خانواده: تفاوت میان نسخه‌ها
←سلسله مراتب در خانواده
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
خانواده به‌عنوان سازمانی اجتماعی و پویا نیازمند ساختار مشخصی است تا اعضای آن با آگاهی از نقش‌ها، مسئولیت‌ها و حقوق شخصی، متناسب با هر کدام عمل نمایند. در هیچ سازمانی همه افراد در یک رتبه نیستند و مسئولیت‌ها و اختیارات یکسانی ندارند و وجود سلسله مراتب شفاف در درون خانواده و اختیارات متناسب با مسئولیت‌ها پیش‌فرض کارایی و انسجام خانواده است.<ref>سالاری‌فر، خانواده در نگرش اسلام و روانشناسی، 1399ش، ص91.</ref> | خانواده به‌عنوان سازمانی اجتماعی و پویا نیازمند ساختار مشخصی است تا اعضای آن با آگاهی از نقش‌ها، مسئولیت‌ها و حقوق شخصی، متناسب با هر کدام عمل نمایند. در هیچ سازمانی همه افراد در یک رتبه نیستند و مسئولیت‌ها و اختیارات یکسانی ندارند و وجود سلسله مراتب شفاف در درون خانواده و اختیارات متناسب با مسئولیت‌ها پیش‌فرض کارایی و انسجام خانواده است.<ref>سالاری‌فر، خانواده در نگرش اسلام و روانشناسی، 1399ش، ص91.</ref> | ||
پژوهش‌ها نیز وجود رابطه بین کیفیت ساختار قدرت و کارایی خانواده را اثبات کرده‌اند. نتیجه پژوهش‌ها نشان‌دهنده کارایی بالا در خانواده‌هایی با ساختار دموکراتیک در برابر ساختار غیردموکراتیک است. در این تقسیم‌بندی، ساختار زن‌سالار | پژوهش‌ها نیز وجود رابطه بین کیفیت ساختار قدرت و کارایی خانواده را اثبات کرده‌اند. نتیجه پژوهش‌ها نشان‌دهنده کارایی بالا در خانواده‌هایی با ساختار دموکراتیک در برابر ساختار غیردموکراتیک است. در این تقسیم‌بندی، ساختار زن‌سالار کمترین کارآمدی را دارد و هرچه به سمت ساختار دموکراتیک مرد مقتدر پیش می‌رود، کارآمدی خانواده افزایش می‌یابد. در ساختار دموکراتیک، مرد منبع اقتدار و مرکزیت در خانواده است و زن منبع عاطفی و مدیر داخلی. بدین معنا که پس از گفتگوها و مشورت‌های لازم، تصمیم‌گیری نهایی بر عهده مرد قرار دارد.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20140601100246-9716-74.pdf زارعی توپخانه، «بررسی رابطه ساختار قدرت در خانواده با کارآمدي آن»، 392ش، ص62.]</ref><br> | ||
دیدگاه‌های مختلف و گاه متضادی در ارتباط با | دیدگاه‌های مختلف و گاه متضادی در ارتباط با سلسله‌مراتب در خانواده وجود دارد. سه الگوی حاکمیت مرد، حاکمیت زن، الگوی مشارکتی و در مقابل، نفی مطلق سلسله‌مراتب و تساوی بین زن و مرد به‌عنوان نظریه مخالف با عنوان خانواده دموکراتیک از مشهورترین این نظریه‌ها است. پذیرش هر کدام از دیدگاه‌ها مستلزم تغییر در نقش‌ها، مسئولیت‌ها و حقوق اعضای خانواده است.<ref>[http://hadith.riqh.ac.ir/article_6671_cbb1f581dc62a061648061ba5c1389c1.pdf ترکاشوند و دیگران، «الگوی اسلامی سلسله مراتب در خانواده با رویکرد روان‌شناختی»، 1392ش، ص82.]</ref><br> | ||
دیدگاه سیستمی وجود | دیدگاه سیستمی وجود سلسله‌مراتب روشن و صریح در درون خانواده را عنصر ضروری در کارآمدی خانواده می‌داند چراکه خانواده به‌عنوان یک سازمان، ماهیتاً سلسله‌مراتبی است و بدون این، از حالت سالم و بهنجار خارج می‌شود. نظریه تفکیک نقش‌ها بر اساس ناهمخوان بودن نقش‌های رهبری یا مدیریت و نقش عاطفی بنا شده است. در این دیدگاه، پدر، نقش رهبری ابزاری و زن، نقش رهبری عاطفی را بر عهده دارد. شوهر رهبر اصلی و مادر وظیفه حفظ وحدت و انسجام خانواده را بر عهده دارد. | ||
دیدگاه برابری | دیدگاه [[برابری جنسیتی]]، تفاوت جایگاه و نقش‌ها را برساخته اجتماع و نه بیولوژیک می‌داند. این دیدگاه، موقعیت همسری و مادری و نوع [[جامعه‌پذیری]] را دو ساختار معیوب می‌داند که موجبات نابرابری جنسیتی را فراهم می‌نماید. نظریه مبادله، متمرکز بر قدرت زناشویی است که بر سه عنصر [[هنجارهای اجتماعی]]، منابع قدرت و منافع قدرت استوار است. هنجارهای اجتماعی مانند ترجیح ریاست مرد بر خانه، محترم شمردن افراد مسن یا ترجیح اشتغال مردان باعث افزایش قدرت مردان شده است. همچنین در دست داشتن منابع قدرت مانند درآمد بیشتر یا مهارت یا دانش نیز می‌تواند کفه ترازوی قدرت را به سمت صاحب آن سنگین‌تر نماید. عنصر سوم نیز اشاره به میزان استقلال یا وابستگی دارد. به این صورت که هرچه استقلال بیشتر و وابستگی به رابطه زناشویی کمتر باشد قدرتمندی فرد بیشتر است. برخی پژوهش‌ها نیز با تمرکز بر عنصر منابع قدرت دیدگاه مستقلی در این رابطه سامان داده‌اند.<ref>زارعی توپخانه، «بررسی رابطه ساختار قدرت در خانواده با کارآمدي آن»، 392ش، ص101.</ref> | ||
عنصر سوم نیز اشاره به میزان استقلال یا وابستگی دارد. به این صورت که هرچه استقلال بیشتر و وابستگی به رابطه زناشویی کمتر باشد | |||
==سلسله مراتب خانواده از منظر آموزه‌های اسلامی== | ==سلسله مراتب خانواده از منظر آموزه‌های اسلامی== | ||