سیب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
هانیه کلهر (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''سیب'''</big>؛ نوعی میوه شیرین و گوشتی سیب، میوه‌ای گرد به رنگ‌های قرمز، زرد یا سبز با گوشت سفیدرنگ و مزه و بوی خوش است. سیب واژه‌ا‌ی پهلوی است. در لاهیجان، دیلمان و رودسر به آن، اَسیب، هَسی و هَسیب، در تالش به آن سیف یا سِف، در رامسر و شهسوار...» ایجاد کرد) |
هانیه کلهر (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''سیب'''</big>؛ نوعی میوه شیرین و گوشتی | <big>'''سیب'''</big>؛ نوعی میوه شیرین و گوشتی | ||
سیب، میوه‌ای گرد به رنگ‌های قرمز، زرد یا سبز با گوشت سفیدرنگ و مزه و بوی خوش است. سیب واژه‌ا‌ی پهلوی است. در لاهیجان، دیلمان و رودسر به آن، اَسیب، هَسی و هَسیب، در تالش به آن سیف یا سِف، در رامسر و شهسوار به آن هَسی، در مازندران سه، در زبان ترکی آلما، در کردستان به آن سیو و در زبان عربی به آن تفاح می‌گویند. | سیب، میوه‌ای گرد به رنگ‌های قرمز، زرد یا سبز با گوشت سفیدرنگ و مزه و بوی خوش است.<ref>[https://www.vajehyab.com/?q=سیب عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه سیب.]</ref> سیب واژه‌ا‌ی پهلوی است.<ref>MacKenzie, A Concise Pahlavi Dictionary, 1971, P74. </ref> در لاهیجان، دیلمان و رودسر به آن، اَسیب، هَسی و هَسیب، در تالش به آن سیف یا سِف، در رامسر و شهسوار به آن هَسی، در مازندران سه، در زبان ترکی آلما، در کردستان به آن سیو<ref>ثابتی، جنگل‌ها و درختان و درخت‌چه‌های ایران، ۱۳۵۵ش، ص۴۶۷.</ref> و در زبان عربی به آن تفاح می‌گویند.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/سیب دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه سیب.]</ref> | ||
==گونه‌های سیب== | ==گونه‌های سیب== | ||
سیب به سه نوع تابستانه، پاییزه و زمستانه تقسیم می‌شود. در تابستان، سیب تابستانه روی درخت رسیده و سپس چیده می‌شود. نوع پاییزه سیب در اوایل پاییز و به صورت نارس چیده می‌شود و برای دو الی سه هفته نگهداری می‌شود تا برسد. در اواخر پاییز سیب زمستانه به صورت نارس چیده شده و برای دو ماه نگهداری می‌شود تا خوب برسد. | سیب به سه نوع تابستانه، پاییزه و زمستانه تقسیم می‌شود. در تابستان، سیب تابستانه روی درخت رسیده و سپس چیده می‌شود. نوع پاییزه سیب در اوایل پاییز و به صورت نارس چیده می‌شود و برای دو الی سه هفته نگهداری می‌شود تا برسد. در اواخر پاییز سیب زمستانه به صورت نارس چیده شده و برای دو ماه نگهداری می‌شود تا خوب برسد.<ref>بهرامی، فرهنگ روستایی، ۱۳۱۷ش، ص۷۵۲؛ توسلی، «سیب میوه‌ای بهشتی»، ۱۳۷۸ش، ص۳۲؛ زرگری، گیاهان دارویی، ۱۳۴۵ش، ج۱، ص۵۸۰.</ref> | ||
==انواع سیب در ایران== | ==انواع سیب در ایران== | ||
حدود ۲۰۰ نوع سیب در ایران وجود دارد که از انواع آن می‌توان به سیب سرخ، گلاب، گلاب شمیران، گلاب اصفهان، گل‌شاهی، قندک و نارسیب مشهد اشاره کرد. | حدود ۲۰۰ نوع سیب در ایران وجود دارد که از انواع آن می‌توان به سیب سرخ، گلاب، گلاب شمیران، گلاب اصفهان، گل‌شاهی، قندک و نارسیب مشهد اشاره کرد.<ref>توسلی، «سیب میوه‌ای بهشتی»، ۱۳۷۸ش، ص۳۱. </ref> | ||
