 11 اردیبهشت 1402ش. | ||
* «کتاب الکترونیکی چیست/ چگونه کتاب الکترونیکی بسازیم؟»، وب‌سایت مدیروب، تاریخ بازدید: 14 اردیبهشت 1402ش. | *«کتاب الکترونیکی چیست/ چگونه کتاب الکترونیکی بسازیم؟»، وب‌سایت مدیروب، تاریخ بازدید: 14 اردیبهشت 1402ش. | ||
* یعقوبی، جعفر، «کتابهای الکترونیکی: مفاهیم، مزایا و شیوه تهیه»، وب‌سایت سازمان کتابخانه‌ها و موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ بازدید: 11 اردیبهشت 1402ش. | *یعقوبی، جعفر، «کتابهای الکترونیکی: مفاهیم، مزایا و شیوه تهیه»، وب‌سایت سازمان کتابخانه‌ها و موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ بازدید: 11 اردیبهشت 1402ش. | ||
* .Attwell, Arthur, ''e-book computing'', Britannica, last updated date: Mars 25, 20023 | *.Attwell, Arthur, ''e-book computing'', Britannica, last updated date: Mars 25, 20023 | ||
* .E-Book'', influencer marketing hub, accessed date: April 28, 2023'' | *.E-Book'', influencer marketing hub, accessed date: April 28, 2023'' | ||
* .Tatum, Malcolm, ''What are Digital Books'', Wisegeek, last modified date: April 11, 2023 | *.Tatum, Malcolm, ''What are Digital Books'', Wisegeek, last modified date: April 11, 2023 | ||
[[رده: ویکی‌زندگی]] | [[رده: ویکی‌زندگی]] | ||