پرخوری
پرخوری، زیاده‌روی در خوردن و آشامیدن
پرخوری یکی از عادت‌های زیان‌بار برخی انسان‌ها در سبک زندگی است که همواره از سوی پزشکان نهی شده است. به دلیل اهميت خوردنی‌ها و آشاميدنی‌ها در سبک زندگی، فقيهان مسلمان نیز باب مستقلی را در کتاب‌های فقهی به «اطعمه و اشربه» اختصاص داده‌اند و در آن، پيرامون احکام شرعی خوردنی‌ها و نوشيدنی‌ها سخن گفته‌اند.
تأثیر سبک زندگی در پرخوری
نوع رفتار و عادات هر کس در بسیاری از مواقع او را به سمت خوردن زیاد غذا و نوشیدنی سوق می‌دهد. گاهی افراد بر اساس عادت غذا می‌خورند، بدون اینکه گرسنه باشند مانند زمان تماشای تلویزیون یا مطالعه کتاب؛ برخی دیگر به هنگام خشم و ناراحتی غذای زیاد می‌خورند؛ برخی نیز به دلیل استرس و درگیری‌های فکری زیاد که ناشی از نوع تعامل آن‌ها با دیگران و مشکلات زندگی است رو به خوردن زیاد می‌آورند.[۱] بهترین راه‌حل برای نجات از پرخوری، اصلاح «سبک زندگی» است که همان شناخت عادت‌ها و رفتارهای نادرست و تصحیح آن‌ها[۲] و ایجاد عادت‌های نو است.[۳]
پرخوری از ديدگاه علم پزشكی
به علت محدود بودن اسیدهای موجود در معده، پرخوری سبب اختلال در هضم کامل غذا شده و موجب تولید مواد سمی در روده‌ها می‌شود. به علت باقی ماندن مقداری غذا در معده و روده برای مدت طولانی، جریان خون در ناحیه شکم زیاد شده و به همان نسبت جریان آن در سایر اعضای بدن مانند مغز و مراکز مغزی که نیاز به خون دارند کم می شود. در نتیجه از فعالیت مغز کاسته شده و قوه تعقل و تفکر رو به نقصان می‌رود. از دیدگاه پزشکی می‌توان پرخوری را یکی از علل اصلی یبوست دانست که خود به‌عنوان مادر امراض شناخته می‌شود.[۴] میانه‌روی بهترین شیوه در خوردن و آشامیدن است و نباید در خوردن، زیاده‌روی و یا سخت‌گیری پیشه کرد. سخت‌گیری عوارض سوءتغذیه را به دنبال دارد و اسراف عوارض منفی پرخوری را در بر خواهد داشت. پرخوری علت بسیاری از بیماری‌های جسمی است،[۵] همان‌طور که بیماری‌های روحی و روانی بسیاری نیز به دنبال دارد. برخی از بیماری‌های جسمی ناشی از پرخوری و چاقی عبارت‌اند از: بیماری‌های قلبی، فشارخون بالا، کلسترول خون بالا، دیابت، سوزش معده، بیماری کیسه صفرا.
پرخوری از ديدگاه آموزه‌های اسلامی
بر اساس معیاری که در احادیث برای سلامتی بدن انسان مطرح شده باید تنها در هنگام گرسنگی بر سر سفره نشست و قبل از سيري در حالی‌که هنوز میل به غذا داری از آن دست کشيد.[۶] در روایات اهل‌بیت تباهی پارسایی و پاکدامنی،[۷] طغیان و سرکشی در برابر خداوند،[۸] میراندن قلب،[۹] تنبل شدن بدن در اطاعت از فرامین الهی،[۱۰] تباهي نفس و جلب ضرر و زيان،[۱۱] از بین رفتن تیزهوشی،[۱۲] آشفته شدن خواب،[۱۳] ناتوانی در یافتن راه درست[۱۴] از جمله آسیب‌های پرخوری شمرده شده است. همچنين از جمله آثار پرخوری می‌توان به قساوت قلب و هیجان شهوت اشاره کرد.[۱۵] شهوت جنسی و شهوت شکم باعث میل به شهرت و رسیدن به مناصب گوناگون برای افزایش مال و دارایی می‌شود تا دستیابی افراد به خوراک و آمیزش جنسی تأمین شود. حرص شدید برای رسیدن به درآمد بالا و تأمین نیازهای اولیه، موجب رواج انواع بیماری‌های اخلاقی از قبیل حسد، چشم و هم‌چشمی، ريا، تفاخر، عُجب و كبر در جامعه شده و این بیماری‌های روحی سبب ایجاد کینه و دشمنی می‌شود و جامعه را به‌سوی سقوط و انحلال می‌کشاند.[۱۶]
درمان پرخوری
نکوهش پرخوری در آموزه‌های اسلامی و مطالعه سیره پیشوایان دینی هشدارهای روشنی درباره مضرات پرخوری ارائه می‌کند و هر فردی را به تلاش برای درمان این عادت ناشایست فرامی‌خواند. درمان پرخوری را می‌توان با روش‌های آسانی که در زیر بیان شده، آغاز کرد: 1. مشخص کردن میزان غذا برای هر وعده غذایی و کاهش آن در طول یک دوره طولانی؛ 2. خوب جویدن غذا؛ 3. قبل از سیر شدن دست از خوردن کشیدن برای نهادینه شدن حالت تعادل و میانه‌روی؛ 4. پرهیز از خوردن غذا پیش از ایجاد میل و اشتها؛ 5. خوردن به اندازه‌ای كه سنگيني در معده احساس نشود.