==مراکز کشت سیب در ایران== | ==مراکز کشت سیب در ایران== | ||
مهم‌ترین مراکز کشت سیب در ایران خراسان، استان مرکزی، اصفهان، آذربایجان غربی و شرقی و استان‌های شمالی هستند. | مهم‌ترین مراکز کشت سیب در ایران خراسان، استان مرکزی، اصفهان، آذربایجان غربی و شرقی و استان‌های شمالی هستند.<ref>توسلی، «سیب میوه‌ای بهشتی»، ۱۳۷۸ش، ص۳۲؛ زرگری، گیاهان دارویی، ۱۳۴۵ش، ج۱، ص۵۸۳-۵۸۴.</ref> | ||
==خواص سیب== | ==خواص سیب== | ||
سیب از نظر طبع، معتدل و میان گرمی و سردی است. برای خوردن و مالیدن آن خواصی ذکر شده است. طب سنتی سیب را قابض می‌داند. سیب ترش موثر در لاغری و کاهش شیر زنان است. سیب شیرین برای دفع زهر مفید است. سیب، معده را تقویت کرده و دهان را خوش‌بو می‌کند. | سیب از نظر طبع، معتدل و میان گرمی و سردی است.<ref>ابن‌سینا، قانون، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۳۲۵؛ جرجانی، ذخیره خوارزم‌شاهی، ۱۳۵۲ش، کتاب۳، ص۱۴۹.</ref> برای خوردن و مالیدن آن خواصی ذکر شده است. طب سنتی سیب را قابض می‌داند.<ref>ابن‌میمون، شرح اسماء العقار، ۱۹۴۰م، ص۲۸۳-۲۸۴؛ رازی، الحاوی، ۱۳۸۴ش، ج۲۰، بخش۱، ص۱۱۳-۱۱۴؛ اخوینی بخاری، هدایة المتعلمین، ۱۳۴۴ش، ص۱۵۷و۲۳۲و۳۴۴.</ref> سیب ترش موثر در لاغری و کاهش شیر زنان است.<ref>اخوینی بخاری، هدایة المتعلمین، ۱۳۴۴ش، ص۱۵۸. </ref> سیب شیرین برای دفع زهر مفید است. سیب، معده را تقویت کرده و دهان را خوش‌بو می‌کند.<ref>ابومنصور موفق هروی، الابینة عن حقایق الادویة، ۱۳۴۶ش، ص۷۵.</ref> | ||
==سیب در روایات== | ==سیب در روایات== | ||
در روایات آمده است که قبل از خوردن سیب ابتدا آن را ببویید و سپس میل کنید. در روایت دیگری آمده است خوردن سیب ترش باعث افزایش فراموشی می‌شود. همچنین مستحب است نوعروس تا یک هفته از خوردن سیب ترش امتناع کند. | در روایات آمده است که قبل از خوردن سیب ابتدا آن را ببویید و سپس میل کنید.<ref>[http://lib.eshia.ir/11025/25/159/وشمه حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۲۵، ص۱۵۹-۱۶۲.]</ref> در روایت دیگری آمده است خوردن سیب ترش باعث افزایش فراموشی می‌شود.<ref>[http://lib.eshia.ir/11025/25/163/أشياء حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۲۵، ص۱۶۳.]</ref> همچنین مستحب است نوعروس تا یک هفته از خوردن سیب ترش امتناع کند.<ref>[https://lib.eshia.ir/10027/5/491 طباطبائی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۴۹۱.]</ref> | ||
==سیب در فرهنگ ایرانیان== | ==سیب در فرهنگ ایرانیان== | ||
مردم برخی از مناطق ایران به پر برکت بودن سیب اعتقاد دارند. در روستای ابرسج شاهرود، پیش از تولید مثل بزها، ۶ سیب به پشت بزهای نر می‌زنند و می‌گویند: خدا برکت بده. در خراسان در شب چله، داماد خوانچه‌ای از میوه برای عروس می‌فرستد که در آن ۷ نوع میوه رنگارنگ از جمله سیب وجود دارد. از جمله خوراکی‌های موجود در سفره‌ی هفت‌سین، سیب است. در کردستان خانواده‌ها برای فرزندان خود که سال گذشته ازدواج کرده‌اند هدیه نوروزانه می‌فرستند که شامل سیب و سکه‌ی طلا است. | مردم برخی از مناطق ایران به پر برکت بودن سیب اعتقاد دارند. در روستای ابرسج شاهرود، پیش از تولید مثل بزها، ۶ سیب به پشت بزهای نر می‌زنند و می‌گویند: خدا برکت بده.