پل قلعه حاتم

پل قلعه حاتم، پُلی تاریخی در روستای قلعه حاتمِ شهرستان بروجرد.

پل قلعه حاتم در پنج کیلومتری شهرستان بروجرد و در روستایی بزرگ به‌نام قلعه حاتم بر سر جادۀ بروجرد - اشترینان و ملایر قرار گرفته است. کارشناسان، پُل را مربوط به دورۀ قاجار و از قدیمی‌ترین پل‌های استان لرستان دانسته‌اند.

کارکردها

از نظر کارشناسان، پل قلعه حاتم، دارای معماری دقیق و مهندسی‌ساز است و کارکردهایی به شرح زیر دارد:

• برقرارکنندۀ ارتباط بین دو طرف روستا؛
• آسان‌سازی رفت‌ و آمد مردم؛
• انتقال آب به روستاهای دیگر؛
• انتقال آب آشامیدنی به شهر بروجرد؛
• آبیاری باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی.

معماری

پل قلعه حاتم از سنگ، مَلات ساروج، آهک و آجر سفالین بر روی رودی به‌نام «باغشاه» یا «ماء شاه» ساخته شده است که به زبان محلی به آن «ماشا» می‌گویند. این رود یکی از شاخه‌های رودخانۀ سِزار است. آجرهای هر چشمه، با ظرافت بر روی هم قرار گرفته و به اندازۀ ۲۲ در ۲۲ سانتی‌‌متر است. در ساختِ شرق و غربِ پل، از مصالح سنگی استفاده شده است. شیب کمِ پل، آب باران را جاری می‌کند و مانع فشار به پایۀ پل می‌شود. انتقال آب از غرب به شرق از طریق جوی باریکی از جنس سنگ، انجام می‌شود. جنس پایۀ پل از آهک و سنگ و به شکل مثلثی، بیضی و شش ضلعی و موج‌شکن است. وجود آهک در ساخت پایۀ پل، موجب می‌شود تا هنگام تماس با آب، بر استحکام آن افزوده شود. پل قلعه حاتم، 261 متر طول و ۲.۵ متر عرض دارد. در این جاذبۀ گردشگری، چهارده چشمۀ طاق آجری به ‌کار رفته است. قوس طاق‌ها به‌صورت جناغی و با تیزی نامحسوس است. زمین‌ کشاورزی، باغ میوه و خانه‌های مسکونی در اطراف پل وجود دارد.

مسیر دسترسی

پل قلعه حاتم، در پنج کیلومتری شمال غربِ شهرستان بروجرد و در انتهای روستا، با طی کردن مسیر پانصد متری، دیده می‌شود. بازدید از این اثر تاریخی، شبانه‌روزی، رایگان و با خودرو شخصی قابل دسترسی است. این جاذبۀ گردشگری، امکانات رفاهی برای گردشگران ندارد.

وضعیت کنونی

این پل تاریخی، با تحول خدمات شهری و تأمین آب شهر بروجرد از چشمه‌های روستای وَنایی، مورد بی‌توجهی قرار گرفت. با گذشت زمان، بخش‌هایی از پل فرسوده و در سال 1370ش، بازسازی شد. این جاذبۀ گردشگری، در سال 1378ش در فهرست آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است. از سال 1397ش، نوسازی جادۀ منتهی به پل، در دستور کار قرار گرفته است. این پل تاریخی با قدمت یک‌صد سال، با گذشت هجده سال از ثبت ملی آن، همچنان مسیر ناهمواری دارد که مانع جذب گردشگر است. طبق نظر کارشناسان، با ارائۀ طرح جامع و جذب اعتبار از طرف مسئولان، مرمت پل انجام و زمینۀ حضور بازدیدکنندگان فراهم خواهد ‌شد.

مکان‌های تفریحی اطراف پل

پارک جنگلی شهید بهشتی و باغ رستوران ستارخان از جمله مکان‌های تفریحی نزدیک پل قلعه حاتم است.

منابع

• «اثری تاریخی با قدمت یک قرن، راه دسترسی ندارد! پُل قلعه حاتم بروجرد در انتظار گردشگر!»، شبکه اطلاع‌رسانی دانا، تاریخ درج مطلب: 20 دی 1396ش.
• «بی‌توجهی مسئولان به پل تاریخی قلعه حاتم»، وب‌سایت سرپوش، تاریخ درج مطلب: 12 مرداد ۱۳۹۷ش.
• «پل تاریخی قلعه حاتم بروجرد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب:11 فروردین 1401ش.
• «پل‌ قلعه حاتم بروجرد»، وب‌سایت علاءالدین تراول، تاریخ بازدید: 13 مهر 1401ش.
• «پل قلعه حاتم، شاهکاری تاریخی برای انتقال آب در بروجرد»، مجلۀ گردشگری اِلی گشت، تاریخ درج مطلب: 22 مهر 1398ش.
• «پل قلعه حاتم، شاهکار تاریخی مهندسی ایرانی»، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب:19 فروردین 1395ش.
• «پل قلعه حاتم»، مجله مستر بلیط، تاریخ درج مطلب: 12 بهمن 1398ش.
• «پل قلعه حاتم بروجرد»، وب‌سایت این تودی، 9 آگوست 2020م.
• «پل قلعه حاتم در بروجرد»، وب‌سایت بوم‌نشین، تاریخ بازدید: 13 مهر 1401ش.
• «روستای قلعه حاتم»، وب‌سایت سیری در ایران، تاریخ درج مطلب: 17 فروردین 1396ش.
• «قلعه حاتم بروجرد، شاهکار معماری اسلامی در بروجرد»، وب‌سایت برولاک، تاریخ درج مطلب: 6 شهریور 1397ش.
• کهلکی، مرتضی، «پل قلعه حاتم در بروجرد»، وبلاگ اقامت 24، تاریخ درج مطلب: 9 مرداد 1397ش.