پانویس
- ↑ «خشم و پرخوری عصبی»، کلینیک لاغری سیبیتا، تاریخ بازدید: 29 تیر 1400ش.
- ↑ انتظاری و دیگران، «اثربخشی مداخله سبک زندگی با رویکرد انتخاب بر مدیریت وزن در زنان دچار اختلال پرخوری»، ص64.
- ↑ زراعتکار، «۱۰ راهکار ساده برای جلوگیری از پرخوری»، سایت دیجی‌کالا، تاریخ درج مطلب: 3 تیر 1400ش.
- ↑ صبور اردوبادي، «راه هاي مبارزه با سموم ميكروبي روده‌ها (در غرب و اسلام)»، 1354ش، ص 214 ـ 218.
- ↑ مستغفرى، جعفر بن محمد، طب النبی، 1385ق، ص21.
- ↑ قمی، شیخ عباس، سفينة البحار، 1414ق، ج5، ص283.
- ↑ تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم، 1410ق، ص310.
- ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج6، ص270.
- ↑ پاینده، نهج الفصاحه، 1382ش، ص657.
- ↑ فیض کاشانی، المحجه البیضاء، 1417ق، ج5، ص151.
- ↑ تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم، 1410ق، ص526.
- ↑ تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم، 1410ق، ص617.
- ↑ محدث نوری، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، 1408ق، ج16، ص221.
- ↑ تمیمی آمدی، غرر الحکم و دررالکلم، 1410ق، ص291.
- ↑ منسوب به امام صادق، مصباح الشریعه، 1400ق، ص77.
- ↑ نراقی، جامع السعادات، بی تا، ج2، ص7.
منابع
- انتظاری، محمدرضا و دیگران، «اثربخشی مداخله سبک زندگی با رویکرد انتخاب بر مدیریت وزن در زنان دچار اختلال پرخوری»، در دو ماهنامه علمی پژوهشی طلوع بهداشت، شماره 6، بهمن و اسفند 1393ش.
- پاینده، ابوالقاسم، نهج‌الفصاحه، تهران، دنیای دانش، چاپ چهارم، 1382ش.
- تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم و درر الکلم، قم، دارالکتاب الاسلامی، چاپ دوم، 1410ق.
- «خشم و پرخوری عصبی»، سایت کلینیک لاغری سیبیتا، تاریخ بازدید: 29 تیر 1400ش.
- زراعتکار، محمد، «10 راهکار ساده برای جلوگیری از پرخوری»، سایت دیجی‌کالا، تاریخ درج مطلب: 3 تیر 1400ش.
- صبور اردوبادي، «احمد، راههاي مبارزه با سموم ميكروبي روده‌ها (در غرب و اسلام)»، بی‌جا، بهمن برنا، چاپ پنجم، 1390ش.
- فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، المحجه البیضاء، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، النشر الاسلامي، چاپ چهارم، 1417ق.
- قمی، شیخ عباس، سفینه البحار، قم، اسوه، چاپ اول، 1414ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه،چاپ چهارم، 1407ق.
- «گرسنگی کاذب و خوردن بی‌دلیل»، کلینیک لاغری سیبیتا، تاریخ بازدید: 29 تیر 1400.
- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربي، چاپ دوم، 1403ق.
- مستغفرى، جعفر بن محمد، طب النبی، نجف، مکتبه الحیدریه، چاپ اول، 1385ق.
- منسوب به امام صادق، مصباح الشریعه، بیروت، اعلمی، چاپ اول، 1400ق.
- نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البيت علیهم‌السلام، چاپ اول، 1408ق.
- نراقی، مهدی بن ابی‌ذر، جامع السعادات، بیروت، اعلمی، چاپ چهارم، بی‌تا.