ماه محرم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
ماه محرم یا محرم الحرام<ref>[https://www.vajehyab.com/amid/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-3 عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه محرم]</ref> نخستین ماه از تقویم اسلامی (هجری قمری) است و از جمله ماه‌های حرام به‌شمار می‌آید. به‌‌دلیل اینکه در اسلام و حتی جاهلیت، جنگیدن در این ماه، حرام بوده است، این ماه را «محرم» نامیده‌اند.<ref> [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85 «ماه محرم»، سایت دانشنامه اسلامی، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش؛ [https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85_(%D9%85%D8%A7%D9%87) «ماه محرم»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.]]</ref> | ماه محرم یا محرم الحرام<ref>[https://www.vajehyab.com/amid/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-3 عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه محرم]</ref> نخستین ماه از تقویم اسلامی (هجری قمری) است و از جمله ماه‌های حرام به‌شمار می‌آید. به‌‌دلیل اینکه در اسلام و حتی جاهلیت، جنگیدن در این ماه، حرام بوده است، این ماه را «محرم» نامیده‌اند.<ref> [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85 «ماه محرم»، سایت دانشنامه اسلامی، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش؛ [https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85_(%D9%85%D8%A7%D9%87) «ماه محرم»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.]]</ref> | ||
در روایتی از امام هشتم شیعیان نیز به حفظ حرمت این ماه در دورۀ جاهلیت و ممنوعیت جنگیدن در این ماه، اشاره شده است.<ref>ابن‌بابویه، امالی، 1376ش، ص129.</ref> | |||
==ماه محرم نزد شیعیان== | ==ماه محرم نزد شیعیان== | ||
ماه محرم برای شیعیان، مقدس است؛ زیرا یادآور شهادت امام حسین (علیه السلام) و اصحاب او بوده و به همین دلیل، ماه حزن، اندوه و عزاداری شیعیان است. امام حسین در محرم سال ۶۱ق به دعوت مردم کوفه، راهی کوفه شد؛ ولی با عهدشکنی مردم کوفه روبرو شد و در سرزمین کربلا در روز دهم (عاشورا) محرم، او و اصحابش به شهادت رسیدند. امام رضا در شرح حال پدر خود هنگام فرارسیدن ماه محرم گفته است که در این ماه، اندوه بر چهرۀ او نمایان می‌شد و در روز عاشورا با حزن فراوان می‌گفت امروز، روزی است که جدم، حسین شهید شده است. | ماه محرم برای شیعیان، مقدس است؛ زیرا یادآور شهادت امام حسین (علیه السلام) و اصحاب او بوده و به همین دلیل، ماه حزن، اندوه و عزاداری شیعیان است. امام حسین در محرم سال ۶۱ق به دعوت مردم کوفه، راهی کوفه شد؛ ولی با عهدشکنی مردم کوفه روبرو شد و در سرزمین کربلا در روز دهم (عاشورا) محرم، او و اصحابش به شهادت رسیدند. امام رضا در شرح حال پدر خود هنگام فرارسیدن ماه محرم گفته است که در این ماه، اندوه بر چهرۀ او نمایان می‌شد و در روز عاشورا با حزن فراوان می‌گفت امروز، روزی است که جدم، حسین شهید شده است.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، 1390ش، ص499.</ref> | ||
==ماه محرم نزد ایرانیان== | ==ماه محرم نزد ایرانیان== | ||
در دورۀ حکمرانی آل‌بویه، نخستین مراسم عزاداری امام حسین به شکل رسمی برگزار شد. معزالدولۀ دیلمی، پایه‌گذار حکومت آل‌بویه در ایران، دستور داد در روز عاشورا همۀ بازارها تعطیل شود و مردم در مکان‌های عمومی به عزاداری برای امام حسین بپردازند. در این دوره، مراسم عزاداری با مرثیه‌‌خوانی و مقتل‌خوانی همراه بود. در دورۀ سلجوقیان شکل عمومی و رسمی عزاداری به حالت فردی و خانگی تغییر پیدا کرده بود؛ ولی در عصر صفویه و با رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، مراسم عزاداری امام حسین با گونه‌های متنوع سینه‌زنی و زنجیرزنی در ایران رواج یافت. مراسم عزاداری محرم در دورۀ زندیه و قاجاریه، رونق روزافزون یافت؛ تعزیه‌خوانی در دورۀ کریم‌خان زند و خون‌آلوده کردن سر و صورت با تیغ در عصر قاجاریه، به مراسم عزاداری اضافه شد. عزاداری محرم در دورۀ پهلوی با رکود همراه بود؛ اما از سال 1342ش عزاداری محرم، به قیام‌های مردمی و در نهایت به انقلاب اسلامی انجامید. پس از انقلاب اسلامی، عزاداری محرم در ایران به شکل گسترده‌تری برگزار می‌شود. | در دورۀ حکمرانی آل‌بویه، نخستین مراسم عزاداری امام حسین به شکل رسمی برگزار شد. معزالدولۀ دیلمی، پایه‌گذار حکومت آل‌بویه در ایران، دستور داد در روز عاشورا همۀ بازارها تعطیل شود و مردم در مکان‌های عمومی به عزاداری برای امام حسین بپردازند. در این دوره، مراسم عزاداری با مرثیه‌‌خوانی و مقتل‌خوانی همراه بود. در دورۀ سلجوقیان شکل عمومی و رسمی عزاداری به حالت فردی و خانگی تغییر پیدا کرده بود؛ ولی در عصر صفویه و با رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، مراسم عزاداری امام حسین با گونه‌های متنوع سینه‌زنی و زنجیرزنی در ایران رواج یافت. مراسم عزاداری محرم در دورۀ زندیه و قاجاریه، رونق روزافزون یافت؛ تعزیه‌خوانی در دورۀ کریم‌خان زند و خون‌آلوده کردن سر و صورت با تیغ در عصر قاجاریه، به مراسم عزاداری اضافه شد. عزاداری محرم در دورۀ پهلوی با رکود همراه بود؛ اما از سال 1342ش عزاداری محرم، به قیام‌های مردمی و در نهایت به انقلاب اسلامی انجامید. پس از انقلاب اسلامی، عزاداری محرم در ایران به شکل گسترده‌تری برگزار می‌شود.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/638781/%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D9%84-%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%87-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2 «سیر تاریخی محرم در ایران از آل‌‍بویۀ تا امروز»، سایت مشرق، تاریخ بازدید: 30 تیر 1401ش.]</ref> | ||
==اعمال عبادی ماه محرم== | ==اعمال عبادی ماه محرم== | ||
شب اول ماه محرم، در فرهنگ مسلمانان، اول سال قمری شمرده می‌شود و دارای مناسک خاصی است. میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب «المراقبات» به دوستداران خاندان حضرت محمد سفارش کرده است که حرمت دهۀ اول محرم را در ظاهر و باطن حفظ و آثار حزن و اندوه بر چهره نمایان کنند و حتی در روزه‌های نهم، دهم و یازدهم این ماه، لذت‌های حلال را نیز ترک گویند؛ مانند کسی که داغدار عزیزان خود است. از دیگر توصیه‌ها، خواندن زیارت عاشورا در دهۀ نخست این ماه است. همچنین در برخی آثار، به احیای شب اول محرم، نیایش و دعا در این شب و اقامه دو رکعت نماز سفارش شده که در هر رکعت بعد از حمد، ۱۱ مرتبه سورۀ توحید خوانده می‌شود. در روز اول محرم نیز به اقامه دو رکعت نماز و روزه‌داری سفارش شده است. همچنین احیای شب عاشورا (شب دهم محرم) در کنار مرقد امام حسین و نیز دعا و نیایش، پسندیده است. در روز عاشورا نیز برپایی مناسک زیر، توصیه شده است: | شب اول ماه محرم، در فرهنگ مسلمانان، اول سال قمری شمرده می‌شود و دارای مناسک خاصی است. میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب «المراقبات» به دوستداران خاندان حضرت محمد سفارش کرده است که حرمت دهۀ اول محرم را در ظاهر و باطن حفظ و آثار حزن و اندوه بر چهره نمایان کنند و حتی در روزه‌های نهم، دهم و یازدهم این ماه، لذت‌های حلال را نیز ترک گویند؛ مانند کسی که داغدار عزیزان خود است. از دیگر توصیه‌ها، خواندن زیارت عاشورا در دهۀ نخست این ماه است. همچنین در برخی آثار، به احیای شب اول محرم، نیایش و دعا در این شب و اقامه دو رکعت نماز سفارش شده که در هر رکعت بعد از حمد، ۱۱ مرتبه سورۀ توحید خوانده می‌شود. در روز اول محرم نیز به اقامه دو رکعت نماز و روزه‌داری سفارش شده است. همچنین احیای شب عاشورا (شب دهم محرم) در کنار مرقد امام حسین و نیز دعا و نیایش، پسندیده است. در روز عاشورا نیز برپایی مناسک زیر، توصیه شده است: | ||