<ref>شریعت‌زاده، فرهنگ مردم شاهرود، ۱۳۷۱ش، ص۴۷۵.</ref> در خراسان در شب چله، داماد خوانچه‌ای از میوه برای عروس می‌فرستد که در آن ۷ نوع میوه رنگارنگ از جمله سیب وجود دارد.<ref>شکورزاده، عقاید و رسوم مردم خراسان، ۱۳۶۳ش، ص۲۲۸.</ref> از جمله خوراکی‌های موجود در سفره‌ی هفت‌سین، سیب است.<ref>هنری، آیین‌های نوروزی، ۱۳۵۳ش، ص۶۲.</ref> در کردستان خانواده‌ها برای فرزندان خود که سال گذشته ازدواج کرده‌اند هدیه نوروزانه می‌فرستند که شامل سیب و سکه‌ی طلا است.<ref>هنری، آیین‌های نوروزی، ۱۳۵۳ش، ص۶۷.</ref> | ||
==سیب در ادبیات فارسی== | ==سیب در ادبیات فارسی== | ||
در اشعار فارسی نیز به سیب اشاره شده است. رودکی گفته است: | در اشعار فارسی نیز به سیب اشاره شده است. رودکی گفته است:<ref>[https://ganjoor.net/roodaki/parakande/sh92 رودکی، ابیات پراکنده، شماره ۹۲، بیت ۱، سایت گنجور.]</ref> | ||
لبت سیب بهشت و من محتاج | {{آغاز نستعلیق}} | ||
همچنین در ادبیات فارسی، تشبیهاتی مانند سیب زنخدان و سیب چهر به نشانه‌ی زیبارویی وجود دارد. در بیتی از حافظ داریم: | {{شعر|نستعلیق}} | ||
مبین به سیب زنخدان که چاه در راه است | {{ب| لبت سیب بهشت و من محتاج | یافتن را همی نیابم ویل }} | ||
در مَثل‌ها نیز از سیب استفاده شده است. مثلا زمانی که دو نفر شبیه یکدیگر باشند می‌گویند مثل سیبی است که از وسط نصف کرده باشی. سیب تا فرود آمدن هزار چرخ میخورد به این معنی که نمی‌توان آینده را پیش‌بینی کرد. | {{پایان شعر}} | ||
{{پایان نستعلیق}} | |||
همچنین در ادبیات فارسی، تشبیهاتی مانند سیب زنخدان و سیب چهر به نشانه‌ی زیبارویی وجود دارد. در بیتی از حافظ داریم:<ref>[https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh2 حافظ، دیوان حافظ، غزلیات، غزل شماره ۲، بیت ۶، سایت گنجور.]</ref> | |||
{{آغاز نستعلیق}} | |||
{{شعر|نستعلیق}} | |||
{{ب| مبین به سیب زنخدان که چاه در راه است | کجا همی روی ای دل بدین شتاب کجا }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
{{پایان نستعلیق}} | |||
در مَثل‌ها نیز از سیب استفاده شده است. مثلا زمانی که دو نفر شبیه یکدیگر باشند می‌گویند مثل سیبی است که از وسط نصف کرده باشی.<ref>شهری، قند و نمک، ۱۳۷۰ش، ص۶۲۲.</ref> سیب تا فرود آمدن هزار چرخ میخورد به این معنی که نمی‌توان آینده را پیش‌بینی کرد.<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/سیب دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه سیب.]</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۴۴: | خط ۵۲: | ||
* هنری، مرتضی، آیین‌های نوروزی، تهران، فرهنگ و هنر، ۱۳۵۳ش. | * هنری، مرتضی، آیین‌های نوروزی، تهران، فرهنگ و هنر، ۱۳۵۳ش. | ||
* MacKenzie, D. N., A Concise Pahlavi Dictionary, London, 1971. | * MacKenzie, D. N., A Concise Pahlavi Dictionary, London, 1971. | ||
[[رده: ویکی‌زندگی]] | |||